Είναι να μην εμφανιστεί true crime μπροστά μας. Πολλοί από εμάς ξοδεύουμε ώρες βλέποντας αναλυτικές καταθέσεις, παρακολουθώντας αληθινές ανακρίσεις και αναλύοντας υποθέσεις που κάποτε θα μας πάγωναν το αίμα. Αυτή η εμμονή δεν περιορίζεται μόνο σε εγκλήματα με διαβόητους δολοφόνους· κάθε υπόθεση, από την πιο γνωστή μέχρι την πιο άγνωστη, βρίσκει κοινό που διψά για λεπτομέρειες. Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό; Τι αποκαλύπτει για την κοινωνία μας η εμμονή με το true crime;
Ο εγκέφαλος μας και η έλξη στο “Απαγορευμένο”
Ο εγκέφαλός μας είναι κατασκευασμένος για να αναζητά το νέο, το άγνωστο και το επικίνδυνο. Σύμφωνα με τη νευροεπιστήμη, η έκθεσή μας σε επικίνδυνα ή ακραία ερεθίσματα διεγείρει το σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου μας. Η ντοπαμίνη, η χημική ουσία της ευχαρίστησης, αυξάνεται όταν βρισκόμαστε μπροστά σε μια ιστορία που συνδυάζει το μυστήριο, τον κίνδυνο και την αίσθηση του άγνωστου. Όταν παρακολουθούμε ή ακούμε για εγκλήματα, το σώμα μας αντιδρά με έναν αρχέγονο τρόπο.
Αλλά δεν είναι μόνο ο κίνδυνος που μας κρατά καθηλωμένους. Η εξιχνίαση ενός εγκλήματος προσφέρει το ίδιο το δώρο της λύσης ενός παζλ. Κάθε ανατροπή, κάθε αποκάλυψη, κάθε δικαστική απόφαση ικανοποιεί την ανάγκη μας για νόημα και τάξη σε έναν κατά τα άλλα χαοτικό κόσμο. Στην ουσία, το true crime μας προσφέρει μία εξιδανικευμένη εκδοχή της δικαιοσύνης: ένας δολοφόνος εντοπίζεται, τιμωρείται και το κακό εξουδετερώνεται. Αυτή η αίσθηση της ηθικής τάξης, σε έναν κόσμο όπου συχνά κυριαρχεί η αδικία, μας προσφέρει ασφάλεια και παρηγοριά.
To True Crime είναι ένας καθρέφτης της κοινωνίας
Σε κοινωνιολογικό επίπεδο, η δημοφιλία του true crime αντανακλά βαθύτερα ζητήματα που ταλανίζουν τη σύγχρονη κοινωνία. Οι κοινωνικές ανισότητες, η φτώχεια, η έλλειψη δικαιοσύνης και η βία είναι στοιχεία που συναντάμε καθημερινά γύρω μας, και το true crime μας επιτρέπει να τα προσεγγίσουμε σε ένα ελεγχόμενο πλαίσιο. Βλέπουμε τις φρικαλεότητες του κόσμου, αλλά από ασφαλή απόσταση, απολαμβάνοντας την άνεση του καναπέ μας.
Το φαινόμενο της κατανάλωσης true crime έρχεται να εκφράσει την ανάγκη μας να κατανοήσουμε τα όρια του καλού και του κακού, της νομιμότητας και της παραβατικότητας. Σκεφτείτε για μια στιγμή τον τρόπο με τον οποίο οι εγκληματίες παρουσιάζονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Πολλές φορές είναι προσωπικότητες που βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας, ανθρώπους που δεν κατάφεραν να ενσωματωθούν ή που παραβίασαν βασικούς κανόνες της κοινωνικής συνύπαρξης. Η ενδοσκόπηση σε αυτές τις προσωπικότητες μάς προσφέρει μια ευκαιρία να δούμε τι σημαίνει να είσαι “εκτός νόμου”, και μέσα από αυτή την παρατήρηση, να επιβεβαιώσουμε τη δική μας θέση ως «καλοί» πολίτες.
