Ερώτηση κρίσεως: Ποιος είναι ο σωστός τρόπος να σταθείς απέναντι στην παραβατικότητα των Ρομά; Προσοχή, γράφουμε «σωστός», όχι «politically correct». Βεβαίως και correct σημαίνει σωστός. Αλλά εδώ δεν είναι σκοπός να το παίξει κάποιος ευαισθητούλης και να φωνάζει υπέρ των «ευαίσθητων και ευάλωτων συμπολιτών». Αλλά ούτε και να ξεράσει βόθρο από απειλές, βρισιές και κατάρες.
Συμφωνούμε πως ούτε η μία τακτική αποδίδει, ούτε η άλλη; Δεν χρειάζεται να συμφωνούμε. Φαίνεται από τα πράγματα. Όσο ευαίσθητος το παίζει κάποιος και υπερασπιστής «αυτής της κοινωνικής ομάδας», όπως μάθαμε πια να τη λέμε και να τη γράφουμε, τόσο δίνει θάρρος σε κάποιους απ’ αυτούς να γίνονται όλο και πιο παραβατικοί. Κι αν βρεθεί κάποιος να διατάξει καταστολή αδιακρίτως, όχι εναντίον όσων παραβιάζουν το νόμο, αλλά με εισβολές σε καταυλισμούς που μοιάζουν με στρατιωτικές επιχειρήσεις, θα κάνει μια τρύπα στο νερό. Στη θέση των δύο-τριών που θα συλληφθούν θα ξεφυτρώσουν άλλοι δέκα.
Υπάρχει, βέβαια, και μια τρίτη κατάσταση. Να κάνουμε ότι δεν το βλέπουμε το ζήτημα. Να σπρώχνουμε τα ψίχουλα με την άκρη του ποδιού μας κάτω από τον καναπέ. Να κρύβουμε τις ακαθαρσίες κάτω από το χαλί. Να χώνουμε το κεφάλι μας βαθιά στην άμμο και να προσποιούμαστε ότι δεν τρέχει τίποτα.
Κι ενώ εμείς τα κάνουμε όλα αυτά για να βγάλουμε από πάνω μας την όποια ευθύνη (και να την ρίξουμε στους ώμους των επόμενων) το θέμα διογκώνεται. Κι έχει αποκτήσει πια ρατσιστικά χαρακτηριστικά σε ποσοστό που αγγίζει το 100%. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που φέρνει η αδιαφορία. Το καζάνι βράζει και η (δικαιολογημένη) αγανάκτηση που αισθάνεται κάποιος, όταν βλέπει παρανομίες on camera και μάλιστα τέτοιες που απειλούν όχι μόνο την περιουσία του, αλλά και τη ζωή του, μετατρέπεται σε ρατσιστική ρητορική μίσους.
Το κύριο χαρακτηριστικό του ρατσισμού αυτό είναι: Η γενίκευση. Όλοι οι Ρομά είναι κλέφτες. Απατεώνες. Τα παιδιά τους τα βάζουν να κλέβουν και να ζητιανεύουν από βρέφη. Κανείς τους δεν κάνει μια νόμιμη δουλειά, ακόμα κι αυτοί που δεν κλέβουν, ζουν μέσα στην παραοικονομία. Φόρους δεν πληρώνουν ποτέ. Τρέχουν να εισπράξουν κάθε επίδομα που μπορούν, πολλά απ’ αυτά δεν τα δικαιούνται κιόλας. Εξαπατούν το κράτος, επειδή δεν έχει γίνει καμία σοβαρή διαδικασία απογραφής. Εμφανίζουν παιδιά που δεν είναι δικά τους ως δικά τους και βγαίνουν πολύτεκνοι ενώ δεν είναι. Βγάζουν χαρτιά αναπηρίας στο άψε-σβήσε. Χρησιμοποιούν κατά κόρον τα νοσοκομεία ενώ δεν πληρώνουν τίποτα.
Δεν τα έχεις ακούσει ή διαβάσει όλα αυτά; Δεν τα έχεις συζητήσει με την παρέα σου; Για να μην αναφερθούμε σε άλλους, χειρότερους χαρακτηρισμούς. Που έχουν να κάνουν με τον τρόπο ζωής τους στους καταυλισμούς, με τα έθιμά τους, με την κουλτούρα τους.
Ρητορική μίσους για τους Ρομά στα όρια του ρατσισμού
Ε, λοιπόν, δεν καταλαβαίνουμε ότι όσο αφήνουμε το πρόβλημα να υπάρχει, αυτό μεγαλώνει; Και η ρητορική μίσους, που κατευθύνεται σε ΟΛΟΥΣ τους Ρομά, έχει αποκτήσει πια ρατσιστικά χαρακτηριστικά; Κανείς Ρομά δεν αντιμετωπίζεται ως μονάδα. Όλοι έχουν να πουν για τους «γύφτους» και τους «τσιγγάνους». Όλους. Μεγαλώνουν και δυναμώνουν τα τείχη, που εμποδίζουν όσους από τους Ρομά θέλουν να ενταχθούν στην κοινωνία να το κάνουν χωρίς αποκλεισμούς και χλευασμούς.
