Cookies ε; Πόσα πράγματα πια μπορείς να βρεις στο Ίντερνετ που είναι πιο; Τα διαφημιστικά που καλύπτουν όλη την οθόνη και ψάχνεις στη μικρούλα γωνίτσα για να δεις το «Χ» που τα ακυρώνει και τα κλείνει, τα διαφημιστικά που ξεπετάγονται από πάνω, κάτω, δεξιά κι αριστερά και δεν σε αφήνουν να διαβάσεις το κείμενο, τα «αναγκαστικά» διαφημιστικά που πετάγονται κατά τη διάρκεια του βίντεο. Και μέσα σ’ όλα έχουμε και τα cookie banners. Μία ιστορία αρχαία και καθόλου προστατευτική πλέον, η οποία έρχεται από το παρελθόν απλά για να μας δυσκολεύει τη ζωή και να μας τρώει χρόνο.
Πόσο χρόνο; Σιγά το πράμα, θα αναφωνήσει κάποιος. Στην πρώτη επίσκεψη που θα κάνεις σε μια ιστοσελίδα, πετάγεται ένα παραθυράκι και σου ζητάει να δεχτείς τα cookies που τοποθετεί το site στον υπολογιστή σου, κι αν δεν τα αποδέχεσαι να τα διαχειριστείς μόνος σου (κάτι που δεν κάνει κανείς, ας μην κοροϊδευόμαστε). Όλη αυτή η διαδικασία, να εμφανιστεί το παραθυράκι και να πατήσεις accept παίρνει λίγα δευτερόλεπτα.
Κι όμως, αν αθροίσεις αυτά τα δευτερόλεπτα και τα πολαπλασιάσεις με όλους τους χρήστες του διαδικτύου παγκοσμίως, ο αριθμός που θα προκύψει είναι ιλιγγιώδεις. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, οι χρήστες του διαδικτύου μόνο στην Ευρώπη αφιερώνουν κάθε χρόνο 575 εκατομμύρια ώρες (!) για να αποδέχονται τα cookies. Δηλαδή να συναινούν σε μια διαδικασία που ούτως ή άλλως για τους περισσότερους είναι ενσωματωμένη στο δίχτυ προστασίας που τους προσφέρει το software, το οποίο χρησιμοποιούν γι’ αυτό το σκοπό.
Στην Ευρώπη, τα cookie banner που ζητούν τη συναίνεση του χρήτη επιβάλλονται από μια παλιά οδηγία του 2002, την Οδηγία 2002/58 για την προστασία της ιδιωτικής ζωής ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η συγκεκριμένη οδηγία απαιτεί από τους ιστότοπους να λαμβάνουν ενημερωμένη συγκατάθεση πριν από την αποθήκευση ή την πρόσβαση σε πληροφορίες στις συσκευές των χρηστών.
Αν και η πρόθεση πίσω από αυτούς τους κανονισμούς είναι η ενίσχυση της προστασίας του απορρήτου, ο πραγματικός αντίκτυπος στο απόρρητο των χρηστών είναι ασήμαντος, καθώς τα περισσότερα cookie banners χρησιμοποιούνται για τη διευκόλυνση των αναλυτικών στοιχείων ιστού, την κατανόηση της συμπεριφοράς των χρηστών, τη διαχείριση της αποτελεσματικότητας ή την επισκεψιμότητα λέξεων-κλειδιών. Επιπλέον, η ενεργή παρακολούθηση ενός χρήστη πέρα από την επίσκεψή του σε έναν ιστότοπο είναι δύσκολη ή οριακά αδύνατη για τους κατόχους ιστοτόπων, καθώς θα απαιτούσε δικαστική απόφαση.
Πώς προκύπτει αυτός ο αριθμός; Από απλή αριθμητική. Ο συνολικό πληθυσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι περίπου 449,2 εκατομμύρια άτομα. Έστω ότι το ποσοστό διείσδυσης του διαδικτύου είναι περίπου 90%, με αποτέλεσμα 404,28 εκατομμύρια χρήστες. Κατά μέσο όρο, ένας χρήστης επισκέπτεται περίπου 100 ιστότοπους το μήνα, συνολικά 1.200 ιστότοπους το χρόνο. Με περίπου το 85% αυτών των ιστότοπων να εμφανίζουν cookie banner, ένας χρήστης θα συναντά περίπου 1.020 τέτοια κάθε χρόνο. Αν υποθέσουμε ότι χρειάζονται κατά μέσο όρο 5 δευτερόλεπτα ανά αλληλεπίδραση με ένα banner, αυτό ανέρχεται σε 5.100 δευτερόλεπτα ετησίως ανά χρήστη ή περίπου 1,42 ώρες ετησίως.
Πολλαπλασιάζοντας αυτό με τον συνολικό αριθμό των χρηστών του Διαδικτύου στην ΕΕ, φτάνουμε στον ακόλουθο συνολικό χρόνο: 404,28 εκατομμύρια χρήστες × 1,42 ώρες/έτος ≈ 575 εκατομμύρια ώρες/έτος!
Το κοστολόγιο των Cookies
Θέλεις και κοστολόγιο για το πόσο στοιχίζει αυτός ο χαμένος χρόνος; Με μέσο ωρομίσθιο στην Ευρώπη 25€, το συνολικό οικονομικό κόστος μπορεί να υπολογιστεί ως 575.000.000 ώρες × 25 €/ώρα = 14.375 δισεκατομμύρια €. Δηλαδή το 0,1% του ΑΕΠ ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2023.
Η μακρο-οικονομία συνεχίζεται: Έστω ότι ένας εργαζόμενος πλήρους απασχόλησης αφιερώνει περίπου 2.000 ώρες ετησίως, 575.000.000 ώρες ÷ 2.000 ώρες ανά εργαζόμενο = 287.500 εργαζόμενοι. Αυτό σημαίνει ότι το συνολικό κόστος του κλικ σε cookie banners είναι ισοδύναμο με μια εταιρεία 287.500 υπαλλήλων που ξοδεύει μια 8ωρη εργάσιμη ημέρα κάνοντας κλικ αποδοχής σε κάτι που στην ουσία έχει αποδεχτεί.
Το ερώτημα είναι αν πράγματι αυτά τα banners βελτιώνουν το απόρρητο. Σε αντίθεση με αυτό που νομίζουμε, τα banners αυτά δεν εισήχθησαν από τον GDPR αλλά από την Οδηγία 2002/58 για την προστασία της ιδιωτικής ζωής ηλεκτρονικών επικοινωνιών, σε μια εποχή που τα cookies μόλις έγιναν γνωστά στο κοινό. Ως απάντηση στους φόβους για παγκόσμια επιτήρηση, οι ρυθμιστικές αρχές επέβαλαν μια γενική αρχή συναίνεσης. Η Οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής ηλεκτρονικών επικοινωνιών προοριζόταν να ενημερωθεί, αλλά το έργο δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Επομένως, το cookie banner χρησιμεύει κυρίως στον μετριασμό των θεωρητικών νομικών κινδύνων παρά στην επιβολή εκτεταμένης παρακολούθησης χρηστών.
Για τον μέσο χρήστη, οι επαναλαμβανόμενες αλληλεπιδράσεις με cookie banners οδηγούν σε σημαντική απογοήτευση και πλήρη απώλεια εγρήγορσης. Η κόπωση της συναίνεσης έχει ως συνέπεια οι χρήστες να «αποδέχονται» οτιδήποτε χωρίς καν να το διαβάζουν κι έτσι υπονομεύουν την ίδια την πρόθεση αυτών που θέσπισαν τους κανονισμούς.
