Αφορμή της συζήτησής μας με τον γνωστό κιθαρίστα είναι η εμφάνισή του την 21η Φλεβάρη, ημέρα Παρασκευή, στην αίθουσα συναυλιών του Νάκα στην Ιπποκράτους, με το κιθαριστικό σύνολο GUITARTE ENSEMBLE που επανέρχεται στην Αθήνα, μετά την περσινή επιτυχημένη συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής. Οι κιθαριστές του GUITARTE ENSEMBLE δεν σταματούν να πειραματίζονται με το ρεπερτόριο και την απόδοση έργων από την κιθάρα. Στη συναυλία αυτή επιστρέφουν και στο κλασικό ρεπερτόριο μια δεξαμενή με αστείρευτο πλούτο ερμηνευτικών προκλήσεων-αναμετρήσεων για τους καλλιτέχνες και αισθητικής απόλαυσης για το κοινό.
Συνεντεύξεις δίνουν συνήθως οι vocalists, οι front, οι performers. Και, ιδίως στην Ελλάδα, ποιος ενδιαφέρεται να ακούσει τι λέει ένας μουσικός; Μεγάλα τραγούδια αναφέρονται, ακόμα και σε εκπομπές της δημόσιας τηλεόρασης, χωρίς τα ονόματα των δημιουργών τους, που δεν είναι οι τραγουδιστές συνήθως, αλλά ένας έρμος στιχουρμός κι ένας έρμος συνθέτης. Διαβάστε όσα αφιλτράριστα και ενδιαφέροντα λέει ο Χατζηελευθερίου και θα καταλάβετε γιατί έχει πολύ νόημα να συνομιλούμε και να ανδεικνύουμε ανθρώπους που έχουν φάει τα μάτια και τα δάχτυλά τους πάνω σε ένα όργανο. Χωρίς εκείνους, δεν θα υπήρχε καν μουσική.
Νίκος Χατζηελευθερίου και κιθάρα
Πώς ξεκίνησε η περιπέτεια της μουσικής για εσένα; Με ποια ερεθίσματα και ποια όνειρα αρχικά;
Τα ερεθίσματα ήρθαν σε πολύ μικρή ηλικία μέσα στο σπίτι. Πολλή μουσική, πολύ τραγούδι.
Ο πατέρας έπαιζε κιθάρα, ακορντεόν, μαντολίνο και τραγουδούσε πολύ καλά. Με ή χωρίς αφορμή, δηλαδή, ο κόσμος τριγύρω τραγουδούσε συνέχεια. Ο πατέρας υπήρξε και ο πρώτος δάσκαλος, επί του ακομπανιαρίσματος βέβαια… Και μια και με έβαλες να πάω τόσο πίσω, θα σου πω και κάτι πολύ ιδιαίτερο. Στην παρέα των γονιών, όταν η κουβέντα πήγαινε σε κάποιον…μη συμπαθή, η έκφραση ήταν “έλα μωρέ, αυτός είναι άμουσος…” Δεν ήταν αποτυχημένος, δεν ήταν αγράμματος…ήταν άμουσος! Καταπληκτικό ε; Μεγαλώνοντας, στην εφηβεία, σε πολυμελή οικογένεια με μεγαλύτερα αδέλφια, στην πλειοψηφία τους κορίτσια (έχω 5 αδελφές!), είχα την τύχη να συναντηθώ με εκλεπτυσμένα γούστα που είχαν αφετηρία και πορεία, από το Ρεμπέτικο και τον Χατζιδάκι, τον Θεοδωράκη και τον Σαββόπουλο της Μεταπολίτευσης, τους Beatles. και τους Rolling Stones. Κάπου εκεί άρχισαν τα όνειρα…
Δηλαδή;
Να, από τις πρώτες εμφανίσεις σε ηλικία 5 χρόνων σε οικοδομές, όπου τραγουδούσα στους μαστόρους τις μεγάλες επιτυχίες του Γιάννη Πουλόπουλου, με αντάλλαγμα σοκολάτες MELO, αλλά και στις σχολικές εκδηλώσεις ως κιθαρίστας, όπου είχαν ξεκινήσει να γίνονται τα Λύκεια μικτά, άρχισα να καταλαβαίνω ότι ανήκω σε αυτην τη συνομοταξία. Των μουσικών. Η κλασική μουσική και οι σπουδές ήρθαν κάπου εκεί, συνειδητοποιώντας, ότι η Μουσική είναι πολύ απαιτητική ερωμένη, που θέλει και κόπο και τρόπο και, βέβαια, αφοσίωση
Τι ιδιαίτερο σε συνδέει με την κιθάρα ως όργανο; Θεωρείς ότι απλώς έτυχε; Ότι θα μπορούσες με την ίδια σπουδή και πάθος να παίζεις κλαρίνο, ας πούμε;
Μετά από τόσα χρόνια ενασχόλησης έχω νιώσει το συμπέρασμα ότι με την κιθάρα με συνδέει τελικά η αφή. Η αγκαλιά και τα χάδια. Ακόμα και με τη θήκη προτιμώ να την κρατάω είτε παραμάσχαλα είτε κρεμασμένη πάνω μου. Σπάνια την κρατάω από το χερούλι της θήκης.
