Η σφραγίδα “Καζαντζίδης ξενιτιά και κλάψα” έχει μπει δεκαετίες τώρα και δεν γίνεται να ξεθωριάσει. Άπαξ κι ένας ερμηνευτής συνδεθεί με κάτι και περάσει έτσι στο υποσυνείδητο του κόσμου, δύσκολα θα βρεθεί τρόπος για να απαλλαγεί απ’αυτό, όσο κι αν προσπαθήσει. Έτσι και ο Στέλιος Καζαντζίδης Το όνομά του έγινε συνώνυμο με τα τραγούδια της ξενιτιάς.

Αλλά και της «κλάψας», όπως φωνάζουν σε όλους τους τόνους όσοι δεν συμπαθούν τα τραγούδια του. Του παράπονου για τον έρωτα που είτε είναι ανεκπλήρωτος, είτε τελειώνει παρά τη θέλησή του, για την κακούργα κοινωνία που τον έχει στην απ’ έξω, για την τύχη που γυρνάει την πλάτη στα καλά παιδιά. Γενικά από τα τραγούδια του βγαίνει ένα παράπονο, που σε συνδυασμό με την πίκρα της ξενιτιάς τον έχει κατατάξει στο ρεπερτόριο αυτού που συχνά λέγεται «κοινωνικό τραγούδι».

Ο ίδιος δεν το αρνήθηκε. «Τον έρωτα τον έχω τραγουδήσει πολύ», είπε στην ιστορική πια συνέντευξή του στη Σεμίνα Διγενή. «Αλλά αποφάσισα να τραγουδήσω κι άλλα πράγματα. Υπάρχουν σήμερα χίλιοι τραγουδιστές για τον έρωτα. Τι να γινόμουν, ο χιλιοστός πρώτος»; Για πολλά χρόνια στην καριέρα του, αλλά και όταν ο ίδιος αποφάσισε να αποσυρθεί, πορεύτηκε με αυτή τη φιλοσοφία, σκεπτόμενος ότι με τη φωνή του προσφέρει ενός είδους υπηρεσία στον απλό Έλληνα μεροκαματιάρη. Και άσχετα με αυτούς που τον κατηγορούν, πολλοί ήταν αυτοί που εκτίμησαν και αυτό το ρεπερτόριο και την γενικότερη στάση του.

Εκτός, όμως, από τις μουντές νότες του Καζαντζίδη, εκεί που κυριαρχούν λέξεις «ξενιτιά», «πόνος», «μανούλα» και «πληγή», υπάρχουν και οι φωτεινές. Τραγούδια που ξεσηκώνουν, που μιλούν για γλέντια, για αγάπες που ανθίζουν, για έρωτες που μπουμπουκίζουν και βρίσκονται στο απόγειό τους.

Δεν είναι λίγα αυτά τα τραγούδια. Όχι, δεν αποτελούν την πλειοψηφία. Αλλά αξίζει τον κόπο να θυμηθούμε μερικά απ’ αυτά, κυρίως για να μην καταχωρηθεί ο Καζαντζίδης ως αποκλειστικά «παραπονιάρης» απ’ αυτούς που δεν έχουν μελετήσει το συνολικό του έργο, κι ούτε τους ενδιαφέρει να το κάνουν.

Καζαντζίδης για τσιφτετέλια, ζεϊμπέκικα μέχρι και… τσάμικο

Σήκω χόρεψε κουκλί μου

Του άρεσε πολύ του Καζαντζίδη αυτή η μελωδία, το τουρκικό “Kalenin Bedenleri”, και το διασκεύασε με δικούς του στίχους και την απαραίτητη αλλαγή «νινανάι γιαβρούμ» αντί για το «σινανάι γιαβρούμ» στην παραδοσιακή τουρκική εκτέλεση. Πολύ πιο ερωτικά τα λόγια.

Αθήνα

Ύμνος στην πρωτεύουσα, όταν ακόμα ήταν σε τέτοια μορφή που τον άξιζε. Μάνος Χατζιδάκις, Νίκος Γκάτσος. Αυτόν επέλεξαν με τη Μαρινέλλα να το πει.

Ας παν στην ευχή τα παλιά

Οι πληγές έκλεισαν. Τα βαριά λόγια έπεσαν στη φωτιά. Τώρα σειρά έχουν τα φιλιά. Απόστολος Καλδάρας, τον συνοδεύει κιόλας ο συνθέτης, στις δεύτερες.

Γειτονοπούλα μου όμορφη

Ένα συρτό που του Θόδωρου Δερβενιώτη (στίχοι του Τσάντα, του Χαράλαμπου Βασιλειάδη) που έκανε στράκες στη δεκαετία του ’60, όταν οι υποψήφιες νύφες για κάθε παλικάρι προέρχονταν κατά 80% από τη στενή έννοια της γειτονιάς τους.

Είδα κι έπαθα κυρά μου

Στέλιος Χρυσίνης, ο τυφλός μαέστρος που στήριξε πρώτος τον Καζαντζίδη, σ’ ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του. Στίχοι του Χρήστου Κολοκοτρώνη και του Σταύρου Παντελίδη. Πω πω κάτι μάτια, μ’ έκαναν κομμάτια. Ύμνος.

Είσαι η ζωή μου

Με το βοριά

Ματζοράκι ζεϊμπέκικο του Ζαμπέτα, από τα ντουέτα με τη Μαρινέλλα που έγραψαν ιστορία. Με αγαπάς, σε αγαπώ.

Τέτοια κούκλα και τσαχπίνα

Τσιφτετέλι από τα πιο ανεβαστικά του Χρήστου Κολοκοτρώνη, που έγραψε και τα λόγια.

Το τραγούδι της ειρήνης

Από τις ξεχασμένες (δυστυχώς) συνεργασίες Καζαντζίδη-Μαρινέλλας στο δίσκο Καταχνιά, σε μουσική Χρήστου Λεοντή και στίχους Κώστα Βίρβου. Ύμνος στην ειρήνη, ρυθμός τσάμικο, συνοδεύει η Χορωδία Κορίνθου.

Θεσσαλονίκη μου

Ο Μανώλης Χιώτης δεν έχει ξεκαθαριστεί ακόμα αν γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη ή το Ναύπλιο, λίγη σημασία έχει. Ο ύμνος για τη Θεσσαλονίκη πρωτοτραγουδήθηκε το 1955 από τον Καζαντζίδη, για την φτωχομάνα που βγάζει τα καλύτερα παιδιά.