Ας ξεκινήσουμε από το προφανές: Είναι ωραίο να μιλάς για λεφτά. Ειδικά για λεφτά που χρειάζονται για να γίνει κάτι απαραίτητο. Αν δεν είναι απαραίτητο να σώσουμε τον πλανήτη, τότε τι είναι;
Τα ωραία, όμως, σταματούν κάπου εδώ. Διότι οι όποιες συζητήσεις έγιναν στο Κάλι της Κολομβίας τις τελευταίες ημέρες, στη σύνοδο κορυφή του ΟΗΕ Cop16 για το κλίμα καταντούν να είναι καφενειακού επιπέδου. Όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να διατεθούν τεράστια ποσά για να σωθεί ο πλανήτης, ποσά που αγγίζουν και τα 700 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο, αλλά κανείς δεν ασχολείται με το πιο σοβαρό: Να ψάξει ποιος και πώς θα διαθέσει αυτά τα χρήματα.
(Όχι και) Όλα για τον πλανήτη!
Με αντιπροσώπους σχεδόν 200 χωρών συγκεντρωμένων στην Κολομβία για τη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα Cop16, τα βασικά ερωτήματα ήταν αυτά: Ποιος θα δώσει τα λεφτά και πώς θα διατεθούν. Η σύνοδος μπαίνει ήδη στη δεύτερη εβδομάδα της και ο κίνδυνος να μετατραπεί πια σε μια εντελώς θεωρητική συζήτηση χωρίς κανένα πρακτικό αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτός.
Η Ομάδα Αφρικής (που εκπροσωπεί τα αφρικανικά έθνη, που επέλεξαν να διαπραγματευτούν ως μπλοκ) δήλωσε ότι είναι «βαθιά ανήσυχη» για την πρόοδο που σημειώνεται. Είπε ότι η ιδέα πως οι αναπτυγμένες χώρες θα επιτύχουν τον οικονομικό στόχο τους για το 2025 ήταν απλά μια επιβεβαίωση ότι επιδιώκουν την πρόσκαιρη χαρά και δεν ασχολούνται με τις άλλες περιοχές του κόσμου. Λες και μπορεί κάποιος να περιχαρακωθεί και να γλυτώσει, αν η κατάσταση ξεφύγει.
Το βασικό ποσό που συμφωνήθηκε από τις χώρες στο Cop15 το 2022 ήταν η δημιουργία 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως σε χρηματοδότηση για τη φύση, ξεκινώντας με 200 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως ως το 2030. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι 700 δισεκατομμύρια δολάρια είναι το ποσό που απαιτείται για τη βιώσιμη διαχείριση της βιοποικιλότητας και την ανάσχεση της καταστροφής σε οικοσυστήματα και απώλεια ζωικών και φυτικών ειδών. Αυτός ο αριθμός περιλαμβάνει όλη τη χρηματοδότηση, δηλαδή από τον ιδιωτικό τομέα, από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, αλλά και κυβερνήσεις.
Οι πλουσιότερες χώρες έχουν δεσμευτεί να συνεισφέρουν 20 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε δημόσιους πόρους σε φτωχότερες χώρες έως το 2025. Μόλις την περασμένη Δευτέρα, που ονομάστηκε και «ημέρα οικονομίας» επειδή συζητήθηκε ακριβώς αυτό το φλέγον ζήτημα, οκτώ χώρες, μεταξύ των οποίων το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Γαλλία και η Νορβηγία, ανακοίνωσαν νέα δάνεια ύψους 163 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ.
Τι δείχνουν αυτά τα ποσά που αναφέραμε; Ότι οι περισσότερες πλούσιες χώρες φαίνεται να συνεισφέρουν λιγότερο από το μισό του «δίκαιου μεριδίου» τους στη χρηματοδότηση της βιοποικιλότητας. Αυτά τα στοιχεία προκύπτουν σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε πριν από τη σύνοδο του ΟΗΕ. Από το 2022 (το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα και πριν από την υπογραφή της συμφωνίας Cop15) οι αδύναμες χώρες που υπέγραψαν τη συμφωνία παρείχαν 10,95 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση για τη βιοποικιλότητα, σύμφωνα με την έκθεση του Overseas Development Institute (ODI) και της Campaign for Nature.
Δεν είναι γνωστό πόσα δωρήθηκαν το 2023 ή το 2024, αλλά η έρευνα ODI βρήκε ελάχιστες νέες ανακοινώσεις οικονομικών από το Cop15 και η ανάλυση από τον ερευνητικό οργανισμό BloombergNEF δεν βρήκε στοιχεία για σημαντικά νέα δημόσια χρήματα που δεσμεύτηκαν για τη βιοποικιλότητα το 2024.
Ένα μεγάλο μέρος των 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων αναμενόταν να προέλθει από την ανασύνδεση 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων επιδοτήσεων που βλάπτουν το περιβάλλον. Οι πλουτοπαραγωγικές χώρες ξοδεύουν 1,25 τρισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις για τη γεωργία, την ανάπτυξη ορυκτών καυσίμων και άλλες βιομηχανίες που καταστρέφουν τη βιοποικιλότητα, σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας του 2023.
Μια έκθεση της Ομάδας Ανεξάρτητων Εμπειρογνωμόνων που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο δείχνει ότι οι χώρες που είναι πιο εκτεθειμένες στην κλιματική αλλαγή και στην απώλεια της φύσης αναγκάζονται ολοένα και περισσότερο να δανείζονται για να χρηματοδοτήσουν την αντιμετώπιση και την προσαρμογή σε καταστροφές. Τα χρέη αυξάνονται και γίνονται πιο ακριβά, πράγμα που σημαίνει ότι οι χώρες είναι λιγότερο ικανές να επενδύσουν στη διατήρηση της φύσης και την ανθεκτικότητα του κλίματος.
Οι χώρες βρίσκονται επίσης σε σύγκρουση σχετικά με τον τρόπο κατανομής της χρηματοδότησης. Ο τρέχων μηχανισμός είναι το Παγκόσμιο Ταμείο Πλαισίου για τη Βιοποικιλότητα (GBFF) που δημιουργήθηκε στο Cop15 στο Μόντρεαλ ως ένας τρόπος για τις χώρες να κάνουν τις οικονομικές τους συνεισφορές. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Ταμείου για το Περιβάλλον (GEF). Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ωστόσο, πολλές αναπτυσσόμενες χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας και της Ομάδας Αφρικής) υποστήριξαν ότι αυτό πρέπει να τεθεί σε ξεχωριστό ταμείο, επειδή λένε ότι είναι επαχθές η πρόσβαση και ελέγχεται από τα πλούσια κράτη.
