Το Διεθνές Απολυτήριο (IB) γίνεται πλέον το χρυσό εισιτήριο για την εισαγωγή στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, προσπερνώντας τις διαδικασίες που δεσμεύουν χιλιάδες μαθητές των δημόσιων σχολείων. Ο νόμος 5094 του 2024 υπογράφει μια ανοιχτή διακήρυξη αδικίας και ανισότητας, διαχωρίζοντας την πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση με βάση το πορτοφόλι. Και όλα αυτά, την ίδια στιγμή που το ίδιο σύστημα αποπέμπει ετησίως χιλιάδες μαθητές λόγω της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ). Η κυβέρνηση, λοιπόν, φροντίζει οι ευκατάστατοι μαθητές των ιδιωτικών να απολαμβάνουν ένα είδος «ακαδημαϊκού fast track» – χωρίς εξετάσεις, χωρίς βαθμολογικά κριτήρια.
Το ΙΒ είναι ένα ξεκάθαρο, νόμιμο πλέον, προνόμιο των λίγων
Ο Πιερρακάκης και η κυβέρνησή του φαίνεται να μην αρκούνται στο να ανοίξουν την πόρτα των ιδιωτικών πανεπιστημίων, αλλά παραδίδουν τα κλειδιά απευθείας στα ιδιωτικά σχολεία. Το International Baccalaureate (IB) γίνεται το υπέρτατο κίνητρο για όσους έχουν τα χρήματα να το αγοράσουν. Γιατί περί αγοράς πρόκειται. Εξαιρείς τους μαθητές από το άγχος των πανελλαδικών, την ΕΒΕ, τη δικαιοσύνη της ισότητας, και τι τους δίνεις; Έναν καθαρό διάδρομο εισόδου στην ανώτατη εκπαίδευση. Γιατί; Επειδή οι γονείς τους πλήρωσαν το «κατάλληλο» σχολείο. Το 2024 θα θυμόμαστε ως τη χρονιά που η αξιοκρατία θάφτηκε κάτω από τη χλιδή των ακριβών διδάκτρων.
Σκέψου το: Παιδιά που είχαν προαποφασίσει να φύγουν για εξωτερικό μέσω του IB, τώρα μπορούν να μείνουν στην Ελλάδα, σε ιδιωτικά πανεπιστήμια, χωρίς να περάσουν καν από τις ίδιες εξετάσεις που χιλιάδες μαθητές υποβάλλονται για τα δημόσια ΑΕΙ. Το μέλλον τους χαράσσεται ανάμεσα σε δίδακτρα και συμφωνίες. Τα σκάνδαλα διαρροής θεμάτων στις εξετάσεις του IB επιστρέφουν σαν ένα σκιάχτρο αξιοπιστίας, αλλά κανείς δεν φαίνεται να νοιάζεται. Το νέο νομοσχέδιο κλείνει το μάτι στην ελίτ, υπογραμμίζοντας το «δικαίωμά» τους να μη μοιράζονται τις ίδιες υποχρεώσεις με τους υπόλοιπους Έλληνες πολίτες.
Η συνταγματική ισότητα καταπατείται ξεκάθαρα, ενώ ο Πιερρακάκης σιωπά. Η μόνη εξήγηση για το IB ως εξαίρεση από το μέτρο της ΕΒΕ είναι η προνομιακή μεταχείριση. Μια προνομιακή μεταχείριση που κάνει τα λόγια περί δικαιοσύνης και ισότητας να ακούγονται σαν ανέκδοτο.
Η ψευδαίσθηση της «αξιοκρατίας»
Μιλούν για αξιοκρατία στην Παιδεία, αλλά τι είδους αξιοκρατία είναι αυτή που διαχωρίζει μαθητές με κριτήριο τα δίδακτρα; Γιατί οι μαθητές του IB να μην περνούν τις Πανελλήνιες, ενώ οι υπόλοιποι μαθητές – εκείνοι που παλεύουν σε δημόσια σχολεία με ελλείψεις και ανεπάρκειες – να υφίστανται την ΕΒΕ και τις εξετάσεις; Μήπως τελικά το μόνο κριτήριο αξιολόγησης είναι το οικονομικό υπόβαθρο των γονιών;
Αυτή η νομοθετική «καινοτομία» δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια θεσμοθετημένη ανισότητα. Η κυβέρνηση βάζει τα ιδιωτικά σχολεία να παίξουν ρόλο φρουρού του ποιος θα μπει στην ανώτατη εκπαίδευση, καταργώντας οποιαδήποτε αξία είχε απομείνει στον όρο «δημόσια εκπαίδευση». Το σύστημα προετοιμάζει μαθητές για έναν κόσμο που τους λέει από νωρίς πως οι κανόνες δεν είναι για όλους.
