Ο Βασίλης Κικίλιας είναι ένας γιατρός. Και σπουδαίος πολιτικός στο επικοινωνιακό κομμάτι. Και σύμφωνα με το “αφεντικό” του, τον πρωθυπουργό που τον είχε τοποθετήσει υπουργό Υγείας, και “πετυχημένος στο έργο του”. Γι’ αυτό και τον έκανε υπουργό σε ένα από τα πλέον σημαντικά για την χώρα και την εξέλιξη της, νέα υπουργεία που δημιούργησε το 2021. Το υπουργείο “Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας ο Βασίλης Κικίλιας το ανέλαβε αμέσως μετά τις εκλογές του 2023. Ο προηγούμενος υπουργός, ο Κύπριος οδοντίατρος Χρήστος Στυλιανίδης, εξαιρετικός επιστήμονας και “σοβαρός άνθρωπος” όπως λένε κι οι περισσότεροι στην Βουλή, αποδείχτηκε πως δεν μπόρεσε να σηκώσει το βάρος μιας τέτοιας θέσης, με τόσο περίπλοκα και δύσκολα θέματα ευθύνης. Οι καταστροφικές φωτιές στη βόρεια Εύβοια το ’21, η καταστροφή της Βαρυπόμπης την ίδια χρονιά, η καθυστέρηση στην γρήγορη επέμβαση -και πάλι- στην Πεντέλη το ’22, και γενικά η ανεπαρκής αποτελεσματικότητα του Στυλιανίδη και των γύρω απ’ αυτόν, έφερε την αλλαγή. Μόνο που το ξεκίνημα του πρώην υπουργού Υγείας και μετέπειτα και Τουρισμού, δεν μπορούσες να το πεις και “ευοίωνο”. Η φωτιά του 2023 στον Έβρο ήταν η μεγαλύτερη φωτιά στην Ευρώπη από το 1980, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτοπής. Δεν την χρεώθηκε πολιτικά όμως, ούτε την φωτιά, ούτε και τις βδομάδες που πήρε μέχρι να σβηστεί. Αντιθέτως, χρεώθηκε την περισσότερο από αναγκαία και απαραίτητη, αναδιάρθρωση και αναδιοργάνωση του εθνικού σχεδίου για την πυροπροστασία και την πυρόσβεση. Και κάπως έτσι, τον Δεκέμβριο του 2023, υπερψηφίσθηκε στην επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, το νομοσχέδιο του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας με τίτλο «Αναδιάρθρωση Πολιτικής Προστασίας – Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Διάσωσης και Αεροδιακομιδών. Τι λέει αυτός ο, τόσο κρίσιμος και σημαντικός νόμος; Σύμφωνα με τον ίδιο τον υπουργό που το διαβουλεύτηκε και το πήγε στην Βουλή για να ψηφιστεί, “είναι ένα νομοσχέδιο που υπερβαίνει κομματικές αντιπαραθέσεις. Δουλειά του υπουργείου είναι να βρίσκει τρόπους να τρέξουν οι διαγωνισμοί του «ΑΙΓΙΣ» και να φέρει μέσα, ανθρώπινο δυναμικό και νέα τεχνολογία στις υπηρεσίες, προκειμένου να μπορέσουμε να αναβαθμίσουμε την πρόληψη και την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών”. Τι άλλο έκανε αυτό το νομοσχέδιο; Ενεργοποίησε τη γενική γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και το ΕΣΧΕΔΙΚ (Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων και Διαχείρισης Κρίσεων), ένα όργανο δηλαδή που συνεδριάζει άμεσα, και αποφασίζει τι πρέπει να γίνει σε στιγμές πυρκαγιών, πλημμυρών και λοιπών κρίσεων, το οποίο όπως ο ίδιος ο υπουργός ανέφερε “είναι ένας νέος θεσμός που αφορά τη συμμετοχή όλων αυτών των επιστημών, σε μια ad hoc, πολύ μικρή και ευέλικτη επιτροπή, έτσι ώστε μαζί με τον γενικό γραμματέα Πολιτικής Προστασίας να μπορούν γρήγορα και ακόμη και με «ZOOM», όπου και αν βρισκόμαστε, μέσα από το κινητό μας, να εκτιμούμε γρήγορα μια κατάσταση και να μας δίνουν μια πρώτη εισήγηση”. Επίσης διεύρυνε και τις δυνατότητες και την ανάπτυξη του 112 που “αναβαθμίζεται και ως software και ως hardware, για να γίνεται και πιο εξειδικευμένο Δηλαδή, «να μπορεί να έχει ειδικές ζώνες μέσα σε μια Περιφέρεια, να μπορεί να στέλνει το μήνυμα αποκλειστικά εκεί που θεωρούμε. Να είναι πιο δραστικό».
