Το τζάκι πάντα είναι αγαπημένη και όμορφη συντροφιά στα κρύα του χειμώνα. Για τα χωριά δεν το συζητώ, ήταν πάντα ο κύριος, αν όχι ο αποκλειστικός τρόπος για να ζεσταθεί ο κόσμος. Στις πόλεις, στα χρόνια της αφθονίας, το τζάκι πιο πολύ ενείχε θέση διακοσμητικής γωνιάς παρά μέσου για να ζεσταθείς.
Το ‘φεραν, όμως, οι καιροί και αυτοί που είχαν τζάκι στο σπίτι τους βρέθηκαν με πλεονέκτημα. Από απλή, καλή και όμορφη συντροφιά μας, έγινε η αυτοκόλλητη και αδιαφιλονίκητη καθημερινή μας παρέα και ανάγκη για να ζεσταθούμε. Βλέπεις, το πετρέλαιο αντί να μας ζεσταίνει, κατάντησε να μας τσουρουφλίζει.
Όμως τα πράγματα ποτέ δεν έχουν μία ανάγνωση. Εκτός από την όμορφη συντροφιά του, σου δίνει και μια άλλη εκδοχή, να διασκεδάσεις και να το ευχαριστηθείς. Σε βάζει σιγά-σιγά στο τριπάκι του να αρχίσεις να ψήνεις.
Για όσους δεν είναι παλιοσειρές, στη χρήση του τζακιού, σχεδόν πάντα το βάπτισμα γίνεται με ψητά κάστανα. Αυτή η αρχή σε λίγο δεν σου είναι αρκετή. Αρχίζεις να ψάχνεσαι. Και να οι σχάρες ψησίματος, να τα μαντεμένια τρίποδα, οι μικρές σουβλίτσες με τις ξύλινες λαβές και διάφορα άλλα είδη σκευών και εργαλείων με τα οποία μπορείς να κάνεις «παπάδες».
Συνήθως, το δεύτερο βήμα μετά τα κάστανα είναι η ενασχόλησή σου με την πατροπαράδοτη ψητούρα. Παϊδάκια, μπριζόλες, λουκάνικα, παντσέτα και έτσι, για ξεκάρφωμα από τα κρεατικά, καμιά πατάτα ή κρεμμύδι, τυλιγμένα σε αλουμινόχαρτο και χωμένα στη χόβολη.
Αυτά τα προηγούμενα αποτελούν έως ένα βαθμό αυτοβιογραφική αφήγηση. Ως παιδί (πάλαι ποτέ) της πόλης, δεν είχα πολλή σχέση με το θέμα «τζάκι», παρά μόνο περιστασιακά, σε φιλικά σπίτια ή σε κάποιες χειμωνιάτικες εξορμήσεις σε χωριό. Τα τελευταία δύο χρόνια μένω σε σπίτι που, προς μεγάλη μου χαρά και τύχη, έχει τζάκι. Ως νεοφώτιστος καθημερινός χρήστης τζακιού απέκτησα άμεσα και το ζήλο του νεοφώτιστου. Το χειμώνα, λοιπόν, που πέρασε έκανα όλο το ταξίδι του «νέου». Μπαίνοντας πλέον ο φετινός χειμώνας, με βρήκε να σερφάρω στο διαδίκτυο προς αλίευση νέων ιδεών και τεχνικών, για να εμπλουτίσω τη μαγειρική μου ασχολία με το τζάκι.
Πράγματι, ο κόπος δεν πήγε χαμένος, βρήκα δύο-τρεις ενδιαφέρουσες ιδέες για να τις μοιραστώ μαζί σας…
Ένας πολύ ωραίος τρόπος και με πολύ καλό γευστικό αποτέλεσμα, για να ψήσεις ολόκληρο κοτόπουλο στο τζάκι, είναι να το ψήσεις κρεμαστό μπροστά στη φωτιά του. Πρέπει όμως να δώσεις προσοχή σε μερικά σημεία της διαδικασίας γιατί είναι σημαντικά.