Για πολλά χρόνια οδηγούσα δίκυκλο…Ε, και τότε την έπαιρνα επάνω μου, κάτω από το δεξί μου χέρι.Έχω την εντύπωση πως όταν παίζω δεν ακούω τον ήχο, αλλά τον παλμό του οργάνου, κάτι που μπορείς να το πεις και μειονέκτημα. Όταν ακούω τον ήχο μου ηχογραφημένο αισθάνομαι αυτό που νιώθουμε όταν ακούμε τη φωνή μας, που μας φαίνεται διαφορετική. Πολύ συχνά παίζω κιθάρα χωρίς να έχω όρεξη για μουσική. Απλώς χαιδευόμαστε… Ε, τώρα με όλα αυτά καταλαβαίνεις ότι με κανένα άλλο όργανο δε θα μπορούσα να δεθώ.
Μίλησέ μας για τους Guitarte Ensemble. Ποιο είναι το πιο ισχυρό συστατικό της ομάδας σας; Γιατί για μια ομάδα πρόκειται.
Το Guitarte, μουσικά, είναι κατάτμηση και πολλαπλασιασμός ταυτόχρονα! Είναι μια διαδικασία δηλαδή που το μαζί γίνεται solo και η ατομικότητα πολλαπλασιάζεται. Νιώθεις και κομμάτι του παζλ, αλλά και πρωταγωνιστής. Επίπονη προσπάθεια πολλών χρόνων, καθόλου εύκολη.
Προφανώς για να συμβαίνει αυτό εδώ και 20 χρόνια έχει και μια θεμελιώδη βάση αγάπης και συνομολόγησης. Δεν κάνουμε ακροάσεις, ούτε βρίσκουμε συνεργάτες από βιογραφικά, ας πούμε. Πρέπει να έχουμε πρότερο κοινό… έντιμο βίο, για να σταθούμε ο ένας δίπλα στον άλλον για να παίξουμε μουσική. Πρέπει να έχει χτιστεί η εμπιστοσύνη ότι δεν προσδοκώ να κερδίσω τίποτα με το να ξεχωρίσω από τον άλλον. Ensemble σημαίνει ο αποδέκτης της μουσικής σου να αδυνατεί να κάνει προσωπική κριτική για το κάθε μέλος του συνόλου. Δεν μπορώ βέβαια να παραλείψω ότι σε αυτό το σύνολο, μέχρι στιγμής έχουν συμμετάσχει αποκλειστικά πρώην μαθητές μου (με εξαίρεση τη Μαρία Παπαμιχαήλ). Ξεκινήσαμε με τη “βαριά κληρονομιά” της σχέσης δασκάλου και μαθητών (ακόμα και με τη Μαρία, αυτή η σχέση προϋπήρχε), μια σχέση που κουβαλάει τη λογική της εξουσίας. Πιστεύω ότι με τα χρόνια αυτό αμβλύνθηκε ή και εξαλείφθηκε. Ας πούμε, με την περίπτωση του Χρήστου Φάκλαρη δεν μπορώ να ξεχωρίσω πια ποιος είναι ο δάσκαλος και ποιος ο μαθητής…
Διδασκαλία ή performance; Τι θα διάλεγες αν ήσουν υποχρεωμένος;