Πάμε λίγο πάλι.. “Δουλειά του υπουργείου είναι να βρίσκει τρόπους να τρέξουν οι διαγωνισμοί του “ΑΙΓΙΣ”. Επίσης έφτιαξαν ένα νόμο για να φτιάξουν μια ακόμα επιτροπή η οποία “θα μπορεί να συνεδριάζει γρήγορα ακόμα και με Zoom από τα κινητά τους τηλέφωνα”, και να “αναβαθμίσουν το 112 για να μπορεί να στέλνει μηνύματα αποκλειστικά εκεί που θέλουν εκείνοι, ώστε να είναι πιο δραστικό”. Περιέργως πως, τίποτα από όλα αυτά δεν μοιάζει ούτε σημαντικό, ούτε κρίσιμο, ούτε και πραγματικά δραστικό στην πυρόσβεση μιας φωτιάς, ή στην προστασία από το να ξεφύγει μια εστία που μόλις άναψε. Τι είχε σημασία για τον υπουργό και την κυβέρνηση να νομοθετήσουν; Να μπορούν να καλύψουν επικοινωνιακά το “μα γιατί δεν βρίσκεστε στις φωτιές” την ώρα του κακού – όπως ούρλιαζαν όταν οι ίδιοι ήταν στην αντιπολίτευση και προ δεκαετιών, και πριν το 2019 – και να μπορούν να ξεφορτωθούν την ευθύνη του “κρατικού σχεδιασμού” διώχνοντας τον κόσμο έγκαιρα, ώστε να αποφευχθούν απώλειες ανθρώπινων ζωών. Που δεν θα ήταν κάτι κακό, ούτε καν λίγο από μόνο του, αν δεν είχαμε ζήσει εδώ και μια πενταετία, την απόλυτη μετατροπή κάθε αβλεψίας, ατυχίας, ανοργανωσιάς, και αποτυχίας των κρατικών μηχανισμών σε επίθεση στην κοινωνία, με το εξαιρετικά βολικό πολιτικά αφήγημα της “ατομικής ευθύνης”. Α, ναι μαζί με το νομοσχέδιο, διόλου τυχαία άνοιξε και μια πλατφόρμα στο gov.gr για να δηλώνουν οι πολίτες πως καθάρισαν τα οικόπεδα τους ή για να καταγγέλουν άλλους, πως έχουν ακαθάριστα χωράφια κι οικόπεδα. Εντάξει, δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει την κυβέρνηση πως δεν ακολουθεί τις “τάσεις της εποχής”, σε όλη την Ευρώπη πλέον υπάρχουν αντίστοιχες πρακτικές “ρουφιανιάς του γείτονα”, συγνώμη, “καταγγελίας ως υπεύθυνων πολιτών” όπως είναι η πολιτικά ορθή ανάγνωση της συγκεκριμένης τακτικής, οπότε δεν μπορούμε να τους μεμφθούμε πως δεν “αντιγράφουν τα best practices” από τον υπόλοιπο κόσμο.
Κι έπειτα ήρθαν οι παραγγελίες
Ήταν μια όμορφη μέρα στο τέλος του Απρίλη, που πρωθυπουργός και υπουργός Πολιτικής Προστασίας μάζεψαν κάμερες, δημοσιογράφους και λοιπούς “απαραίτητους” για κάτι τέτοια, και παρουσίασαν “με δόξα και τιμή” το Πρόγράμμα Πολιτικής Προστασίας “Αιγίς”. Τι είναι το Αιγίς; Ένα, απολύτως απαραίτητο, επί χρόνια και χρόνια πολυσυζητημένο, αλλά λόγω ΔΝΤ, κρίσης, τρόικας, και χίλιων άλλων “κακών”, παρατημένου επί -τουλάχιστον- δεκαπενταετίας, πρόγραμμα παραγγελιών για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό της πυροσβεστικής και των υπολοίπων φορέων που είναι αναγκαίοι για να μην καούμε παντελώς σε αυτή την χώρα.
