Αποχαιρέτα την πατάτα που χάνεις… Και τι πατάτα! Έχετε δοκιμάσει ποτέ πατάτες Νάξου; Αποκλείεται να απαντήσετε «όχι». Διότι εκτός από απίστευτα δημοφιλές έδεσμα κατά την επίσκεψή σας στο πανέμορφο κυκλαδίτικο νησί, βρισκόταν και στα περισσότερα σούπερ μάρκετ. Γι’ αυτό είχε γίνει γνωστή σε όλη την Ελλάδα. Αν πιστέψουμε, μάλιστα, τους παραγωγούς της τοπικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΑΣ) του νησιού, πολύ σύντομα η πατάτα Νάξου θα μετατραπεί από είδος σε αφθονία σε είδος προς εξαφάνιση. Κι αυτό διότι δεν υπάρχει νερό.
Οι αριθμοί σοκάρουν. Πριν από μόλις δύο χρόνια οι παραγωγοί πατάτας της Νάξου διέθεσαν στην αγορά τόσο του νησιού τους, όσο και γενικότερα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, την ποσότητα των 6.000 τόνων. Η συνολική τους παραγωγή για το 2024 υπολογίζεται μόλις στους 1.800 τόνους. Ούτε καν το ένα τρίτο της παραγωγής.
Η κατάσταση είναι τόσο δύσκολη, που ακόμα και το ίδιο το νησί χρειάστηκε εισαγωγή πατάτας (!) για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες του την τουριστική περίοδο. Κάτι τέτοιο συνέβη για πρώτη φορά στην ιστορία του νησιού. Με την παραγωγή να χτυπάει κόκκινο μόλις πριν λίγα χρόνια, η Νάξος όχι μόνο ήταν αυτάρκης σε πατάτες, αλλά εφοδίαζε και όλα τα γειτονικά της νησιά που είχαν πολύ αυξημένη τουριστική κίνηση (Πάρος, Αντίπαρος, Αμοργός, Άνω Κουφονήσι κτλ.) και της περίσσευαν κιόλας να κάνει εξαγωγές.
Αυτά είναι πια περασμένα μεγαλεία. Και το χειρότερο είναι ότι η κατάσταση με τη λειψυδρία μοιάζει μη αναστρέψιμη. Οι παραγωγοί φύτεψαν κατά μέσο όρο τα 10 από τα 40 στρέμματα που προορίζονταν για την καλλιέργεια της πατάτας. Ο λόγος; Το κοστοβόρο της παραγωγής, δεδομένου ότι το νερό είναι πια δυσεύρετο είδος στη Νάξο και, όπως γνωρίζουν οι καλλιεργητές, η πατάτα θέλει νερό για να αναπτυχθεί, δεν ευδοκιμεί στα ξηρά κλίματα.
Οι βροχές στη Νάξο από τον περασμένο Σεπτέμβριο είναι είδος σε ανεπάρκεια. Και αναφερόμαστε σ’ ένα νησί όπου, λόγω του όρους Ζας, οι βροχοπτώσεις όλα τα χρόνια ήταν κάτι παραπάνω από αρκετές και το νερό άφθονο. Χωρίς αμφιβολία η Νάξος είναι το πιο «πράσινο» από τα νησιά των Κυκλάδων, γι’ αυτό υπήρξε διαχρονικά και το πιο αυτάρκες τόσο στη γεωργία, όσο και στην κτηνοτροφία.
Πατάτα δυσεύρετη το φθινόπωρο
Αυτή η παράδοση πλέον φθίνει και αν δεν γίνει κάτι, τα επόμενα χρόνια θα εξαφανιστεί. Η καλλιέργεια της πατάτας γίνεται δύο φορές το χρόνο, την άνοιξη και το φθινόπωρο. Η παραγωγή που αναμένεται για το φθινόπωρο είναι ακόμα πιο μικρή, όχι μόνο από πλευράς τεμαχίων, αλλά και μεγέθους. Κοινώς, οι πατάτες «βγαίνουν» πια πιο μικρές, διότι δεν ποτίζονται όσο πρέπει. Τα αποθέματα, λοιπόν, της ντόπιας πατάτας το πολύ να φτάσουν μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, σύμφωνα πάντα με τους παραγωγούς.
Το πρόβλημα επηρεάζει, βέβαια, και την τιμή της πατάτας. Η οποία λόγω του υψηλού κόστους για το πότισμα αναμένεται να ξεπεράσει, έστω και για λίγο, το 1 ευρώ στην τιμή που ο παραγωγός θα διαθέσει στον χονδρέμπορο. Οι πιο ήπιες εκτιμήσεις φέρνουν την τελική τιμή της πατάτας Νάξου στο μανάβικο ή το σούπερ μάρκετ να πλησιάζει τα 2,5 ευρώ, ενδεχομένως και να τα ξεπερνάει!
Οι παραγωγοί κάνουν, επίσης, λόγο για νοθεία. Για πατάτες που δεν έχουν σχέση με αυτές της Νάξου, αλλά «βαφτίζονται» ναξιώτικες για να διατεθούν σε υψηλότερη τιμή. Καθώς το νησί δεν είχε αντιμετωπίσει παρόμοιο πρόβλημα στο παρελθόν, οι έλεγχοι είναι ανύπαρκτοι.
Οι κάτοικοι προτείνουν ως άμεση λύση να ξεκινήσουν αμέσως οι εργασίες για το φράγμα στην περιοχή Τσικαλάρι, το οποίο θα εμπλουτίσει τον υδροφόρο ορίζοντα και θα αποτρέψει περίπου 3 εκ. κυβικά μέτρα νερού να καταλήξουν στη θάλασσα. Είναι ένα έργο ύψους 37,5 εκ. ευρώ, το οποίο έχει δημοπρατηθεί εδώ και 15 χρόνια, ωστόσο δεν έχει γίνει καμία εργασία για να υλοποιηθεί.
