H σύγχρονη λογοτεχνία μεσαιωνικής φαντασίας, χρωστάει όλη τη σοβαρή της ύπαρξη σ’ έναν άνθρωπο. Τον άνθρωπο που πήρε το κλασικό παραμύθι του ιππότη και του δράκου, και το ‘κανε σοβαρή λογοτεχνία, μόδα, κουλτούρα κι αγάπη. Τον καθηγητή, τον παραμυθά, το λόγιο, τον Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν!

Χρόνια μετά, ο “καλύτερος μαθητής” του σπουδαίου αυτού δασκάλου, ήρθε να σοκάρει, να παθιάσει, να ξαναφέρει τον κόσμο στη μεσαιωνική φαντασία. Όχι Άγγλος, μα Αμερικάνος. Όχι λόγιος μα ποπ. Όχι J.R.R. μα G.R.R. Ο χαμογελαστός κι αιμοσταγής κύριος Μάρτιν!

Μοιραία λοιπόν, η προαιώνια ερώτηση. Μήπως ξεπέρασε ο μαθητής το δάσκαλο; Σωκράτης ή Πλάτωνας; Καρλ Μπαρκς ή Ντον Ρόσα; Εν προκειμένω, Τόλκιν ή Μάρτιν; Για πάμε να δώσουμε μια σωστή, μελετημένη απάντηση.

1. Και είπεν ο θεός: “Γενηθήτω, κόσμος” και εγένετο κόσμος!

Δεν νομίζω πως χωράει αμφιβολία, κι ο πιο φανατικός του GoT το παραδέχεται: ο κόσμος του Τόλκιν είναι άπιαστος! Ναι, ο Μάρτιν έχει δικό του χάρτη, μπόλικα βασίλεια και τις εποχές ν’ αλλάζουν χωρίς να νοιάζονται για μήνες κι αηδίες. Ναι, ο Μάρτιν έχει κοινωνικές δομές, Νυχτερινές Φρουρές, Μάνες Δράκων, Άγριους Ντοθράκι και το Τείχος. Αλλά ο άλλος, με το μπαρδόν κιόλας, έχει δική του, ι.χ. ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ. Ο κόσμος του είναι άψογος, απόλυτος, με παρελθόν, παρόν και μέλλον, με θεούς και με… κακούς θεούς, με τεράστιο χάρτη και μια ολόδική του φυλή πλασμάτων. Για την ακρίβεια η μυθολογία του Τόλκιν μπορεί να κερδίσει ακόμα και κλασικές μυθολογίες ολόκληρων αρχαίων λαών! (Όχι τη δική μας). Χωρίς αργοπορίες λοιπόν, ως προς τη “δημιουργία κόσμου”, χωρίς σκέψη: TΟΛΚΙΝ.

 

2. Mια ιστορία θα σας πω…

Εδώ απ’ την άλλη, το πράγμα χωράει μπόλικη συζήτηση. Το κεντρικό στόρι των γραπτών του άρχοντα Τόλκιν, πατάει στο μοτίβο της ρομαντικής μυθιστορίας του μεσαίωνα. Με μπόλικη έμπνευση απ’ τα ατελείωτα διαβάσματά του (ο Πλάτωνας, οι μυθολογίες των βόρειων λαών, ο Αρθούρος κι οι μύθοι της γοτθικής Γερμανίας), μα πάντα πιστό στην κεντρική δομή: το καλό, το κακό, ο ιππότης και ο “δράκος”. Απ’ την άλλη μεριά, ο Μάρτιν μπάζει στην πλοκή του μπόλικη πολιτική, το καλό και το κακό είναι σχετικές έννοιες. Σε γενικές γραμμές, η ιστορία του Μάρτιν κλείνει το μάτι στην πραγματικότητα, χαμογελάει πονηρά στις πραγματικές “μάχες για θρόνο” της ανθρώπινης ιστορίας, είναι λιγότερο φανταστική μα όχι λιγότερο συναρπαστική. Δεν θα το κρύψω, μ’ ενοχλεί ΚΑΡΓΑ που ο Μάρτιν πουλάει τόσο θάνατο και τόσο σεξ για να κρατήσει το ενδιαφέρον σου (έστω κι αν, ξέρεις, μεσαίωνας…), όμως και πάλι, με καθαρή συνείδηση το σταυρώνω και το ρίχνω: ΜΑΡΤΙΝ.

