Η είδηση του σοβαρού τραυματισμού του Ματίας Λεσόρ στον αγώνα του Παναθηναϊκού απέναντι στη Μπασκόνια συγκλόνισε όχι μόνο τους φιλάθλους του ΟΑΚΑ αλλά και τους θεατές σε όλη την Ευρώπη. Ένας μπασκετμπολίστας που έδωσε τα πάντα για την ομάδα του κατέρρευσε στο γήπεδο, με τον πόνο και την αγωνία του να γίνονται ένα με την «παγωμένη» ατμόσφαιρα. Τι είναι όμως αυτό που κάνει έναν τραυματισμό αθλητή να ξεπερνά την αθλητική του σημασία και να αγγίζει τα όρια του κοινωνικού φαινομένου;

Η εικόνα του πόνου: Μια καθολική γλώσσα

Ο Ματίας Λεσόρ, με το σώμα του να προδίδεται από μία απρόβλεπτη στροφή, έπεσε στο παρκέ, και μαζί του πάγωσε η ροή του αγώνα. Τα 18.000 πρόσωπα στο ΟΑΚΑ έγιναν μια θάλασσα συναισθημάτων που απλώθηκε γρήγορα σε κάθε σπίτι, κάθε οθόνη, σε κάθε γωνιά των κοινωνικών δικτύων. Ο πόνος του αθλητή είναι ένας καθρέφτης της ανθρώπινης ευθραυστότητας, που όλοι αναγνωρίζουμε, είτε είμαστε φίλαθλοι είτε όχι.

Στην εικόνα του Ματίας, η ανθρωπιά ξεπερνά τη φανέλα. Είναι ο πατέρας που κοιτάζει το παιδί του στο ασθενοφόρο, ο φίλος που βλέπει τους συμπαίκτες του να καταρρέουν συναισθηματικά, ο άγνωστος που μας υπενθυμίζει ότι όλοι είμαστε ευάλωτοι.

Λεσόρ Χάουαρντ Παναθηναϊκός

Η εικόνα ενός ανθρώπου που υποφέρει αποτελεί έναν από τους πιο ισχυρούς καταλύτες ενσυναίσθησης, καθώς ενεργοποιεί τις ίδιες νευρωνικές περιοχές που κινητοποιούνται όταν εμείς οι ίδιοι πονάμε. Σύμφωνα με έρευνα του Tania Singer από το Max Planck Institute, το σύστημα καθρέφτη του εγκεφάλου μας αναγνωρίζει τον πόνο σε άλλους, προκαλώντας την «κοινωνική αντανάκλαση» της δικής μας συναισθηματικής αντίδρασης. Το παγκόσμιο σοκ για τον τραυματισμό του Λεσόρ βασίζεται ακριβώς σε αυτή την αρχή.

Η στιγμή που ο Λεσόρ σωριάστηκε στο παρκέ δεν ήταν απλώς μια αθλητική αποτυχία· έγινε εικόνα ανθρώπινης ευαλωτότητας, που ξεπερνά γλώσσες και πολιτισμούς. Παρόμοιες αντιδράσεις καταγράφηκαν στον τραυματισμό του Gordon Hayward το 2017 στο NBA ή ακόμα και στη διάσημη πτώση του Ντέρεκ Ρεντμοντ στους Ολυμπιακούς του 1992. Οι εικόνες αυτές δεν προκαλούν απλώς συμπόνοια αλλά και βαθιά ταύτιση, υπενθυμίζοντας ότι όλοι είμαστε κομμάτι της ίδιας ανθρώπινης εμπειρίας.

Τα social media: Ενσυναίσθηση vs. Κυνισμός

Η αντίδραση στα social media υπήρξε διπλή. Από τη μία πλευρά, χιλιάδες μηνύματα συμπαράστασης, προσευχών και αγάπης. Από την άλλη, μια χούφτα «τρολ» και κυνικών που θεώρησαν υπερβολική τη συλλογική συγκίνηση. «Για έναν εκατομμυριούχο κάνετε έτσι, αλλά για τους πολέμους σιωπάτε», έγραψαν κάποιοι, αγνοώντας ότι η ενσυναίσθηση δεν είναι ανταγωνιστική διαδικασία. Δεν χρειάζεται να επιλέξουμε ανάμεσα στο να πονάμε για τον Ματίας ή για τις αδικίες του κόσμου. Η ενσυναίσθηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας και της εξέλιξής μας ως ανθρώπινα όντα.

Τα κοινωνικά δίκτυα συχνά λειτουργούν ως μεγεθυντικός φακός των κοινωνικών μας αντιδράσεων. Η διαμάχη για τον τραυματισμό του Λεσόρ, μεταξύ ενσυναίσθησης και κυνισμού, δεν είναι νέα. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Paul Bloom στο βιβλίο Against Empathy, η ενσυναίσθηση είναι περιορισμένη και τείνει να λειτουργεί «εντοπισμένα», συγκεντρώνοντας την προσοχή μας σε άμεσα αναγνωρίσιμα πρόσωπα ή στιγμές. Αυτό εξηγεί γιατί ο πόνος του Λεσόρ κινητοποίησε τόσο έντονα συναισθήματα.