Το κοτόπουλο πρέπει να δεθεί καλά, περνώντας το σπάγκο γύρω απ’ όλα τα σημεία του κορμού του, όπως θα δείτε στο βίντεο. Το σχοινί να είναι δεμένο ακριβώς στη μέση του ανοίγματος, για να ψήνεται ομοιόμορφα. Να τοποθετήσουμε από κάτω του ένα ταψάκι για να στραγγίζουν τα ζουμιά του και περιοδικά μαζί με ό,τι μαρινάρα θέλουμε να το αλείφουμε για να μείνει γλασερό. Πολύ σημαντικό, ο σπάγκος να είναι καλά βρεγμένος και κατά τη διάρκεια του ψησίματος το κομμάτι του που είναι κρεμασμένο μπροστά στη φωτιά να το βρέχουμε συχνά για να μην καεί.
Ένα κοτόπουλο, βάρους περίπου 1 ½ κιλού, σε μία, μία και δέκα λεπτά της ώρας θα πρέπει να είναι έτοιμο. Το μόνο όμως σίγουρο μέσο για όλα τα είδη κρέατος είναι ένα θερμόμετρο ψησίματος, το οποίο άμα δείξει 74-75 βαθμούς για το κοτόπουλο, στο μέσο του στήθους, τότε σίγουρα είναι ψημένο.
Και κάτι ακόμα βασικό: κατά τη διάρκεια του ψησίματος, ανά τακτά διαστήματα να στρίβουμε το κοτόπουλο γύρω από το σπάγκο και μετά να το αφήνουμε μόνο του σιγά-σιγά να ξεστριφτεί, για να ψηθεί ομοιόμορφα.
Αυτό που βλέπετε στη φωτογραφία που ακολουθεί, είναι ένα εργαλείο-σκεύος πολλαπλής χρήσης. Μπορείς να ψήσεις σάντουιτς, τοστ διαφόρων συνθέσεων, γλυκών και αλμυρών, αυγά, ομελέτες, σαγανάκι τυριών και ό,τι άλλο μπορεί να κατεβάσει το μυαλό σου, σαν πρωτότυπη και νόστιμη ιδέα.
Το ψήσιμο της πίτσας στο τζάκι, όπως και σε ό,τι ψήνεις σε αυτό, εκτός από η γοητεία της διαδικασίας, είναι και το άρωμα του καμένου ξύλου που το κάνει μοναδικό. Και εδώ, λόγω της ιδιαιτερότητας του μέσου ψησίματος, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας μερικά επιπλέον κρίσιμα σημεία. Εάν η ζύμη είναι σχετικά χοντρή, να προψήσουμε από τη μία μεριά και σε αυτή να απλώσουμε τα υλικά. Τα υλικά που θα βάλουμε να είναι οπωσδήποτε σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και όχι από το ψυγείο.
Ένα αξιόλογο, πάντως, σκεύος, αν θέλεις να κάνεις μαγειρευτό φαγητό στο τζάκι, είναι ο ολλανδικός φούρνος (dutch oven). Πρόκειται για σκεύη διαφόρων σχεδίων από χυτοσίδηρο. Είναι ιδιαίτερα βαριά για τον όγκο τους, με αποτέλεσμα, όταν ζεσταθούν καλά, να διαχέουν τη θερμοκρασία παντού ομοιόμορφα και να μαγειρεύουν φανταστικά. Κάποια σχέδια έχουν τη δυνατότητα να δέχονται κάρβουνα και πάνω στο καπάκι τους, οπότε το αποτέλεσμα είναι ακόμα καλύτερο.
Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές η όλη ενασχόληση με τη μαγειρική στο τζάκι έχει βαβούρα. Αλλά μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μαγείρεμα που εμπεριέχει τη διασκέδαση και το παιχνίδι μαζί. Το αποτέλεσμα είναι σίγουρα, εκτιμώντας το επί του συνόλου, αξιόλογο, αφού ένα επιπλέον προσόν του είναι ότι μαζεύει την παρέα. Και στις μέρες μας αυτό είναι ζητούμενο!