 

3. Ήρωες, άπαρτα βουνά!

Απ’ τη μια μεριά ο Τύριον, ο Σνόου, ο Μικροδάχτυλος, η Σέρσεϊ, η Άρια κι η Καλίσι, δεν είναι παρεάκι που το περνάς στο ντούκου. Μα απ’ την άλλη μεριά, ο Γκάνταλφ, ο Άραγκορν, ο Φρόντο, ο Σαμ, ο Γκίμλι κι ο Λέγκολας, είναι μια συντροφιά που ανήκει πια στους κλασικούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας. ΚΑΙ του κινηματογράφου! Μπορεί ο Μάρτιν να γράφει ανθρώπινα κίνητρα για τους ήρωές του, μπορεί ο Τόλκιν να δεσμεύει τους δικούς του με ηθικούς (και ανήθικους!) κώδικες, όμως δύσκολα μπορεί κανείς ν’ αμφισβητήσει το βάθος που δεν έχουν οι μεν σε σχέση με τους δε. Όχι εύκολα, μα σίγουρα: ΤΟΛΚΙΝ.

 

4. Ω γέγραφε, γέγραφε!

Ένας ακαδημαϊκός γίγαντας της Βρετανίας. Ένας παθιασμένος αναγνώστης των κόμικ της Αμερικής. Θυμίζουν λίγο θα ‘λεγες τον Κόπολα και τον Ταραντίνο, μόνο που εν προκειμένω ο Μάρτιν δεν έφερε καμία λογοτεχνική ανατροπή με τη γραφή του. Του το αναγνωρίζω: Καλή φάση που οι ήρωες του μεσαιωνικού Γουέστερος μιλάνε με νεολαιίστικο χιούμορ και πότε-πότε αργκό του σήμερα. Στυλάτη γραφή, σαν να διαβάζεις graphic novel της Marvel (ενίοτε και της DC). Μα στην απέναντι όχθη, στη Μέση Γη οι λέξεις μυρίζουνε χειρόγραφο μελάνι. Οι φράσεις στις περιγραφές φωνάζουν αγάπη για τα βιβλία. Κι οι παράγραφοι σε βουλιάζουν σ’ έναν κόσμο αληθινά αρχαίο, σε μια ιστορία αυθεντικά ιπποτική. Με κλειστά μάτια: ΤΟΛΚΙΝ.

 

5. Ρε τι μου θυμίζει, τι μου θυμίζει;

Ο ένας, έκρυψε στο έργο του (ως καλός καθολικός που ήταν), τον πειρασμό, τον εθισμό, την αγνότητα, μια σειρά θρησκευτικές αναλογίες. Ο άλλος, φόρτωσε το δικό του με τ’ απωθημένα της ανθρώπινης ψυχής. Ο ένας, έγραψε μια παραμυθιακή αναλογία του ‘Β Παγκοσμίου Πολέμου, για να ξορκίσει το κακό που τον είχε στείλει νεαρό στα χαρακώματα. Ο άλλος, έστησε μια περιγραφή της παγκόσμιας πολιτικής μπροστά και πίσω απ’ τις κουρτίνες. Και οι δυο μιλούν για τη φιλία, και οι δυο χρησιμοποιούν την περιπέτεια, στο παιχνίδι του “συμβολισμού”, από μένα μια ξεγυρισμένη… ΙΣΟΠΑΛΙΑ.

 

Όπως καταλαβαίνεις, το σκορ για μένα βγάζει ΤΟΛΚΙΝ. Εσύ τι λες, ποιος κερδίζει το παιχνίδι του δαχτυλιδιού, ποιος είναι ο άρχοντας του θρόνου, ΠΟΙΟΣ ΝΙΚΑΕΙ ΤΕΛΟΣ ΠΑΝΤΩΝ;