Αντίθετα, οι κυνικές αντιδράσεις αντλούν από τη θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας του Leon Festinger. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι η κοινωνία δίνει υπερβολική σημασία σε κάτι που δεν συμμερίζονται, τείνουν να μειώνουν τη σημασία του, για να διατηρήσουν την εσωτερική τους ισορροπία. Έτσι, τα «τρολ» στα social media δεν στοχοποιούν τον Λεσόρ· εκφράζουν τη δική τους ανάγκη να διαφοροποιηθούν.

Η κοινωνική διάσταση του τραυματισμού Λεσόρ

Το σοκ που προκάλεσε ο τραυματισμός του Ματίας Λεσόρ δεν αφορά μόνο το μπάσκετ. Είναι η εικόνα του συλλογικού τραύματος και της αλληλεγγύης που προκύπτει αυθόρμητα. Οι φίλαθλοι της Μπασκόνια, οι αντίπαλοι παίκτες, ακόμα και εκείνοι που βλέπουν το μπάσκετ περιστασιακά, ένιωσαν ότι ο πόνος του Ματίας είναι ο πόνος όλων. Στην εποχή της υπερ-έκθεσης, όπου η ευαισθησία θεωρείται αδυναμία, τέτοιες στιγμές επαναπροσδιορίζουν το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.

Ο αθλητισμός είναι ένας μικρόκοσμος της ζωής, όπου τα ανθρώπινα όρια και η προσπάθεια εξυμνούνται σε παγκόσμια κλίμακα. Σύμφωνα με τον αθλητικό ψυχολόγο James Kerr, οι αθλητές λειτουργούν ως πρότυπα «ζωντανών μυθολογιών», αντιπροσωπεύοντας την ελπίδα, τη νίκη αλλά και την ήττα. Όταν ο Ματίας Λεσόρ τραυματίστηκε, αυτή η μυθολογία κλονίστηκε, επηρεάζοντας όχι μόνο τους φίλους του Παναθηναϊκού αλλά κάθε θεατή που ταυτίζεται με την αθλητική προσπάθεια.

Στην ψυχολογία του πλήθους, όπως ανέλυσε ο Gustave Le Bon, ένα γεγονός που ενισχύει το συναίσθημα της αδυναμίας – όπως ο τραυματισμός – δημιουργεί μια «συλλογική δόνηση» που ξεπερνά τα όρια του αθλητισμού. Οι οπαδοί που σιωπούν, οι αντίπαλοι που παγώνουν, ο προπονητής που κοιτάει αποσβολωμένος: όλα είναι εκδηλώσεις αυτής της ομαδικής αντίδρασης, όπου ο αθλητισμός γίνεται γλώσσα κοινής εμπειρίας.

Το τοξικό «σκληρό» κοινό

Παράλληλα, αναδεικνύεται και η σκοτεινή πλευρά: η κουλτούρα της απαξίωσης και της ψεύτικης αδιαφορίας. Η κριτική από το «κυνικό κοινό» δεν απευθύνεται στον Ματίας, αλλά σε μια κοινωνία που εκφράζει τα συναισθήματά της. Τέτοιες αντιδράσεις φανερώνουν την ανάγκη κάποιων να κρύψουν την ευαισθησία τους, πίσω από την «παντοδύναμη» πανοπλία του κυνισμού.

Γιατί πάγωσε το ΟΑΚΑ;

Ο αθλητισμός πάντα θα είναι κάτι περισσότερο από σωματική δραστηριότητα ή θέαμα. Είναι ένας χώρος όπου ο άνθρωπος αναμετράται με τις δυνατότητές του και τα όριά του. Όταν ένας αθλητής τραυματίζεται σοβαρά, υπενθυμίζει σε όλους τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη δόξα και τη συντριβή. Η κατάρρευση ενός «ήρωα» είναι κατά βάθος η δική μας κατάρρευση.

Ο Ματίας Λεσόρ έγινε σύμβολο μιας ανθρώπινης εμπειρίας που, έστω και φευγαλέα, μας ενώνει. Και ίσως αυτό εξηγεί γιατί τα μάτια των θεατών γέμισαν δάκρυα και τα πληκτρολόγια γέμισαν μηνύματα συμπαράστασης.

@sporfm946

Συγκλονιστικές στιγμές στο ΟΑΚΑ μετά τον τραυματισμό του Ματίας Λεσόρ. #sporfm #panathinaikos

♬ πρωτότυπος ήχος – sporfm946 – sporfm946

Ο τραυματισμός του “Σούπερμαν” μας κάνει να λυγίζουμε ευκολότερα

Ο τραυματισμός του Ματίας Λεσόρ είναι μια υπενθύμιση πως ακόμα και στην εποχή της υπερ-ανάλυσης και του διαδικτυακού κυνισμού, η ανθρωπιά βρίσκει τρόπους να λάμπει. Είναι εκεί, σε κάθε χειροκρότημα, σε κάθε ευχή για γρήγορη ανάρρωση, και σε κάθε δάκρυ που πέφτει για κάποιον που δεν γνωρίζουμε προσωπικά, αλλά μας αφορά. Γιατί τελικά, το μπάσκετ, όπως και η ζωή, είναι γεμάτο στιγμές που μας κάνουν καλύτερους.