Η Σοφία Γιλτίζη είναι παρουσιάστρια και αρχισυντάκτρια στο MAD TV. Είναι  και founder του What Is Αθενς, project που χωρίς καμία υπερβολή καταλήγεις να μπιντζάρεις, μιας και η ενέργειά του δεν έχει τίποτα από τις κλισέ απεικονίσεις της Αθήνας και των ανθρώπων της. Η Σοφία είναι επίσης ανοιχτά queer, στον πλανήτη Ελλάδα, το 2023. Έχει κάνει όλα τα μικρά και μεγάλα, ανέλπιστα ή αναμενόμενα εύκολα ή οδυνηρά βήματα για να μπορεί να λέει πως έχει βρει τη φυλή της, πως ο καθένας (ίσως οφείλει) να ζει στο παραμύθι του, για να μπορεί με δυο κουβέντες της να αποδομήσει την ομοφοβία και την παραδοξότητα της ίδιας της της ύπαρξης μέσα σε έναν πολύ μικρό πλανήτη, που οι άνθρωποί του το μόνο που έχουν είναι η αποδοχή.

Στον «απόηχο» του χθεσινού Athens Pride 2023 μιλήσαμε μαζί της για το queer βίωμα, την ομοφοβία τόσο εκτός όσο και εντός της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, την πολιτική ορθότητα και την αγάπη της για την Αθήνα, που είναι οι άνθρωποί της. 

Πώς είσαι αυτή την περίοδο;

Είναι η πιο ζωντανή περίοδος της ζωής μου. Νιώθω καλά με τους ανθρώπους μου. Ευτυχισμένη.

Νιώθεις πως έχεις κερδίσει επάξια και με το σπαθί σου τον τίτλο της “Αθενς λόβερ”;

Έχω αυτό τον τίτλο ε; Μα τι τιμή! Υπάρχει πιο όμορφο πράγμα μωρέ από το να είσαι ερωτευμένος; Πόσο μάλλον με την ίδια σου την πόλη.

Αρχικά, με το χέρι στην καρδιά, είναι ωραία πόλη η Αθήνα; Έχεις σκεφτεί ποτέ να την αφήσεις;

Την Αθήνα πραγματικά την αγαπώ. Εξού και το προσωπικό μου project “What Is Athens”. H Αθήνα για μένα είναι οι άνθρωποί της. Όχι η ίδια η πόλη. Άρα ναι, είναι πανέμορφη…

Πώς είναι να είσαι ανοιχτά queer στον πλανήτη Ελλάδα;

«Είναι τόσο υπέροχο -και τόσο οδυνηρό- να είσαι μια εξαίρεση» είπε κάποτε ο Αλφρέ Ντε Μυσσέ. Σήμερα ξύπνησα μουδιασμένη που ήμουν τόσο εκτός πραγματικότητας κι ανακουφισμένη που θα συνεχίσω να είμαι. Η ευλογία του ανθρώπου είναι ο μικρόκοσμος του. Είναι τελικά θέμα στοιχειώδους επιβίωσης να ανήκει ο καθένας στη φυλή του.

Υπάρχει και μια άποψη που θέλει το come out να μην είναι απαραίτητο. Ξέρεις, αυτό το “οι straight κάνετε come out ως straight”;

Πίσω από κάθε άνθρωπο που σωπαίνει υπάρχει ένα σύστημα που τον φιμώνει. Καλό θα ήταν να μπορούσαμε να σταθούμε όλοι στο ύψος μας και να χρησιμοποιήσουμε τη φωνή μας από την ώρα που γεννιόμαστε. Δυστυχώς όμως, τη δύναμη για να το κατορθώσουμε την αποκτούμε όσο μεγαλώνουμε, στεκόμαστε στα πόδια μας και καταφέρνουμε να στηρίξουμε το βάρος μας. Κι ο χρόνος του καθενός είναι προσωπική του υπόθεση και δεν οφείλει να δώσει λογαριασμό σε κανέναν παρά μόνο στον εαυτό του. Σεβασμός και μόνο στους ανθρώπους που φέρνουν τους δαίμονές τους στο φως, όποτε κι αν το κάνουν. Σημασία έχει όταν πέφτεις στο κρεβάτι σου να έχεις καθαρή την συνείδησή σου. Πέρασες καλά με έναν φίλο ή βοήθησες κάποιον άλλο να γίνει. Καλά. Ξέρεις τουλάχιστον πως προσπάθησες. Λίγη αγάπη θέλουμε όλοι μας. Σε οποιαδήποτε μορφή. Να μπορούσαμε να λέγαμε: «Ναι κυρ Στέφανε, βάλε κι ένα κιλό αγάπη, ξέρεις εσύ, την ΚΑΛΗ…».

