Πρωτοφανής διπλωματική διαμάχη προκάλεσε το φάουλ της Βρετανικής Κυβέρνησης που ακύρωσε τη σημερινή προγραμματισμένη συνάντηση του Σίσι Σούνακ με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, λόγω της συνέντευξης του Έλληνα πρωθυπουργού για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Ο Bρετανός πρωθυπουργός φαίνεται ότι ενοχλήθηκε από όσα είπε ο κ. Μητσοτάκης στο BBC, τα οποία ωστόσο δεν ήταν διαφορετικά από όσα έχει πει μέχρι τώρα και αποτελούν πάγιες ελληνικές θέσεις.
Η εξέλιξη η οποία ήρθε σε συνέχεια των δηλώσεων Μητσοτάκη για τα γλυπτά του Παρθενώνα, που ερμηνεύεται και ως αδυναμία αντιπαράθεσης επιχειρημάτων από την Βρετανική πλευρά. «Εκφράζω την ενόχλησή μου για το γεγονός ότι ο Βρετανός Πρωθυπουργός ακύρωσε την προγραμματισμένη μας συνάντηση λίγες ώρες πριν αυτή πραγματοποιηθεί» ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός.
Εκπρόσωπος της Ντάουνινγκ Στριτ επιχείρησε να κατευνάσει τα πνεύματα μετά και την δήλωση Μητσοτάκη για την έντονη ενόχλησή του με την απόφαση του Ρίσι Σούνακ. «Η σχέση Ηνωμένου Βασιλείου-Ελλάδας είναι εξαιρετικά σημαντική. Από τη συνεργασία μας στο ΝΑΤΟ, στην αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων όπως η παράνομη μετανάστευση, στις κοινές προσπάθειες για την επίλυση της κρίσης στη Μέση Ανατολή και του πολέμου στην Ουκρανία» απάντησε σύμφωνα με τον Guardian.
Το βαθύτερο αίτιο για την στάση του κ. Σούνακ εκτιμάται ότι είναι η προσπάθεια του να συσπειρώσει το συντηρητικό κοινό στην Μεγάλη Βρετανία ενόψει των εκλογών στη χώρα που είναι προγραμματισμένες για το 2024 και με δεδομένο ότι στις δημοσκοπήσεις υπολείπεται 20 μονάδες του υποψηφίου των Εργατικών, Στάρμερ.
Το παρασκήνιο της ακύρωσης της συνάντησης και τα Μάρμαρα του Παρθενώνα
Aνώτερη πηγή των Συντηρητικών, αναφερόμενη στα Γλυπτά του Παρθενώνα ως Ελγίνεια Μάρμαρα είπε πως «ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί αυτή η συνάντηση μετά από τα σχόλια Μητσοτάκη σχετικά με τα Ελγίνεια Μάρμαρα πριν από αυτή (τη συνάντηση).
»Η θέση μας είναι ξεκάθαρη – τα Ελγίνεια Μάρμαρα αποτελούν μέρος της μόνιμης συλλογής του Βρετανικού Μουσείου και ανήκουν εδώ. Είναι απερίσκεπτο για οποιονδήποτε Βρετανό πολιτικό να προτείνει ότι αυτό υπόκειται σε διαπραγμάτευση».
Ο Σουνάκ έχει ξεκαθαρίσει στο παρελθόν άλλωστε ότι δεν θα υποστήριζε ποτέ την αλλαγή της νομοθεσίας που εκπονήθηκε το 1963 και που απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να αποχωριστεί τη συλλογή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει θέσει την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα προτεραιότητα των επόμενων τεσσάρων ετών στην εξουσία στης χώρας.