Το θέμα γίνεται και ποσοτικό. Αν κάποιος π.χ. στην συζήτηση της παρέας παραθέσει μια άλλη άποψη, ότι «δεν είναι όλοι έτσι», δεν μπορεί να βρει κανένα επιχείρημα για να το στηρίξει. Όταν η συνολική εικόνα που βγαίνει προς τα έξω είναι της απατεωνιάς, της κλεψιάς και της παραβατικότητας γενικά, ποιος μπορεί να αντιπαρατάξει ότι υπάρχουν και σωστοί Ρομά, με την δουλειά τους, την οικογένειά τους, που έχουν φύγει από επιλογή από τους καταυλισμούς και ζουν τη ζωή τους όπως όλοι οι άλλοι; Ακόμα και οι πιο καλοπροαίρετοι συνομιλητές της άλλης πλευράς θα παραδεχτούν ότι «υπάρχουν και τέτοιοι, αλλά είναι ελάχιστοι». Οι περισσότεροι θα χαμογελάσουν ειρωνικά και θα τονίσουν ότι «όλοι ίδιοι είναι». Πάλι στο ρατσισμό καταλήγουμε.
Ποιος μπορεί, λοιπόν, να δώσει τη λύση, αφού ούτε η αδιαφορία ωφελεί, ούτε η καταστολή, ούτε το χάιδεμα;
ΜΟΝΟ οι ίδιοι οι Ρομά μπορούν να προστατέψουν το όνομά τους. Αυτοί και μόνο μπορούν να δώσουν τη λύση. Αρκεί να το θέλουν.
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα (γιατί έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται, όχι ως ξεχωριστό έθνος ή εθνοτική ομάδα ή οτιδήποτε έχει να κάνει με φυλή) έχει τους δικούς της κανόνες. Μπορούν να σταλούν τα μηνύματα μέσω προσώπων, που αναγνωρίζονται απ’ αυτούς ως αρχηγοί. Αυτοί πρέπει να προσεγγιστούν και να βοηθήσουν, ώστε να αλλάξει ο τρόπος που βλέπει η πλειοψηφία τους Ρομά.
Προσοχή και πάλι. Δεν υποστηρίζει κανείς ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι αυτοί είναι άγγελοι με φτερά και φωτοστέφανα και η κακούργα κοινωνία τους κατατρέχει άδικα και τους έχει βγάλει κακό όνομα ενώ δεν φταίνε. Όπως, όμως, δεν υπάρχει μια συλλογική, ρατσιστική αντίληψη για οποιονδήποτε άλλον Έλληνα, έτσι πρέπει να επικρατήσει και γι’ αυτούς. Δεν μπορεί κανείς να είναι με τα σωστά του και να υποστηρίξει ότι όλοι οι Έλληνες είναι κλέφτες. Ανάμεσα στους Έλληνες υπάρχουν και κλέφτες, και λωποδύτες, και βιαστές και δολοφόνοι και κάθε λογής κακοί άνθρωποι, όπως υπάρχουν και καλοί.
Αυτοί, οι «καλοί» Ρομά πρέπει να βγουν μπροστά και να καθαρίσουν. Να πουν μόνοι τους το «ως εδώ», να επιδιώξουν να προβληθούν, για να αλλάξει η άποψη της κοινωνίας ότι «όλοι είναι ίδιοι κλέφτες και απατεώνες». Να καταλάβει ο κόσμος στην Ελλάδα που αρέσκεται στο μαύρο-άσπρο ότι και στη δική τους περίπτωση δεν ισχύει αυτό. Ότι προφανώς υπάρχουν και κακοί, όπως σε όλες τις κοινωνικές ομάδες, αλλά υπάρχουν και καλοί.
Υπάρχει, βέβαια, ένας αστερίσκος. Να το θέλουν. Να καταλάβουν οι αρχηγοί ότι όλη αυτή η γκετοποίηση ουσιαστικά διαιωνίζει το πρόβλημα και το επιδεινώνει. Ότι το να λειτουργεί μια κοινωνική ομάδα σαν κάτι ξεχωριστό μέσα στην κοινωνία και να διαφημίζει την παραβατικότητα και την ατιμωρησία της μπορεί βραχυπρόθεσμα να την ευνοεί (αφού δεν πληρώνει για τα όποια σφάλματά της), αλλά μακροπρόθεσμα την απομακρύνει και άλλο από το υπόλοιπο κομμάτι της κοινωνίας. Το οποίο, όσο κι αν θέλουν κάποιοι να μας πείσουν για το αντίθετο, ούτε ρατσιστές έγιναν ξαφνικά, ούτε φασίστες και ακροδεξιοί. Απλά ακόμα και μετριοπαθείς άνθρωποι δεν μπορούν εύκολα να χωνέψουν ότι κάποιοι αντιμετωπίζονται σαν παιδιά και αποπαίδια.
Όσο για τον τρόπο που θέλουν να ζήσουν οι Ρομά, αυτό είναι αναφαίρετο δικαίωμά τους. Όσο δεν παραβιάζουν τους νόμους του κράτους, μπορούν να παντρεύονται όποτε θέλουν, να κάνουν όσα παιδιά θέλουν και να ζουν όπου και όπως θέλουν, να ντύνονται όπως θέλουν και να διασκεδάζουν με όποια μουσική θέλουν. Κι όποιον ενοχλούν αυτές οι εικόνες, ας καταναλώσει λίγο ξύδι να ηρεμήσει.