“Η εξέλιξη του εξοπλιστικού προγράμματος “ΑΙΓΙΣ” ύψους φτάνει το 2,1 €δις, η χρηματοδότηση του οποίου προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων” έγραφε το δελτίο τύπου του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Στην παρουσίαση ο κ. Κικίλιας ανέφερε μεταξύ άλλων ότι μέσα σε 9 μήνες προκηρύχθηκαν διαγωνισμοί 1,5 δις ευρώ, έργα άλλων 320 εκατομμυρίων θα προκηρυχθούν μέχρι το τέλος Μαίου ανεβάζοντας το ποσό σε 1 δις 820 εκ. ευρώ, ενώ πριν τον Αύγουστο το ΑΙΓΙΣ θα έχει ολοκληρωθεί στο σύνολο του”. Άντε με το καλό, τουλάχιστον τόσες θυσίες και τόσες περικοπές θα αρχίσουν να φέρνουν αποτελέσματα, θα έλεγε κανείς για κάτι που στην πραγματικότητα όλη η χώρα θέλει, περιμένει και ζητάει εδώ και χρόνια. Μόνο που όπως πάντα, ο “διάβολος κρυβόταν στις λεπτομέρειες”. Που πάντα μπαίνουν στο τέλος. Με μικρές προτάσεις κι ακόμα μικρότερα γράμματα. “Οι παραλαβές των έργων θα αρχίσουν από το 2025.” Ωπα….. Άρα φέτος, “ζήτω που καήκαμε”. Όχι πως το 2025 δηλαδή θα σωθούμε. Γιατί άλλο το “οι παραλαβές θα αρχίσουν” κι άλλο το “θα έχουμε παραλάβει τα πάντα”. Κάτι μας λέει πως όπως συνήθως, κάτι τέτοια “μαζεμένα πακέτα”, θα παραληφθούν και θα παρουσιαστούν, λίγο μετά την προκύρηξη των επόμενων εκλογών. Αυτές, για να μην ψάχνεστε, που είναι προγραμματισμένες για το 2027.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων επιχειρησιακό εξοπλισμό και εναέρια και επίγεια μέσα αντιμετώπισης (7 Canadair, 10 ελικόπτερα μεσαίου τύπου, 25 αμφίβια μονοκινητήρια αεροσκάφη, 1100 οχήματα της πυροσβεστικής κ.α), εξοπλισμό και μέσα υποστήριξης και συντονισμού (3 ελικόπτερα μεσαίου τύπου, 3 αεροσκάφη air-surveillance, 3 ελικόπτερα μεσαίου τύπου, 1 δικινητήριο αεροσκάφος, 101 drones, κινητά κέντρα επιχειρήσεων), συστήματα προειδοποίησης και μέσα πρόληψης (εθνική βάση δεδομένων- τεχνητή νοημοσύνη, συστήματα πυρανίχνευσης πυρόσβεσης, μετεωρολογικούς σταθμούς και ραντάρ, αναβάθμιση του 112 με ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών κ.α.) καθώς και αναβαθμιση υποδομών και εγκαταστάσεων (πάρκο προσομοίωσης, εξοπλισμός εθελοντών, εκπαίδευση κ.α). Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2021-2027 έχει προβλεφθεί και υλοποιείται διακριτό πρόγραμμα για την Πολιτική Προστασία με προϋπολογισμό 714 εκατομμύρια ευρώ.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πως επιτέλους δεν θα περιμένουμε από τα δύο (2) μόνο Canadair, 50 ετών που έχουν απομείνει στην χώρα να σώσουν τα πάντα, ούτε θα νοικιάζουμε ό,τι βρίσκουμε εύκαιρο από τους γείτονες, ούτε φυσικά πως θα φοβόμαστε μην χάσουμε σε κάθε πτήση πιλότους, χειριστές και λοιπούς ηρωϊκούς προστάτες της Φύσης και της γης μας.