Το σκάνδαλο του IB – Δεν διδάχτηκαν τίποτα
Για να γίνει ακόμη πιο ξεκάθαρη η εικόνα της αδιαφορίας που επιδεικνύει το κράτος απέναντι στις συνθήκες ισότητας, ας θυμηθούμε το σκάνδαλο με τη διαρροή θεμάτων του IB. Το 2009, όταν αποκαλύφθηκε ότι μαθητές είχαν πρόσβαση σε θέματα των εξετάσεων πριν αυτές καν ξεκινήσουν, τα ελληνικά ιδιωτικά σχολεία που ήταν εμπλεκόμενα τιμωρήθηκαν σκληρά από τον διεθνή οργανισμό IB. Κι όμως, κανείς δεν έμαθε από αυτό. Τα χρήματα μπορούν πάντα να εξαγοράσουν τον δρόμο προς την επιτυχία – είτε μιλάμε για διαρροές, είτε για νόμους που παρακάμπτουν τους κανόνες.
Είναι απίστευτο το πώς το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας αποφεύγει να εποπτεύσει τα IB προγράμματα, αφήνοντας την επιτήρηση στο ίδιο το σχολείο ή στον διεθνή οργανισμό. Ο Πιερρακάκης, λοιπόν, δίνει λευκή επιταγή στους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων, που έχουν κάθε λόγο να πιέζουν για την επιτυχία των μαθητών τους. Κι έτσι, μαθητές που δεν πέρασαν ποτέ από κανονικές εξετάσεις, βρίσκονται τώρα με το κλειδί για ένα λαμπρό μέλλον, ενώ οι υπόλοιποι παλεύουν σε συνθήκες άγχους και πίεσης, υπό το βάρος της πανελλαδικής εξέτασης.
Ένας κόσμος δύο ταχυτήτων
Το 2024 η κυβέρνηση διασφαλίζει ένα πράγμα: Ότι η Ελλάδα προχωρά σε ένα εκπαιδευτικό μέλλον δύο ταχυτήτων. Όσοι έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν, θα διαλέξουν τη γρήγορη οδό της επιτυχίας, χωρίς άγχη και περιορισμούς. Οι υπόλοιποι θα μείνουν να παλεύουν, με την ελπίδα να πετύχουν στις Πανελλήνιες και να υπερβούν τα εμπόδια που τους θέτει το ίδιο τους το κράτος.
Αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι απλώς εκπαιδευτικός. Είναι κοινωνικός, πολιτικός και βαθιά ηθικός. Οι μαθητές του δημόσιου σχολείου μαθαίνουν από μικροί ότι το σύστημα δεν τους αντιμετωπίζει με ίσους όρους. Το μήνυμα είναι σαφές: Αν δεν μπορείς να πληρώσεις, τότε είσαι καταδικασμένος να παλεύεις για το ίδιο πράγμα που οι πλουσιότεροι έχουν ως δεδομένο.
Κι αν κάποιος αναρωτιέται γιατί πρέπει να μας νοιάζει, η απάντηση είναι απλή. Αυτό που συμβαίνει στην παιδεία δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο. Είναι αντανάκλαση της κοινωνίας που φτιάχνουμε, μιας κοινωνίας όπου η ανισότητα και η αδικία γίνονται κανόνας, όχι εξαίρεση. Ο νόμος αυτός δεν είναι μόνο προσβολή στην έννοια της εκπαίδευσης· είναι μια πολιτική πράξη που ενδυναμώνει τις ελίτ και αποδυναμώνει τη δημοκρατία.
Ατομική ευθύνη και για όσα “δεν έχει”το κράτος, ο λογαριασμός στην κοινωνία
Όλα αυτά έρχονται να προστεθούν στην ήδη επιβαρυμένη εικόνα της δημόσιας παιδείας, που με τη σειρά της οδηγεί χιλιάδες νέους να καταφεύγουν σε λύσεις εξωτερικού, να εγκαταλείπουν την ιδέα της πανεπιστημιακής μόρφωσης ή να πληρώνουν υπέρογκα ποσά για μια «δεύτερη ευκαιρία» σε ιδιωτικά ΙΕΚ και πανεπιστήμια. Όσο για την ισονομία; Αυτή φαίνεται πως είναι πλέον ένα απομεινάρι του παρελθόντος.
Ο Πιερρακάκης και η κυβέρνηση επιλέγουν να επιβραβεύουν τους λίγους, εις βάρος των πολλών. Αν συνεχίσουμε έτσι, το χάσμα θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο. Η δημόσια εκπαίδευση θα υποβαθμιστεί και οι «εκλεκτοί» του IB θα περάσουν στην ανώτατη εκπαίδευση με την αίσθηση ότι δεν χρειάζεται καν να προσπαθήσουν – αρκεί να πληρώσουν. Όσο για τα παιδιά που σπουδάζουν στα δημόσια σχολεία, θα συνεχίσουν να προσπαθούν με την πικρή γνώση ότι το παιχνίδι ήταν χαμένο από την αρχή.
Το αναλυτικό ρεπορτάζ της καλής συναδέλφου Δέσποινας Παπαγεωργίου από τους Reporters United, είναι απολύτως επεξηγηματικό.
