Βλέπω την φοιτήτρια στην Τεχεράνη, την Ahoo Daryaei να περπατάει χωρίς ρούχα, χωρίς μαντίλα, με τα χέρια σταυρωμένα και με ξεκάθαρη ένταση, και μένω άφωνος. Έχω δυο μικρά κορίτσια δίπλα μου και δεν έχω να τους εξηγήσω πως και τι σημαίνει αυτό που βλέπουν. Πως εξηγείς σε δυο παιδιά το 2024 πως αν δεν φοράνε ένα συγκεκριμένο ρούχο, άνθρωποι οδηγούνται στο θάνατο; Πως εξηγείς σε οποιονδήποτε πως υπάρχουν χώρες, καθεστώτα, που απαγορεύουν στις γυναίκες ακόμα και να μιλάνε πια; Το κεφάλι μου πάει να σπάσει. Η σιωπή δεν μπορεί να βοηθήσει. Ούτε τα μικρά μου να καταλάβουν, ούτε εμένα να ξεχαστώ, ούτε τον κόσμο να ζήσει “ήσυχος”.

Το να μαθαίνω για το Ιράν, για μια νέα γυναίκα που τολμά να σηκώσει ανάστημα ενάντια σε έναν καταπιεστικό μηχανισμό, με πνίγει. Ακόμα κι αν δεν ήμουν πατέρας δύο κοριτσιών, η σκέψη ότι υπάρχουν χώρες όπου μια φοιτήτρια κακοποιείται και ρίχνεται στη φυλακή απλώς επειδή τόλμησε να βγει από τη «γραμμή» που χαράσσουν οι ηγέτες της, με εξοργίζει και με γεμίζει απέραντο θυμό. Αυτή η τόλμη της φοιτήτριας –να αφαιρέσει το μαντήλι και τα ρούχα της ως ύστατο μέσο διαμαρτυρίας για την καταπίεση– είναι μια κραυγή που πρέπει να ακούσουμε όλοι. Και όμως, ο κόσμος κοιτάζει αλλού, σκυφτός σε οθόνες και απορροφημένος στις δικές του μικρές ή μεγάλες σκοτούρες.

Πώς γίνεται να παραμένουμε αδιάφοροι; Πώς τολμάμε να ζούμε ήσυχα, όταν υπάρχουν ακόμα καθεστώτα που καταδιώκουν, που απειλούν, που καταπατούν κάθε ίχνος ανθρώπινης αξιοπρέπειας; Κι αν οι εικόνες των καταπιεσμένων ανθρώπων σε μακρινές χώρες μας φαίνονται κάπως «μακρινές», αυτή η γυναίκα θα μπορούσε να είναι η κόρη μου, η δική σας κόρη, η κόρη κάποιου που αγαπάει τον ίδιο τη ζωή της και τη διεκδικεί. Είναι άνθρωπος, είναι ζωντανή ψυχή, δεν είναι μια απρόσωπη εικόνα. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό.

Η φοιτήτρια στο Ιράν που διαμαρτύρεται δεν μπορεί να γίνει "θυσία". Τι στο κακό συμβαίνει στον πλανήτη και ακόμα καθόμαστε;

Δεν μπορώ να δεχτώ ότι στον 21ο αιώνα οι άνθρωποι ζουν υπό τέτοιες συνθήκες. Και για ποιο λόγο; Για ένα κομμάτι ύφασμα, για το πώς θα καλύψει το κεφάλι της ή αν πρέπει να έχει τη θέση της ταπεινωμένη στη σκιά των αντρών, λες και δεν είναι κι εκείνη οντότητα, προσωπικότητα, άνθρωπος με δικαίωμα στη ζωή και στην ελευθερία. Αυτή η κοπέλα στο Ιράν, αυτή η πράξη ηρωισμού, είναι για εμένα η απόλυτη έκφραση ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Και την ίδια στιγμή, η φυλάκισή της είναι απόδειξη για το πόσο βαθιά ντροπιασμένος πρέπει να νιώθει ολόκληρος ο πλανήτης.

