“Ο αγώνας τώρα δικαιώνεται”. Τι, μόνο το ΠΑΣΟΚ έχει δικαίωμα σ’ αυτό το ιστορικό σύνθημα; Έχουμε κι εμείς! Όλοι εμείς οι καταπιεσμένοι καταναλωτές freddo espresso και capuccino, που κλάψαμε με μαύρο δάκρυ όταν με το ζόρι μας επέβαλλαν τα χάρτινα καλαμάκια κι αυτά από μπαμπού, ότι και καλά είναι πολύ πιο «οικολογικά» από τα πλαστικά που χρησιμοποιούσαμε επί δεκαετίες. Μια επιστημονική μελέτη που έγινε στο Βέλγιο και τα αποτελέσματά της δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Food Additives and Contaminants αποδεικνύει ότι στην πλειονότητα από αυτά τα υποτίθεται «οικολογικά» καλαμάκια βρέθηκαν χειρότερες χημικές ουσίες απ’ ότι στα πλαστικά!

Οι επιστήμονες εξέτασαν 39 μάρκες καλαμιών από χαρτί, μπαμπού και ανοξείδωτο χάλυβα που βρέθηκαν σε καταστήματα, σούπερ μάρκετ και εστιατόρια σε όλη τη χώρα. Από τα καλαμάκια που δοκιμάστηκαν, σχεδόν όλα περιείχαν κάποια μορφή PFAS (πολυθφοροαλκυλικές ουσίες), τα οποία χρησιμοποιούνται συχνά κατά την κατασκευή για να γίνουν τα προϊόντα ανθεκτικά στο νερό. Από τα συνολικά 39 που δοκιμάστηκαν, τα χημικά εντοπίστηκαν σε 27. Τα χάρτινα καλαμάκια, επίσης, ήταν τα πιο πιθανό να περιέχουν PFAS, με 18 στις 20 ή το 90% των εμπορικών σημάτων χαρτιού να είναι θετικές! Βρέθηκαν, επίσης, σε τέσσερα από τα πέντε καλαμάκια από μπαμπού και σε δύο από τα πέντε γυάλινα καλαμάκια.

Η έρευνα έδειξε όχι μία και δύο, αλλά 18 (!) διαφορετικές ουσίες PFAS, αν και συνολικά σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Η χημική ουσία που βρέθηκε πιο συχνά, ωστόσο, ήταν το υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ (PFOA), το οποίο απαγορεύτηκε παγκοσμίως το 2020.

Και ποιο είναι το συμπέρασμα αυτής της μελέτης; Η τελευταία παράγραφος της δημοσίευσης είναι όλο το… ζουμί: «Αυτά τα «φιλικά προς το περιβάλλον» καλαμάκια φυτικής προέλευσης δεν είναι απαραίτητα μια πιο βιώσιμη εναλλακτική λύση στα πλαστικά καλαμάκια, επειδή μπορούν να θεωρηθούν ως πρόσθετη πηγή έκθεσης σε PFAS στον άνθρωπο και στο περιβάλλον (π.χ. μετά την απόρριψη σε χώρους υγειονομικής ταφής ή μέσω ατελούς αποτέφρωσης)». Δηλαδή, με απλά λόγια, τα χάρτινα καλαμάκια κι αυτά από μπαμπού κάνουν την ίδια ζημιά στο περιβάλλον, αν όχι μεγαλύτερη, από τα πλαστικά. Αυτό που επισημάνθηκε, βεβαίως, είναι ότι η χαμηλή συγκέντρωση με τον περιορισμό βαθμό, στον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν καλαμάκια, σημαίνει ότι δεν αποτελούν άμεσο κίνδυνο για τον οργανισμό. Παρά μόνο για τη γεύση μας, που χάλασε μέχρι εκεί που δεν πάει όταν καλούμαστε να πιούμε το καφεδάκι μας με το χάρτινο καλαμάκι που μετά από λίγα λεπτά παραμονής μέσα στο υγρό κοντεύει να γίνει ένα μ’ αυτό!

Ένα άλλο σημαντικό εύρημα ήταν ότι αυτές οι ουσίες PFAS είναι εξαιρετικά υδατοδιαλυτές, που σημαίνει ότι έχουν τη δυνατότητα να μεταφερθούν από το καλαμάκι σε ένα ποτό (καφέ, φυσικό χυμό κτλ.) όταν αυτό έρχεται σε επαφή με το νερό. Διευκρινίστηκε, όμως, ότι αυτό θα το εξετάσουν σε νέα έρευνα, δηλαδή ποιες ουσίες διαχέονται από το καλαμάκι στο ποτό, σε ποιο ποσοστό και πόσο επιβλαβές καταλήγει να είναι αυτό και για τον οργανισμό μας, αλλά και για το περιβάλλον.

Αυτή η βελγική μελέτη έρχεται μετά από μια έρευνα του 2021 στις ΗΠΑ, η οποία διαπίστωσε την παρουσία 21 PFAS σε χαρτί και άλλα καλαμάκια φυτικής προέλευσης έναντι μη μετρήσιμων ποσοτήτων σε πλαστικά. Η συγκεκριμένη έρευνα είχε θαφτεί τότε από τα μαζικά μέσα ενημέρωσης, στην παγκόσμια προσπάθεια να προωθηθούν τα χάρτινα καλαμάκια.

Αλλά το υψηλό φρόνημα όλων ημών των ανταρτών του πλαστικού δεν κάμφθηκε. Χρειάστηκε, βέβαια, να υιοθετήσουμε μερικές συνωμοτικές τακτικές, όπως π.χ. να κλείνουμε το μάτι στον barista που ετοίμαζε τον καφέ μας, ότι είμαστε «του μαγαζιού» κι αυτός εκτός από το χάρτινο καλαμάκι που μας έδινε «αναγκαστικά», μας εφοδίαζε και μ’ ένα πλαστικό για να μην χάσουμε τελείως την απόλαυση. Ή που τρέξαμε σαν τρελοί στα super market και στα καταστήματα που πουλάνε εξοπλισμό για παιδικά πάρτι και εφοδιαστήκαμε με πλαστικά καλαμάκια σα να μην υπάρχει αύριο, ολόκληρες κούτες, και βάζαμε κάθε μέρα κι από ένα στη μέσα τσέπη του μπουφάν.