Η ομοφοβία έχει αρχίσει να “σβήνει” καθόλου από τον κοινωνικό χάρτη;

Προς κάθε έναν που πιστεύει πως οι ομοφυλόφιλοι δεν θα ‘πρεπε να έχουν ίσα δικαιώματα: Το να έχει κάποιος άλλος λιγότερα δικαιώματα από εσένα σου δίνει την (ψευδ)αίσθηση ότι δεν είσαι ο τελευταίος τροχός της αμάξης και ότι έχεις κάποιο “αβαντάζ” σε μια μαλακισμένη ιεραρχία στην οποία (θέλεις να) πιστεύεις ότι έχεις μια αξιοπρεπή θέση, ενώ στην ουσία έχεις στήσει κανονικότατα κώλο, ηθικά, κοινωνικά, πολιτισμικά, πολιτικά, πνευματικά και συναισθηματικά. Πρόκειται για μια κανονικότατη διαταραχή που σκοπό έχει να προστατέψει τον ψυχοκοινωνικό εγωισμό σου που δεν σε αφήνει να είσαι συνειδητοποιημένος ούτε σαν πολίτης, ούτε σαν γονέας, ούτε σαν εραστής και καταφεύγεις στη νομιμότητα και στην παράδοση για να καλύψεις τα σύνδρομά σου. Λυπηρό, όπως γίνεται με όλα τα αρρωστάκια, η άρνησή σου δεν σε κάνει ευτυχισμένο, αλλά προσωρινά ήσυχο.

Γίνεται σιγά σιγά λόγος για την ομοφοβία που υπάρχει μέσα στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Την έχεις εντοπίσει; Ξέρεις, μπορείς να μου πεις και πως πρόκειται για ασήμαντο αριθμό περιπτώσεων.

Προφανώς και ο αριθμός παίζει ρόλο. Όσο πιο πολλοί τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε την σοβαρότητα του θέματος. Έχω αντιληφθεί – και βιώσει η ίδια – φοβερό ρατσισμό από τα ίδια τα άτομα τα οποία «κρατούν μια σημαία» και διεκδικούν υποτίθεται τα δικαιώματά τους σε μια κοινωνία που τους επιτίθεται. Παρατήρησα πως το πρόβλημα που υπάρχει μέσα στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα είναι το ίδιο, ίσως και μεγαλύτερο, στο ρατσισμό τον οποίο μπορεί να δεχτώ από ένα “straight” άτομο. Δυστυχώς σε χώρους διασκέδασης και σε χώρους δουλειάς έχει τύχει να το βιώσω περισσότερο. Και είναι πολύ στενάχωρο να μην σε δέχονται επειδή απλώς είσαι μια πιο “girly” εκδοχή, άρα «διαφορετική» για την κοινότητα που έχουν οραματιστεί…

Πάνω σε αυτό, πολλά μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας θεωρούν πως το Pride είναι αχρείαστο. Εσύ πού στέκεσαι;

Δεν θα σταθώ κάπου συγκεκριμένα, απλά θα πω πως όλοι είμαστε άνθρωποι. Στο μυαλό μου, από πολύ μικρή, μου φαίνονταν τόσο περίεργες οι λέξεις – ταμπέλες όπως straight, gay, λεσβία. Η όποια προτίμησή μου δεν θα έπρεπε να έχει κάποια συγκεκριμένη ταμπέλα γιατί είμαι άνθρωπος, όπως όλοι και θεωρώ φυσιολογικό αυτό που είμαι. Άνθρωπος.

Θεωρείς πως η πολιτική ορθότητα, σε ένα επιφανειακό επίπεδο τουλάχιστον, έχει βοηθήσει στο να μένουν οι απαρχαιωμένες απόψεις και όχι οι άνθρωποι στη ντουλάπα;

Η πολιτική ορθότητα έχει βοηθήσει καίρια στο να αναγνωριστούν και να εξαλειφθούν τοξικές συμπεριφορές, στάσεις και αντιλήψεις βαθιά ριζωμένες στην κοινωνία με τις οποίες μεγαλώναμε αγνοώντας τη συμπεριφορά που ενέχουν, κουβαλούν και διαιωνίζουν. Επιτέλους αναγνωρίζονται και επιτέλους ο κόσμος αναγνωρίζει ουσιαστικά ότι η γλώσσα «κουβαλά» σκληρές συμπεριφορές αναγεννώντας στερεότυπα τα οποία οφείλαμε από καιρό να απωλέσουμε. Συμφωνώ ότι παρότι πια εντοπίζονται, αρκετοί άνθρωποι εξακολουθούν να αδυνατούν να συλλάβουν τη σημασία και να κάνουν σωστή χρήση στο πώς απευθύνονται ή εκφράζονται όταν απευθύνονται στους συνανθρώπους τους. Στόχος της πολιτικής ορθότητας είναι να καταπολεμήσει κάθε μορφή λάθους ή αδικίας που υπαγορεύει τη συμπεριφορά μας, κι όχι μια μορφή γλωσσικού φασισμού ή εμποδίου στη διασύνδεση με τους άλλους.

Αν έπρεπε να περιγράψεις με μια λέξη το queer βίωμα;

«Ήλιος και βροχή, χιλιάδες όνειρα…». Καθένας και το παραμύθι του.