Καταλαβαίνεις ότι μετά από σχεδόν 40 χρόνια κοινής πορείας στους δύο αυτούς άξονες, είναι αδύνατον να τους ξεχωρίσω αντικειμενικά και πειστικά. Αν ήμουν υποχρεωμένος να διαλέξω θα ζούσα με το πένθος για την απώλεια της επαφής με τους μαθητές. Δεν ξέρω, φυσικά, αν θα το άντεχα… Αν δεν με πας αλυσοδεμένο σ αυτό το ερώτημα θα σου πω ότι μ’ αρέσει να δίνω παράσταση την ώρα του μαθήματος, όπως επίσης μ’ αρέσει όταν παίζω ο ακροατής να λύνει τις απορίες του και να παίρνει μαζί του ερωτηματικά για να τα απαντήσει ο ίδιος στην συνέχεια…
Και ως προς το κομμάτι της σύνθεσης; Πώς αντιμετωπίζεις την μουσική από το μετερίζι του δημιουργού; Αγαπάς νομίζω να μελοποιείς ποίηση…
Έχοντας σπουδάσει Σύνθεση και έχοντας υπάρξει κακός μαθητής σ’ αυτό (το εννοώ, δεν κάνω νάζια…με τα χίλια ζόρια πήρα το δίπλωμα), ποτέ δεν έχω υπάρξει συστηματικός συνθέτης.
Γράφω μόνο με αφορμές. Βασικά γράφω ευκαιρίας δοθείσης για να παιχτεί άμεσα αυτό που γράφω.Και έτσι έχει συμβεί μέχρι στιγμής.
Ναι, η ποίηση μου δίνει συνεχώς αφορμές, όπως και το θέατρο, ακόμα και το κινηματογραφικό τοπίο, όπως συμβαίνει αυτόν τον καιρό. Ο φίλος μου Περουλής Σακελλαρίδης π.χ. μου σύστησε τον ποιητή Gustavo Adolfo Becquer και κάναμε το Vertigo. Μια άλλη φίλη…δεν την ξέρεις…με έχει βάλει στην περιπέτεια να μουσικοποιήσουμε Μάτση Χατζηλαζάρου. Εγώ…δηλώνω αθώος!
Ποιοι συνθέτες έχουν αποτελέσει πρότυπά σου; Ή εν πάση περιπτώσει ποιους θαυμάζεις;
Εν αρχή ην ο Μπαχ. Λατρεύω τον Χαίντελ, τον Μάλερ, τον Σαίνμπεργκ, τον Νίνο Ρότα, τον Χατζιδάκι, τον Θεοδωράκη, τον Τσιτσάνη και τον Μπαγιαντέρα… Επιτρέψτε μου μόνο να εκφράσω τον θαυμασμό και την αγάπη μου για τον σημερινό συνθέτη Γιάννη Αγγελάκη. Όσοι διαβάσουν τη συνέντευξη ας ψάξουν να τον βρουν… Για τους κιθαριστές- συνθέτες νιώθω ευγνωμοσύνη.
Τι μέλλον έχει η μουσική στην Ελλάδα; Πού βλέπεις το πράγμα να πηγαίνει;
Το μέλλον της Ελλάδας δεν το βλέπω καλά… Η Μουσική στην Ελλάδα αφυπνίζεται σε περιόδους κρισιακές και συγκρουσιακές. Δι ευχών… Η μουσική πάντως, παγκόσμια, βρίσκεται σε κατάσταση παλίρροιας…Όλοι περιμένουν να βρει την ηρεμία του προσανατολισμού. Λείπει πάντως το ρίσκο ολούθε. Είμεθα ολίγον κότες. Σε κάθε περίπτωση αξίζει να επισημάνουμε το γεγονός ότι οι νέες γενιές φέρνουν πολύ δυναμικό και σε περφόρμερς και σε συνθέτες. Θαυμάζω τα νέα παιδιά. Σκίζουν!