«Όμως η εμφάνιση του κ. Μητσοτάκη στην Κυριακή του BBC με το πρόγραμμα της Laura Kuenssberg εκνεύρισε τον Ρίσι Σούνακ» σημειώνει το βρετανικό δίκτυο.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός είπε την Κυριακή στο BBC στο πρόγραμμα της Laura Kuenssberg ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα πρέπει να επιστραφούν, καθώς το να έχεις μερικά από αυτά στο Λονδίνο και τα υπόλοιπα στην Αθήνα ήταν σαν να κόβεις τη Μόνα Λίζα στη μέση. Οι δηλώσεις αυτές εκνεύρισαν τον Ρίσι Σούνακ, η βρετανική κυβέρνηση επιβεβαίωσε την ακύρωση της συνάντησης, σχολίασε το BBC και πρόσφερε στον Έλληνα πρωθυπουργό μια συνάντηση με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Όλιβερ Ντάουντεν. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιστρέφει σήμερα στην Ελλάδα «αρνούμενος τη συνάντηση με τον κ. Ντάουντεν» κατέληξε το BBC.
Πως κλάπηκαν όμως τα Μάρμαρα από τον Παρθενώνα;
Ο Thomas Bruce Elgin, γνωστός σε εμάς ως Έλγιν, ήταν ο έβδομος κόμης του Έλγιν και ενδέκατος κόμης του Κινκάρντιν. Υπήρξε διπλωμάτης και στρατιωτικός αλλά έμεινε στην ιστορία ως ο άνθρωπος που λεηλάτησε την Ακρόπολη και τα Γλυπτά του Παρθενώνα και
Ήταν το 1799, όταν ο Έλγιν, ως έκτακτος πρεσβευτής της Κωνσταντινούπολης, έστειλε στην Αθήνα τον γραμματέα της πρεσβείας Hamilton μαζί με έξι καλλιτέχνες από την Ιταλία, τον ζωγράφο Λουζιέρι και τους αρχιτέκτονες Ιτάρ και Βαλέστρα, για να καταγράψουν τα μνημεία της Ακρόπολης, να φτιάξουν τοπογραφικά σχέδια και εκμαγεία, ώστε να γίνει εφικτή η αφαίρεσή τους, όταν θα έπαιρναν σχετική άδεια από τους Τούρκους. Ο ομάδα του Ελγιν εργάστηκε στην Ακρόπολη για 9 μήνες.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1801 ο Ελγιν απέσπασε φιρμάνι του καϊμακάμη (ανώτερου διοικητικού υπαλλήλου της οθωμανικής αυτοκρατορίας) Σεγούτ Αβδουλάχ, που του επέτρεπε την αφαίρεση λίθων και γλυπτών από την Ακρόπολη. Το φιρμάνι προέτρεπε τις τουρκικές αρχές στην Αθήνα να επιτρέψουν στα συνεργεία του Έλγιν, να διενεργήσουν και ανασκαφές γύρω από τον Παρθενώνα.
Έτσι, ο Λουζιέρι, εγκαταστάθηκε στην Ακρόπολη ως επίσημος αντιπρόσωπος του Έλγιν και άρχισε τη συστηματική επιλογή γλυπτών και αρχιτεκτονικών μελών του ναού. Επειδή η αφαίρεσή τους γινόταν γρήγορα και με τα μέσα που υπήρχαν τότε σημειώθηκαν βανδαλισμοί, και κατά την απόσπαση των μελών του ναού προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές.
Ποιος ήταν ο σκοπός του Ελγιν όμως; Εκτός από το κέρδος, είχε μεγάλη αγάπη για τον ελληνικό πολιτισμό, και θεωρούσε ότι με την επιχείρηση απόσπασης των γλυπτών του Παρθενώνα, θα έσωζε τα μνημεία από τους απολίτιστους Οθωμανούς.
