Τι συμβαίνει όταν οι παραδόσεις και τα έθιμα που επέζησαν για αιώνες είναι αντίθετα με τις σύγχρονες και προοδευτικές αντιλήψεις για τη χειραφέτηση και τα δικαιώματα των γυναικών; Σ’ αυτό το debate συμμετείχαν πριν λίγο καιρό όχι δύο άνθρωποι ή δύο οικογένειες, αλλά μία ολόκληρη χώρα με πληθυσμό πάνω από 10 εκατομμύρια! Το Νότιο Σουδάν διχάστηκε για τα μάτια της Αθιάκ Ντάου Ριάκ, μιας πανέμορφης και πανύψηλης κοπέλας, η οποία συμμετείχε σε μια παραδοσιακή διαδικασία «διαγωνισμού γάμου» των Ντίνκα, της φυλής της. Ο διχασμός έχει αφετηρία την ηλικία της, για την οποία υπάρχει διχογνωμία: Η μητέρα της ισχυρίζεται ότι η Αθιάκ δεν έχει κλείσει ούτε καν τα 15 της χρόνια, άρα πρόκειται για παιδικό γάμο!
Η διαδικασία «διαγωνισμός γάμου» υπήρχε για αιώνες στους Ντίνκα, αν και τελευταία τα πράγματα έχουν απλοποιηθεί και οι «πλειστηριασμοί» τέτοιου είδους είναι σπάνιοι. Γι’ αυτό και όταν γίνονται, συγκεντρώνουν μεγάλη δημοσιότητα. Δύο υποψήφιοι γαμπροί, οι οποίοι μάλιστα είναι και κάτοικοι εξωτερικού, μονομάχησαν οικονομικώς για τη νεαρή νύφη, σε διαπραγματεύσεις οι οποίες κράτησαν σχεδόν τρεις μήνες! Τελικά αυτός που πλειοψήφησε και εξασφάλισε το «αγκάμ», δηλαδή την αποδοχή της οικογένειας της νύφης (και τη δική της, υποτίθεται) αναγκάστηκε να καταβάλει 123 βόδια, 45.000 δολάρια και ένα οικόπεδο! Αυτομάτως η Αθιάκ έγινε «η πιο ακριβή νύφη» στην ιστορία του Νότιου Σουδάν.
Όλο αυτό μπορεί να μοιάζει αστείο, αλλά φυσικά δεν είναι καθόλου. Κι αν η κοπέλα είναι ενήλικη και με τη θέλησή της αποφασίζει να γίνει αντικείμενο δημοπρασίας ανάμεσα σε πλούσιους γαμπρούς, κανείς δεν μπορεί να την εμποδίσει, όσο φρικιαστικό κι αναχρονιστικό κι αν φαίνεται στα δικά μας μάτια. Τι συμβαίνει, όμως, αν η κοπέλα είναι ακόμα στην εφηβεία; Η μητέρα της Αθιάκ υποστηρίζει ότι η κόρη της έχει γεννηθεί το 2009 και αμφισβητεί τα έγγραφα που παρουσιάζει η πλευρά του πατέρα της, τα οποία δείχνουν ότι έχει γεννηθεί το 2005, άρα στα 19 της έχει το δικαίωμα της επιλογής ως ενήλικη.
Οι δύο «υποψήφιοι» που μονομάχησαν είναι στα 40 τους και προέρχονται μεν από το έθνος των Ντίνκα, αλλά από διαφορετική φυλή, οπότε κάτι τέτοιο περιπλέκει ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Ο ένας ζει στις ΗΠΑ και ο δεύτερος, αυτός που τελικά «πλειοδότησε», στον Καναδά.
Ο πατέρας της Αθιάκ υποστηρίζει ότι όλα γίνονται νόμιμα και ότι η κόρη του είναι 19 ετών κι έχει συναινέσει στο γάμο. Από την άλλη, βέβαια, η ίδια η διαδικασία είναι δεσμευτική. Ακόμα κι αν είναι ενήλικη, έχει μπροστά τις δύο επιλογές και, αν ήταν στο χέρι της να διαλέξει, έπρεπε να διαλέξει έναν από τους δύο, όχι αυτόν που ήθελε. Το πράγμα μπερδεύτηκε περισσότερο όταν η μάνα της υποστήριξε ότι έχει αποδείξεις για την πραγματική ηλικία της κόρης της, ένα ταξιδιωτικό έγγραφο που δείχνει ότι γεννήθηκε το 2009. Από τη στιγμή που ξέσπασε αυτό το θέμα η μάνα κρύβεται, δεν έχει επικοινωνία ούτε με την Αθιάκ, ούτε με τα υπόλοιπα έξι παιδιά της.
Νότιο Σουδάν: Νόμος κατά του αναγκαστικού γάμου από το 2008!
Ο νόμος για τα παιδιά που ψηφίστηκε στο Νότιο Σουδάν το 2008 απαγορεύει τον πρόωρο και καταναγκαστικό γάμο, αλλά σύμφωνα με τη Unicef, ο γάμος ανηλίκων είναι «ακόμη κοινή πρακτική» και «πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το 52% των κοριτσιών στη χώρα παντρεύονται πριν κλείσουν τα 18, με μερικά κορίτσια να παντρευτώ σε ηλικία μόλις 12 ετών»! Μια έκθεση του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου σχετικά με το σύστημα «διαγωνισμού γάμου» στο Νότιο Σουδάν λέει ότι «τα εθιμικά δικαστήρια συχνά αποδέχονται την έμμηνο ρύση ως κριτήριο επιλεξιμότητας για γάμο» και ο πρόωρος γάμος είναι «μια κοινή πρακτική… που πιθανώς υποκινείται από τις φιλοδοξίες των οικογενειών να κερδίσουν χρήματα για τις κόρες τους το συντομότερο δυνατό».
Οι ανακοινώσεις των οικογενειών έκαναν το θέμα viral σε ολόκληρη τη χώρα, αν όχι και σε ολόκληρη την Αφρική. Υπήρξαν χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που έκαναν πραγματική… εκστρατεία υπέρ του ενός ή του άλλου «γαμπρού», χωρίς καν να τους γνωρίζουν! Φυσικά αυτό έφερε και νομικές παρεμβάσεις. Μια δικηγόρος από το Νότιο Σουδάν, κατέθεσε αγωγή εναντίον του πατέρα τον περασμένο Ιούνιο, ισχυριζόμενη ότι είχε επιτρέψει το γάμο μιας ανήλικης, παρά το γεγονός ότι ήταν παράνομος.
Οι Νότιοσουδανοί είναι περήφανοι για τον πολιτισμό και την ταυτότητά τους… αλλά υπάρχουν πολιτιστικοί κανόνες που κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Με αυτές τις διαδικασίες παραβιάζεται όχι μόνο η κατώτερη ηλικία για τον γάμο, αλλά και η ελεύθερη επιλογή συζύγου, κάτι που οι δυτικές κοινωνίες έχουν σε μεγάλο βαθμό κατακτήσει. Στην Ελλάδα, βέβαια, έχουμε ζήσει παρόμοιες καταστάσεις τις περασμένες δεκαετίες, οπότε δεν πρέπει να μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση, αν και η κοινωνία έχει προχωρήσει και πλέον οι «αναγκαστικοί» γάμοι έχουν να κάνουν περισσότερο με το συμφέρον και λιγότερο με την παράδοση.
