Η είδηση ήταν ούτως ή άλλως εντυπωσιακή (όσες αφορούν κατασκοπεία είναι) και οι εικόνες που την συνόδευσαν ιστορικές: Η ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας τον περασμένο Αύγουστο μπορεί να προέκυψε χωρίς επικοινωνία των δύο πλευρών, ωστόσο κανονίστηκε να «μεταφερθούν» πρόσωπα που θεωρούνται πολύ σημαντικά για τις δύο χώρες. Ανάμεσά τους κι ένα πρόσωπο που είχε ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών όσο κρατούνταν φυλακισμένος: Ο Ισπανός δημοσιογράφος- πολεμικός ανταποκριτής Πάμπλο Γκονζάλες ήταν ένας απ’ αυτούς που απελευθερώθηκαν από τις πολωνικές φυλακές, που βρισκόταν από το 2022, για να επιστρέψει στη Ρωσία.
Δεν ήταν λίγοι οι συνάδελφοι του Πάμπλο Γκονζάλες που έπεσαν από τα σύννεφα. Η «απελευθέρωσή» του και η επαφή που είχε αμέσως μετά την έξοδό του από το αεροπλάνο με τον ίδιο τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν έπεισε τους περισσότερους ότι πρόκειται για ένα σκοτεινό πρόσωπο, έναν άνθρωπο που έπαιξε ρόλο κατασκόπου της Ρωσίας προκειμένου να χαρτογραφήσει πρόσωπα και καταστάσεις στους κόλπους της (κατακερματισμένης και ανοργάνωτης) ρωσικής αντιπολίτευσης, που δρα βεβαίως εκτός Ρωσίας.
Ανάμεσά τους ήταν και κάποιοι, οι οποίοι είχαν πιστέψει στην αθωότητα του Γκονζάλες όταν συνελήφθη το 2022 από τις πολωνικές αρχές με την κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ της Ρωσίας. Και έκαναν αγώνα πραγματικό για την απελευθέρωσή του, επειδή θεωρούσαν ότι είχε πέσει θύμα πλεκτάνης και δεν ήταν δυνατό να παίζει αυτό το ρόλο. Η εικόνα τους διέψευσε πανηγυρικά.
Ο Γκονζάλες παρουσιάστηκε στη διεθνή πιάτσα των πολεμικών ανταποκριτών και των ερευνητικών δημοσιογράφων το 2011. Οι περισσότεροι είχαν να λένε για τον πρόσχαρο χαρακτήρα του, για τις συναρπαστικές του αφηγήσεις, γενικά για την ευκολία του να δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης και συναδελφικότητας. Η καταγωγή του, μάλιστα, από τη Χώρα των Βάσκων, όπως ο ίδιος υποστήριζε, αλλά και τα άρθρα του στην εφημερίδα Gara (η οποία, πάντως, δεν έχει ούτε ιδιαίτερη κυκλοφορία, ούτε απήχηση) έπεισαν πολλούς ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο με ξεκάθαρες απόψεις εναντίον της ρωσικής ηγεσίας, που έβλεπε θετικά την ρωσική αντιπολίτευση κι αυτήν ήθελε να προβάλει.
Από ρεπορτάζ στην εποχή της ρωσικής εισβολής στην Κριμαία το 2014 ως και συνεντεύξεις με Ρώσους αντικαθεστωτικούς ανά την Ευρώπη, ο Γκονζάλες είχε καταφέρει να δημιουργήσει ένα δίκτυο φίλων και συναδέλφων, οι οποίοι τον έφερναν συχνά σε επαφή με πρόσωπα της ρωσικής αντιπολίτευσης, όπως ο ίδιος ο Αλεξέι Ναβάλνι ή η Ζάνα Νεμτσόβα, η κόρη του δολοφονημένου από ανθρώπους του Πούτιν Μπορίς Νεμτσόφ, ενός από τους πιο σημαντικούς επικριτές του καθεστώτος. Γενικά στις επαφές του άφηνε να εννοηθεί η αφοσίωσή του στην αντιπολίτευση και, μέχρι να συλληφθεί, κανείς δεν έψαχνε το ποιόν του.
Θα έπρεπε, καθώς υπήρχαν άρθρα του που εκθείαζαν τις «δημοκρατίες» που συστάθηκαν στην κατεχόμενη ανατολική Ουκρανία και προσαρτήθηκαν στη Ρωσία. Επίσης, οι πιο προσεκτικοί αναρωτιούνταν πού έβρισκε τη χρηματοδότηση, έτσι ώστε να ταξιδεύει συνεχώς και να έχει στην κατοχή του τα πιο εξελιγμένα τεχνολογικά gadgets για να κάνει τη δουλειά του, ενώ τυπικά εργαζόταν για ένα περιορισμένης απήχησης περιφερειακό έντυπο.
Στις φυλακές της Πολωνίας για κατασκοπεία
Στις28 Φεβρουαρίου 2022 ο Γκονζάλες συνελήφθη στην πολωνική πόλη Πρζέμισλ. Μια λιτή δήλωση των πολωνικών αρχών ανέφερε ότι ο Γκονζάλες ήταν ύποπτος για «συμμετοχή σε δραστηριότητες ξένης υπηρεσίας πληροφοριών». Ισχυρίστηκαν ότι ήταν πράκτορας της GRU, της ρωσικής υπηρεσίας στρατιωτικών πληροφοριών. Αντιμετώπισε ποινή φυλάκισης δέκα ετών.
Η περεταίρω έρευνα των πολωνικών αρχών έδειξε ότι ο Πάμπλο, που μιλούσε πολύ καλά ρωσικά, ήταν στην πραγματικότητα ο… Πάβελ και είχε γεννηθεί στη Μόσχα. Όπως αποδείχτηκε, ο παππούς του, που καταγόταν πράγματι από τη Χώρα των Βάσκων, ήταν ένα από τα περίπου 30.000 παιδιά που έφυγαν από την Ισπανία για να «σωθούν» από το καθεστώς Φράνκο και κατέληξαν στη Σοβιετική Ένωση. Η οικογένεια άλλαξε όνομα και το 1982 ήλθε στον κόσμο ο Πάβελ Ρουμπτσόφ. Η μητέρα του το 1991 έφυγε από τη Ρωσία και θυμήθηκε τις ρίζες της στην Ισπανία. Για να αποφύγει τις ερωτήσεις, υιοθέτησε το ισπανικό όνομα του πεθερού της κι έτσι ο Πάβελ Ρουμπτσόφ μετονομάστηκε σε Πάμπλο Γκονζάλες.
Το τι ακριβώς έκανε ο Γκονζάλες, πόσες πληροφορίες διοχέτευσε και αν αυτές κρίθηκαν τόσο σημαντικές από τους ανωτέρους του μπορούν να το βεβαιώσουν είτε ο ίδιος, είτε οι υπηρεσίες που δούλεψε, κάτι απίθανο. Και μόνο το γεγονός, όμως, ότι ασχολήθηκε μαζί του ο ίδιος ο Πούτιν και τον συμπεριέλαβε στην κλειστή λίστα της μιας χούφτας ανθρώπων που ανταλλάχθηκαν δείχνει ότι θεωρείται πολύτιμο πρόσωπο. Κι εμείς που πιστεύαμε ότι αυτά τα παιχνίδια κατασκόπων τα βλέπουμε μόνο στις ταινίες με τον Τζέιμς Μποντ…