Συνολικά ο Έλγιν απέσπασε 253 γλυπτά έργα και αρχιτεκτονικά μέλη του ναού καθώς και πολλά αγγεία. Από τον Παρθενώνα αφαιρέθηκαν 96 ακέραια ή ακρωτηριασμένα γλυπτά και ειδικότερα: Από το νότιο διάζωμα 15 ακέραια και 4 σπασμένα, από το ανατολικό διάζωμα 11 αγάλματα και τμήματά τους, από το δυτικό αέτωμα περισσότερα από 8, από τη βόρεια ζωφόρο 21 ακέραιες πλάκες κι ένα τμήμα πλάκας, από τη νότια ζωφόρο 30 ακέραιες πλάκες και 11 θραύσματα, από τη δυτική ζωφόρο 2 πλάκες και από την ανατολική ζωφόρο 4 πλάκες. Επίσης, από το ναό της Απτέρου Νίκης αφαιρέθηκαν 4 τεμάχια, 18 από το Ερέχθειο- μεταξύ αυτών μία Καρυάτιδα κι ένα γωνιακό ιωνικό κιονόκρανο- 4 από το θέατρο του Διονύσου, μεταξύ των οποίων κι ένας κίονας από το χορηγικό μνημείο του Θρασύλλου. Αφαιρέθηκαν ακόμα 13 κεφαλές, 34 γλυπτά μάρμαρα, 14 χάλκινες και μαρμάρινες υδρίες, 8 βωμοί, 3 επιτύμβιες στήλες, 66 ενεπίγραφα μάρμαρα και άλλα. Πολλά από αυτά, ήταν έργα του Φειδία, του Αγοράκριτου και του Αλκαμένη.
Πιο σπουδαία θεωρούνται βέβαια τα γλυπτά της γέννησης της Αθηνάς από το ανατολικό αέτωμα, η μετόπη της διαμάχης της Αθηνάς με τον Ποσειδώνα και η ζωφόρος με την πομπή των Παναθηναίων.
Τα αρχαία συγκεντρώνονταν, τοποθετούνταν σε κιβώτια και μεταφέρονταν με πλοία στη Μ. Βρετανία. Η επιχείρηση ξεκίνησε το 1801 και ολοκληρώθηκε το 1810. Ο Έλγιν καθοδηγούσε τον Λουζιέρι και τους υπόλοιπους με αλληλογραφία. Ο ίδιος από το 1803 ως το 1806, ήταν αιχμάλωτος στη Γαλλία. Εκτός από την Ακρόπολη, αφαιρέθηκαν αρχαιότητες κι από άλλα μέρη όπως: Αίγινα, Ελευσίνα, Δελφούς, Νεμέα, Μυκήνες, Τίρυνθα και Δαρδανέλια. Μάλιστα, ο Έλγιν στις Μυκήνες, έστειλε τον ιερέα δρ. Ph. Hunt, γιατί σκόπευε να αρπάξει μέχρι και τους Λέοντες της Πύλης, ωστόσο αυτό κρίθηκε ακατόρθωτο, λόγω του βάρους των Λεόντων. Η επιχείρηση τελείωσε με την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης.
Από τον 19ο αιώνα ο Έλγιν κατηγορήθηκε ως κοινός «κλέφτης μαρμάρων» που λήστεψε σπουδαία μνημεία του παρελθόντος για προσωπικό του όφελος. τα Μάρμαρα ν’ αγοραστούν από το βρετανικό Δημόσιο για 35.000 στερλίνες. Επειδή όμως ο Έλγιν, χρωστούσε 18.000 στερλίνες, του δόθηκαν μόνο 17.000 στερλίνες.
Το 1941, έγινε πρόταση στη Βουλή των Κοινοτήτων για την επιστροφή των Μαρμάρων μετά τη λήξη του πολέμου, ωστόσο η κυβερνητική απάντηση ήταν αποθαρρυντική. Η υπόθεση της επιστροφής των μαρμάρων του Παρθενώνα πήρε διαστάσεις κυβερνητικής πολιτικής, όταν το αίτημα υιοθέτησε η αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη που έδωσε μεγάλη μάχη για την επιστροφή των Γλυπτών.
Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, που εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο, αποτελούν το 50% περίπου του συνόλου του γλυπτού διακόσμου του Παρθενώνα που σώζεται σήμερα.