Το απωθημένο και ο θάνατος
Σε ψυχαναλυτικό επίπεδο, η έλξη μας προς τις ιστορίες εγκλημάτων αγγίζει βαθύτερα, πιο υποσυνείδητα ένστικτα. Ο Σίγκμουντ Φρόυντ είχε μιλήσει για το ένστικτο του θανάτου (thanatos), το οποίο αντιτίθεται στο ένστικτο της ζωής (eros). Το true crime μας δίνει μια ασφαλή διέξοδο για να εξερευνήσουμε αυτό το ένστικτο του θανάτου χωρίς να ρισκάρουμε την ίδια μας τη ζωή. Μέσα από τη βία και την καταστροφή, οι ιστορίες true crime γίνονται το θέατρο όπου μπορούμε να εξετάσουμε τα πιο σκοτεινά μας ένστικτα.
Στην καθημερινότητά μας, είμαστε καταπιεσμένοι από νόρμες και κανόνες που ορίζουν τη ζωή μας. Η καθημερινή ζωή χαρακτηρίζεται από την αναγκαιότητα της συμβίωσης και της συνύπαρξης. Όμως, βαθιά μέσα μας, κρύβεται το απωθημένο που θέλει να εξερευνήσει τον κίνδυνο, το κακό και την καταστροφή. Οι ιστορίες εγκλημάτων γίνονται το υποκατάστατο αυτής της επιθυμίας. Μπορούμε να ταυτιστούμε με το θύμα, τον θύτη, τον ερευνητή, ή ακόμη και τον δικαστή, δίνοντάς μας την ευκαιρία να ζήσουμε όλες τις πλευρές μιας υπόθεσης χωρίς τις συνέπειες.
Από αυτή την άποψη, η παρακολούθηση true crime δεν είναι απλώς μια πράξη ηδονοβλεψίας, αλλά ένας μηχανισμός άμυνας. Καθώς έρχονται στην επιφάνεια οι φόβοι μας, η ίδια η παρακολούθηση των ιστοριών αυτών μάς προσφέρει μια κάθαρση. Έχουμε την ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε τον φόβο του θανάτου, της αδικίας, της προδοσίας, ενώ στο τέλος παραμένουμε ασφαλείς.
Η κουλτούρα του φόβου και η ανάγκη για έλεγχο
Η εμμονή μας με το true crime αντικατοπτρίζει επίσης τη σημερινή κουλτούρα του φόβου. Ζούμε σε μια εποχή όπου οι ειδήσεις γεμίζουν με ιστορίες τρόμου, βίας και εγκλημάτων, και αυτό μας καθιστά συνεχώς σε εγρήγορση. Το true crime μας προσφέρει έναν τρόπο να εξηγήσουμε αυτόν τον φόβο. Μέσα από την ανάλυση των εγκλημάτων, προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον κίνδυνο και να εξασφαλίσουμε ότι θα μπορέσουμε να τον αποφύγουμε.
Η κοινωνία μας, γεμάτη από ανασφάλειες και αβεβαιότητες, έχει αναπτύξει μια υπερβολική ανάγκη για έλεγχο. Οι υποθέσεις εγκλημάτων που καταναλώνουμε μάς επιτρέπουν να νιώθουμε πως έχουμε τον έλεγχο, καθώς μπορούμε να αναλύσουμε τα λάθη των θυμάτων, τις στρατηγικές των δολοφόνων και τις προσπάθειες των αστυνομικών. Αυτή η φαινομενική αίσθηση ελέγχου μάς βοηθά να απορροφήσουμε την αβεβαιότητα του κόσμου μας.
Βλέποντας τους φόβους πίσω από τον καθρέφτη
Το true crime δεν είναι απλώς μια πηγή διασκέδασης, αλλά ένας καθρέφτης της κοινωνίας μας. Αποκαλύπτει τους φόβους μας, τις ανασφάλειές μας, τις ανησυχίες μας για την αδικία και τον θάνατο. Μας δίνει την ευκαιρία να εξετάσουμε τα σκοτεινότερα ένστικτα του ανθρώπινου ψυχισμού και να τα αντιμετωπίσουμε από την ασφάλεια του καναπέ μας. Όσο ο κόσμος μας γεμίζει από αβεβαιότητα και φόβο, η έλξη μας προς το true crime φαίνεται να ενισχύεται. Και ενώ μπορούμε να αναλύουμε τα βαθύτερα αίτια αυτής της εμμονής, η αλήθεια είναι πως πάντα θα υπάρχει μια σκοτεινή γωνία του μυαλού μας που θα έλκεται από το άγνωστο και το απαγορευμένο.