Γιατί, αλήθεια, τι κάνουμε; Έχουμε τόσο απορροφηθεί από τη ρουτίνα μας, τις καθημερινές μας ανάγκες και τις δικές μας προσωπικές δοκιμασίες, που αφήνουμε να μας διαφεύγει το βαθύτερο νόημα της ύπαρξης. Αφήνουμε να συντελείται η αδικία μπροστά στα μάτια μας, κι εμείς σιωπούμε. Όταν κάποιος ρίχνει το σώμα του, την ύπαρξή του, σε μια τέτοια κίνηση διαμαρτυρίας, το κάνει επειδή δεν έχει τίποτε άλλο πια να δώσει παρά τον εαυτό του ως θυσία. Κι εμείς, τι κάνουμε;

Ας ξυπνήσει τον πλανήτη αυτή η φοιτήτρια, η Ahoo Daryaei

Η ιστορία είναι γεμάτη από στιγμές αφύπνισης. Γεμάτη από γυναίκες και άνδρες που όρθωσαν το ανάστημά τους, ακόμα και όταν ήξεραν ότι θα το πλήρωναν ακριβά. Κι αυτή η κοπέλα, αυτή η φοιτήτρια στο Ιράν, είναι μια τέτοια ηρωίδα. Έκανε την κίνηση που άλλοι φοβούνται ή δεν μπορούν να κάνουν. Δεν είναι απλά μια διαμαρτυρία ενάντια στον παραλογισμό του καθεστώτος· είναι ένας απελπισμένος αγώνας για το ίδιο το δικαίωμα να ζεις χωρίς να καταπιέζεσαι, χωρίς να εξευτελίζεσαι για κάθε επιλογή σου.

Η φοιτήτρια στο Ιράν που διαμαρτύρεται δεν μπορεί να γίνει "θυσία". Τι στο κακό συμβαίνει στον πλανήτη και ακόμα καθόμαστε;

Πώς αντέχουμε να βλέπουμε αυτό το σκοτάδι και να μένουμε απαθείς; Πώς αποδεχόμαστε το Ιράν, το Αφγανιστάν και κάθε τόπο όπου η βία και η εξουσία ρίχνουν τις γυναίκες στα δόντια της ντροπής και της σιωπής, ως κομμάτι της «πραγματικότητας» του κόσμου; Όχι, αυτή η πραγματικότητα πρέπει να καταρρεύσει. Πρέπει να σπάσουμε τη σιωπή μας, να γίνουμε η φωνή αυτών που δεν έχουν φωνή και να απαιτήσουμε ελευθερία για όλες και για όλους. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι αυτά τα καθεστώτα, αυτές οι πρακτικές καταστρέφουν το ίδιο το νόημα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ελευθερίας.

Όσο κοιτάζουμε αλλού, όσο αδιαφορούμε, όσο αφήνουμε τέτοιες πράξεις θάρρους να πνίγονται στη λήθη, τόσο γινόμαστε συνένοχοι. Εγώ, ως πατέρας, νιώθω ευθύνη. Και όχι μόνο απέναντι στα παιδιά μου. Ευθύνη απέναντι σε όλα τα παιδιά, σε όλους τους νέους που παλεύουν σε τέτοιες συνθήκες. Ευθύνη να τους στηρίξουμε, να τους δείξουμε ότι υπάρχει ελπίδα, ότι υπάρχει ένας καλύτερος κόσμος πέρα από τη σκιά που ζουν.

Ας μην είμαστε αφελείς: αυτοί οι αγώνες δεν θα κερδηθούν με σιωπή. Δεν θα κερδηθούν με την ανοχή και την παραίτηση. Θα κερδηθούν όταν οι άνθρωποι αποφασίσουν να σταθούν απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης. Όταν όλοι μας αποφασίσουμε ότι οι γυναίκες, τα παιδιά, οι άνθρωποι, αξίζουν το σεβασμό μας, την υποστήριξή μας, την αλληλεγγύη μας. Και ναι, ας γίνει αυτό το θάρρος της Ιρανής φοιτήτριας η σπίθα που θα ξεσηκώσει συνειδήσεις. Γιατί κάθε φορά που μένουμε αδρανείς, επιτρέπουμε σε αυτούς τους μηχανισμούς βίας και καταπίεσης να επιβιώνουν, να θεριεύουν.

Είναι ευθύνη μας να δράσουμε. Να γίνουμε η αλλαγή που χρειάζεται ο κόσμος, για να μην ξαναδούμε τέτοιες στιγμές απελπισίας και αγώνα. Να σταθούμε απέναντι στα καθεστώτα που θεωρούν την καταπίεση τρόπαιο εξουσίας. Για να έρθει η μέρα που όλες οι γυναίκες, όλοι οι άνθρωποι, θα είναι ελεύθεροι να ζουν όπως τους αξίζει.

Αυτό εδώ είναι το προφίλ της Mai Sato (@drmaisato) στο Χ, της ειδικής απεσταλμένης των Ηνωμένων Εθνών στο Ιράν δηλαδή, μιας από τις λίγες δυτικές γυναίκες που μπορούν και μιλάνε ελεύθερα σε αυτό το εξωφρενικό καταπιεστικό καθεστώς, η οποία ανεβάζει όποιο νέο υπάρχει και μπορεί να επιβεβαιώσει από την Τεχεράνη.