Ίσως δεν έκανε ποτέ το όνομα του Τζο Νέσμπο. Ίσως δεν είδε τον ήρωά του να φτάνει την ποπ επιτυχία του Τζέιμς Μποντ. Ίσως δεν έφτασε τις εκδοτικές (και σινεματικές) επιτυχίες μιας Αγκάθα Κρίτσι ή ενός Ρέιμοντ Τσάντλερ. Κι ωστόσο, ήταν, είναι και θα είναι η πιο βαριά υπογραφή των κατασκοπικών ταινιών. Κυρίες και κύριοι, αγαπητέ προβοκάτορα, με χαρά και υπερηφάνεια σου παρουσιάζω, τον Τζον Λε Καρέ.

Κι επειδή, αν το όνομά του κάτι σου λέει τότε σίγουρα θέλεις, κι αν δεν σου λέει τότε σίγουρα πρέπει, έχω εδώ σήμερα μια σειρά και τέσσερις ταινίες που θα σου γνωρίσουν τον τύπο που κρύβεται πίσω απ’ τις πιο σημαντικές στιγμές της κατασκοπικής κινηματογράφησης. Κι ας ξεκινήσουμε απ’ τη μεγαλύτερη (τηλεοπτική) του επιτυχία:

The Night Manager

H πιο “τζεϊμσμποντική” μίνι-σειρά έχει πολλά παραπάνω πράγματα να πει, απ’ την πιο βαθιά ταινία του 007 (τον οποίο ωστόσο γουστάρω κάμποσο, οπότε οι κριτικές να περισσεύουν). Εμπόριο όπλων, βρόμικες συμφωνίες, μυστικές υπηρεσίες που “τα παίρνουν”, κι ένα μάτσο άνθρωποι που προσπαθούνε τίμια να κάνουν τη δουλειά τους. Έστω κι αν αυτό σημαίνει να παίξουν το κεφάλι τους κορόνα – γράμματα. Ο Χίντλστον πέρασε με άριστα τις εξετάσεις για Τζέιμς Μποντ, ο Χιού Λόρι είναι ένας ΑΠΙΘΑΝΟΣ “κακός” (καλογραμμένος και καλοπαιγμένος), η Ελίζαμπεθ Ντεμπίκι είναι ένας κινούμενος έρωτας. Αλλά εγώ πάντα θα προτιμώ (λίγο) παραπάνω την Άουρε Ατίκα. Και πολύ παραπάνω τη Χάνα Στιλ! Κι ας μην τις είδαμε πολύ…

 

Tinker Tailor Soldier Spy

Μια απ’ τις πιο καλές δουλειές που έγιναν ποτέ στο “κατασκοπικό” σινεμά. To γεμάτο παγίδες “σκάκι” του Λε Καρέ σου γνωρίζει την άλλη πλευρά της κατασκοπίας, την αληθινή. Μακριά από δράση και πιστολίδια, η ένταση είναι εσωτερική και ο κίνδυνος μετράει αργά τα δευτερόλεπτα. Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον, ο Τόμας Αλφρέντσον σκηνοθετεί με… “βελονάκι”, δημιουργώντας μια ταινία με την αισθητική δαντέλας. Γύρω-γύρω προδοσίες, μυστικά και “ρουφιάνοι”, και στο κέντρο ο Σμάιλι. Ο μεσήλικας κατάσκοπος που αποδέχεται τον “κλήρο” του, με την ήσυχη, στιβαρή ερμηνεία του Γκάρι Όλντμαν. ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ.

 

The Deadly Affair

Μια αυτοκτονία (;), ένα παιχνίδι μυστικών, μια υπόθεση που ο Τσαρλς Ντος είναι αποφασισμένος να λύσει. Η Κολούμπια δεν είχε τα δικαιώματα για το όνομα του Τζορτζ Σμάιλι, κι έτσι ο κλασικός ήρωας του Λε Καρέ άλλαξε όνομα, όμως δεν έχασε κανένα απ’ τα υπόλοιπα στοιχεία του χαρακτήρα του. Ο θάνατος του πρώην κομμουνιστή και νυν κυβερνητικού, Σάμιουελ Φέναν, θα αποκαλύψει ένα ψυχροπολεμικό παιχνίδι στα υψηλότερα κλιμάκια του Foreign Office. Ο βιρτουόζος Σίντνεϊ Λουμέτ, με τον χαρακτηριστικό του “θεατρικό ρεαλισμό”, στήνει ένα καλογυαλισμένο φιλμ που ξεκινάει ως αστυνομικό μυστήριο, και δίνει την ευκαιρία στον Τζέιμς Μέισον να υποδιθεί με μοναδικά “εγγλέζικο” τρόπο, έναν κλασικό χαρακτήρα της παγκόσμια κατασκοπίας. Έστω και… μετονομασμένο!

 

A Most Wanted Man

Ένας Τσετσένος μουσουλμάνος φτάνει στο Αμβούργο και γίνεται “ο νούμερο 1 καταζητούμενος”, αφού οι σχέσεις του με την τρομοκρατία (;) τον τοποθετούν στο επίκεντρο ενός πολυπρόσωπου παιχνιδιού εξουσίας και συμφέροντος. Ένας βαθμοφόρος των μυστικών υπηρεσιών της Γερμανίας, μια δικηγόρος υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι ένας Αμερικανός τραπεζίτης, τον “θέλουν” ο καθένας για τους δικούς του (ηθικούς ή ανήθικους) λόγους. Ο Λε Καρέ “σκιτσάρει” ξανά έναν βρόμικο κόσμο, Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν – Ντάνιελ Ντεφόε και Ρόμπιν Ράιτ ξιφομαχούν σε μια μάχη υψηλών ερμηνειών, κι ο Άντον Κορμπίν σκηνοθετεί (στα πρότυπα του “Ο Αμερικάνος”) με διακριτική καλαισθησία και σεβασμό στο αρχικό υλικό του βιβλίου. Κάπως έτσι, ο σκηνοθέτης αποδεικνύει πως, μπορεί να προέρχεσαι απ’ τα βίντεο κλιπ, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν είσαι καλλιτέχνης! (Κι ο Γιώγης ο Λάνθιμος πιστεύω συμφωνεί μαζί του).

 

The Russian House

Ένας Βρετανός εκδότης βρίσκεται στη Ρωσία για τις ανάγκες ενός βιβλίου, και ξαφνικά… βρίσκεται να δουλεύει για τη βρετανική αντικατασκοπία. Ο Σον Κόνερι κι η Μισέλ Φάιφερ παίρνουν στην πλάτη τους ένα καλογυρισμένο φιλμ και το μετατρέπουν σ’ ένα love story με κατασκοπικές αφορμές κι ίσως αιτίες. Φέρνοντας συνειρμικά στο νου, πότε “Τρεις Μέρες του Κόνδορα” και πότε “Το Σιδηρούν Παραπέτασμα” του Χίτσκοκ, η “Ρώσικη Εστία” αποδεικνύει περίτρανα πως τα απλά κινηματογραφικά υλικά αρκούν για μια καλή ταινία: θες μια καλοστημένη ιστορία, και δύο βαρβάτους πρωταγωνιστές.

 

Υ.Γ. Για να προλάβω την όποια γκρίνια, “Επίμονοι Κηπουροί” και “Ράφτες του Παναμά” δεν μπήκαν στη λίστα, γιατί είναι μέτριες ταινίες πάνω σε υπέροχο υλικό. Δίκιο δεν έχω Τζόνι;

Έχεις τα δίκια σου κι εσύ, δάσκαλε…