Τα drones που τα έφεραν οι “μάγοι κι ο Άγιος Βασίλης”
«Με τα νέα drones χρησιμοποιούμε ευρυγώνιες και θερμικές κάμερες, λέιζερ, τεχνητή νοημοσύνη και pin point της περιοχής, με στόχο την πρόληψη αλλά και τον εντοπισμό εμπρηστών. Πετούν μέρα και νύχτα ασταμάτητα σε όλους τους ορεινούς όγκους και τις ημιαστικές- ημιδασικές περιοχές της Αττικής. Ευχαριστώ τους επτά δωρητές και τους επτά δημάρχους, που από κοινού κάνουμε αυτή την προσπάθεια και ανακοινώνω ότι σύντομα θα επεκταθεί, έτσι όπως το βλέπω, και στην υπόλοιπη Ελλάδα» έλεγε περιχαρής ο κύριος Κικίλιας τον Ιούνιο, και πάλι στο δελτίο του ΑΝΤ1 και στο Νίκο Χατζηνικολάου, που τον ρωτούσε ευγενικά “πείτε μας και για το πολύ σημαντικό όπως μου λένε, σύστημα παρακολούθησης που έχει ήδη μπει σε λειτουργία”.
Τότε ο υπουργός έλεγε “προσεκτικά μεν”, περιχαρής δε, πως είχαν προληφθεί ήδη κάποιες πυρκαγιές, αφού τα 25 drones που περιπολούσαν επί 24ώρου βάσεως, σε όλη την Αττική, είχαν εντοπίσει πολύ νωρίς εστίες φωτιάς, και είχαν ειδοποιήσει έτσι την πυροσβεστική και τους υπόλοιπους τοπικούς φορείς, ώστε να προλάβουν να τις σβήσουν πριν εξαπλωθούν. Όλως περιέργως όμως, δεν διευκρίνισε γιατί ευχαρίστησε “τους επτά δωρητές” που πλήρωσαν για drones σε δήμους όπως η Πεντέλη (όπου υπάρχουν δύο drones, ένα που πλήρωσε ο δήμος και ένα που έγινε δωρεά από ιδιώτη), αφού το ΑΙΓΙΣ, είχε ήδη μπει σε εφαρμογή και είχε παραγγείλει κοντά στα 1000 drones για όλη την Ελλάδα. Βεβαίως, κανείς δεν τον ρώτησε κιόλας, γιατί χρειάζεται το κράτος και η τοπική αυτοδιοίκηση να βασίζεται στις ιδιωτικές δωρεές για κάτι τόσο σημαντικό και αναγκαίο, και γιατί δεν παραλαμβάνουμε άμεσα κάτι τόσο εύχρηστο και μικρό όπως τα drones, τα οποία δεν είναι πως χρειάζεται να κατασκευαστούν εξαρχής σε κάποιο “ειδικό εργοστάσιο” ή να παραλειφθούν μετά από μήνες κτλ. Αυτό που είχε να πει όμως ο υπουργός, για να κλείσει την πολύ καλά προετοιμασμένη συνέντευξη του, ήταν πως “τις φωτιές δεν τις σβήνει ο Κικίλιας, αλλά τις σβήνουν ή δεν τις σβήνουν οι πυροσβέστες, κτλ κτλ”. Άρα, την επόμενη φορά – δηλαδή σήμερα – που θα του πει κανείς “μα δεν κάνατε ό,τι έπρεπε, μα δεν ήταν αρκετά, μα, μα, ίσως αν…”, ο κύριος Κικίλιας, όπως κι οι υπόλοιποι υπουργοί της κυβέρνησης του, όπως και ο πρωθυπουργός τους δηλαδή, θα μπορεί να πει πως “εγώ σας τα είχα πει. Εσείς δεν κάνατε όσα έπρεπε, οι υπεύθυνοι δεν έκαναν καλά την δουλειά τους, ο αέρα φυσούσε πολύ, ο σκύλος μου έφαγε την εργασία, εγώ δεν φταίω”.
Αυτές τις ώρες που ο αέρας λυσσομανάει λοιπόν, ο υπεύθυνος υπουργός, εμφανίστηκε με το χέρι δεμένο, εξαιρετικά λειτουργική επικοινωνιακά εικόνα για να προκαλέσει συμπάθεια και “οικειότητα”, εντελώς συμπτωματικά βέβαια, λέγοντας όμως χωρίς κανένα πρόβλημα πως “δυστυχώς τα όσα είχε προβλέψει η επιτροπή, συνέβησαν”. Κι αυτό ήταν μια ξεκάθαρη δήλωση πως, δεν έχει σημασία τι χρειάζεται να γίνει για να προληφθούν οι πυρκαγιές, αλλά γι’ αυτούς που αποφασίζουν πολιτικά σήμερα στην χώρα, σημασία έχει τι μπορούν να πουν χωρίς να τους καταλογιστεί ευθύνη μετά.