Για ποιον λόγο να έρθουμε στο Νάκα να σας ακούσουμε στις 21 Φεβρουαρίου; Τι προσδοκάτε εσείς από εσάς για εκείνη τη βραδιά, κατ’ αρχάς;
Από τους 50 σοβαρούς λόγους, θα αναφέρω 2-3…Παρουσιάζουμε μουσική με πολύ “ευχάριστο” περιεχόμενο.Κρατήστε την αναπνοή σας! Bajo de Palmera, ένα κομψοτέχνημα Habbanera του Alneniz, ένα Καραματζόρε Trio του Diabelli, 2 πανέμορφες μινιατούρες του Dyens, 2 Tangos, Españoleta e Fanare του Ροντρίγκο, 2 χορούς από το Μπαλέτο του Μάνου Χατζιδάκι, “Το καταραμένο φίδι” και τα απολαυστικά δεξιοτεχνικά μέρη από το Trois Brasiliens a Saint-Paul του Sergio Assad…. Μουσική πανδαισία, σε μια αίθουσα από τις καλύτερες για φυσικό κιθαριστικό ήχο, Παρασκευή βράδυ στο κέντρο της Αθήνας. Προσδοκούμε όπως πάντα Ανά(σ)τάση ψυχών τε και σωμάτων. Θα είναι όμορφα.
Σας το εγγυόμαστε!
Νίκο, ποια είναι η καθημερινότητα ενός ανθρώπου που ασχολείται με τη μουσική επαγγελματικά, εκπαιδευτικά δημιουργικά όπως εσύ;
Κατ’ αρχάς είναι μια διαρκής καθημερινότητα. Δηλαδή δεν υπάρχουν Κυριακές και σχόλες…
Δεν ξεχνιέται η μουσική, δεν αφήνεται στην άκρη. Την κουβαλάς συνέχεια. Το θέμα είναι να την μετουσιώνεις σε ξεκούραση, σε εκδρομή, σε περίπατο, σε επαφή με τις άλλες τέχνες και πάνω απ’ όλα σε ζωντανή επαφή με ανθρώπους που αξίζουν την εν γένει ερωτική διαθεσιμότητα. Στα εγκόσμια τώρα, ο βιοπορισμός με τη Μουσική ούτε ο πιο εύκολος ούτε ο πιο ασφαλής ήταν ποτέ. Έχει πολλά μέτωπα διεκδίκησης, τόσο ατομικά όσο και συλλογικά. Το σίγουρο πάντως είναι ότι δεν έχει ποτέ ανία και βαρεμάρα. Αρκεί βέβαια να μη γίνεται αυτό που είχε περιγράψει εύστοχα ο Διονύσης Σαββόπουλος “…τόσο τους λόλανε η ερημιά τους, που ειν’ η δουλειά τους καψοχαρά τους”.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο δώρο που σου χάρισε η μουσική και ποιο το μεγαλύτερο ‘’κακό’’ (αν μπορούμε να πούμε έτσι…) που σου έχει προξενήσει;
Έχω πάρει πολλή αγάπη μέσω της μουσικής! Αυτό, έτσι επιγραμματικά παρακαλώ. Το “κακό” που μου έχει προξενήσει είναι αυτές οι “σειρήνες” που δε σταματούν να σε βγάζουν έξω από τον προορισμό και συνεχώς περιπλανιέσαι…και άντε να αποδεχτείς ότι δεν υπάρχει “Ιθάκη”.
Info:
21 Φεβρουαρίου στις 20:30
Αίθουσα Συναυλιών Φίλιππος Νάκας
Ιπποκράτους 41, Αθήνα | Τ.: 210 363 4000
GUITARTE ENSEMBLE:
Νίκος Χατζηελευθερίου
Χρήστος Φάκλαρης
Μαρία Παπαμιχαήλ
Αλέξανδρος Καζάζης
Νίκος Μακρής
Εισιτήρια εδώ
