Στα social media δεν φαίνονται “ανοιχτά”. Αλλά τo φαινόμενο είναι πια πολύ συχνό για να θεωρείται τυχαίο: Ολοένα και περισσότεροι έφηβοι, στην πλειονότητά τους κορίτσια, βάζουν τέλος στη ζωή τους μετά από υπερέκθεση χρόνων στο διαδίκτυο. Στα τοξικά σχόλια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, για να γίνει πιο συγκεκριμένο. Τα στοιχεία που έρχονται από τις ΗΠΑ σοκάρουν και χτυπούν καμπαναριά ολόκληρα για τον κίνδυνο που βιώνουν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έφηβοι, τις περισσότερες φορές χωρίς ούτε οι ίδιοι οι γονείς τους να αντιληφθούν ακριβώς τι συμβαίνει.
Το ζήτημα έχει αρχίσει ήδη να απασχολεί και νομικά. Όπως προκύπτει από χιλιάδες εσωτερικά έγγραφα της εταιρείας στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και στη Wall Street Journal, οι εταιρείες που διαχειρίζονται τέτοιες πλατφόρμες γνωρίζουν για τις επιβλαβείς επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχική υγεία, αλλά επιλέγουν σταθερά «το κέρδος έναντι της ασφάλειας».
Μια ματιά στα κινητά τηλέφωνα των εφήβων που αυτοκτόνησαν προκαλεί τρόμο. Πολλές φορές το timeline είναι γεμάτο με υλικό σχετικά με την αυτοκτονία, τον αυτοτραυματισμό και τις διατροφικές διαταραχές. Κάτι που σημαίνει ότι οι αναζητήσεις με αυτό το περιεχόμενο είχαν γίνει πια έμμονη ιδέα στο πρόσωπο που επέλεξε να βάλει τέλος στη ζωή του.
Εκατοντάδες αγωγές έχουν υποβληθεί σε σχέση με πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το Instagram, το Snapchat και το TikTok. Οι οικογένειες δεν είναι οι μόνοι ενάγοντες. Το 2023 η δημόσια σχολική περιφέρεια του Σιάτλ μήνυσε πολλές εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ισχυριζόμενη ότι βλάπτουν τους μαθητές της και ότι επακόλουθη επιβάρυνση των πόρων της περιοχής. Οι γενικοί εισαγγελείς για 41 πολιτείες και το διαμέρισμα της Κολούμπια μήνυσαν την Μeta (Facebook, Instagram) επειδή βλάπτει παιδιά τροφοδοτώντας τον εθισμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Νόμοι για τα social media που δεν αρκούν
Τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν πρόσφατα θεσπίσει νομοθεσία που ενισχύει την ευθύνη των εταιρειών για περιεχόμενο στις πλατφόρμες τους και υπάρχει δικομματική υποστήριξη για παρόμοια μέτρα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Υπάρχουν σκέψεις μέχρι και για την ανάρτηση ενός προειδοποιητικού banner στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δηλώνοντας ότι «συσχετίζονται με σημαντικές βλάβες στην ψυχική υγεία για τους εφήβους».
Μεταξύ 2007 και 2021, η συχνότητα αυτοκτονίας μεταξύ των Αμερικανών ηλικίας μεταξύ 10 και 24 ετών αυξήθηκε κατά 62%. Τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων διαπίστωσαν ότι ένα στα τρία έφηβα κορίτσια σκέφτηκε να σκοτώσει τη ζωή του το 2021, από ένα στα πέντε το 2011. Το ποσοστό αυτοκτονιών των νέων έχει αυξηθεί δυσανάλογα μεταξύ ορισμένων μειονοτικών ομάδων. Τα ποσοστά είναι επίσης συνήθως υψηλότερα μεταξύ των LGBTQ+ πληθυσμό, εφήβους με προβλήματα κατάχρησης ουσιών και εκείνους που μεγαλώνουν σε ένα σπίτι με όπλα.
Τα ποσοστά κατάθλιψης έχουν επίσης αυξηθεί απότομα στους εφήβους και το πενήντα τρία τοις εκατό των Αμερικανών πιστεύουν τώρα ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι κυρίως ή πλήρως υπεύθυνα. Οι περισσότεροι Αμερικανοί έφηβοι ελέγχουν τακτικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Pερισσότεροι από τους μισούς ξοδεύουν τουλάχιστον τέσσερις ώρες την ημέρα για να το κάνουν. Μια μελέτη του 2019 από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins ανέφερε ότι το να περνούν περισσότερες από τρεις ώρες την ημέρα στο Διαδίκτυο μπορεί να οδηγήσει τους εφήβους να εσωτερικεύουν περισσότερο τα προβλήματα, καθιστώντας πιο δύσκολο να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψη και το άγχος.
Οι συντάκτες μιας έκθεσης του 2023 διαπίστωσαν ότι η μείωση της έκθεσης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βελτιώνει σημαντικά την εικόνα του σώματος σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες. Εάν δεν μπορείτε να διακρίνετε μεταξύ του «πραγματικού» κόσμου και του εικονικού κόσμου, μεταξύ αυτού που έχει συμβεί και αυτού που φαντάζεται, το αποτέλεσμα είναι ψυχικό χάος και ευαλωτότητα σε ψυχικές και σωματικές ασθένειες.
Η Meta έχει προγράμματα για να συλλέγει προβληματικές θέσεις και έχει ειδοποιήσει τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης για αυτές. Οι εταιρίες μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να φοβούνται ότι, αν εγκαταστήσουν συστήματα και αυτά τα συστήματα αποτύχουν, η ευθύνη τους μπορεί να είναι τεράστια. Στο μεταξύ, η έρευνα για τις αυτοκτονίες στις ΗΠΑ λαμβάνει κατά δύο τρίτα λιγότερη χρηματοδότηση από την έρευνα για άλλες κύριες αιτίες θνησιμότητας.
