Τελικά, είναι καλή εφεύρεση τα social media; Βοηθούν τους ανθρώπους να επικοινωνήσουν, τους φέρνουν πιο κοντά; Καταπολεμούν τη μοναξιά και εντείνουν την επαφή, εκμηδενίζουν τις αποστάσεις; Ή πρόκειται για έναν εθισμό, από μια συνήθεια που σου γίνεται αλκοολίκι, που ξέρεις ότι σου κάνει κακό, αλλά δεν μπορείς να την αποφύγεις;
Μήπως θα ήταν καλύτερο τα social media να μην είχαν εφευρεθεί ποτέ;
Σκληρή ερώτηση. Ο καθένας έχει τη γνώμη του και την απάντησή του. Τι λέει, όμως, γι’ αυτό η ίδια η γενιά που χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης περισσότερο από κάθε άλλη; Τι πιστεύει η Gen Z;
Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πέτυχαν διείσδυση στην παγκόσμια αγορά πιο γρήγορα από σχεδόν οποιοδήποτε προϊόν στην ιστορία. Η κατηγορία κυριάρχησε στα πρώτα χρόνια με το Friendster, το MySpace και αυτό που ανέβηκε στην κυριαρχία: το Facebook. Μέχρι το 2020, περισσότεροι από τους μισούς ανθρώπους πάνω στον πλανήτη μας χρησιμοποιούσαν κάποια μορφή μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Επομένως, αν αυτό ήταν κάποιο κανονικό προϊόν, θα υποθέταμε ότι οι άνθρωποι το λατρεύουν και είναι ευγνώμονες στις εταιρείες που τους το παρέχουν.
Κάτι τέτοιο δεν αποδεικνύεται, όπως δείχνουν τα νούμερα. Είναι δύσκολο για τους ανθρώπους που δεν τους αρέσουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να τα αποφύγουν, γιατί όταν όλοι οι άλλοι συμμετέχουν σε αυτά, οι απέχοντες αρχίζουν να χάνουν πληροφορίες, τάσεις και κουτσομπολιά. Αυτό είναι ιδιαίτερα οδυνηρό για τους εφήβους, των οποίων οι σχέσεις έχουν κυριολεκτικά «μεταναστεύσει», ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2010, σε μερικές γιγάντιες πλατφόρμες. Σχεδόν όλοι οι Αμερικανοί έφηβοι χρησιμοποιούν τακτικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ξοδεύουν κατά μέσο όρο σχεδόν πέντε ώρες την ημέρα σε αυτά!
Η εφημερίδα New York Times αποφάσισε να απαντήσει στην ερώτηση όχι με δειγματοληπτική έρευνα, αλλά με κανονική έρευνα. Στην οποία συμμετείχαν (με την ανάλογη εθνική αντιπροσώπευση για τις ΗΠΑ) 1.006 ενήλικες της λεγόμενης Gen Z (ηλικίας 18-27). Τους ρώτησαν διαδικτυακά για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, για τις απόψεις τους σχετικά με τις επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους ίδιους και στην κοινωνία και για το τι είδους μεταρρυθμίσεις θα υποστήριζαν.
Εύρημα πρώτο: Ο αριθμός των ωρών που αφιερώνονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάθε μέρα είναι εξωπραγματικός. Πάνω από το 60% των ερωτηθέντων μας είπε ότι περνούν τουλάχιστον τέσσερις ώρες την ημέρα, με το 23% να απαντά ότι αφιερώνει επτά ή περισσότερες ώρες κάθε μέρα χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Εύρημα δεύτερο: Οι ερωτηθέντες μας αναγνωρίζουν τη βλάβη που προκαλούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην κοινωνία, με το 60% να λέει ότι έχει αρνητικό αντίκτυπο (έναντι 32 τοις εκατό που λέει ότι έχει θετικό αντίκτυπο).
Ποια social media δεν θα έπρεπε να εφευρεθούν ποτέ;
Όσον αφορά τη δική τους ζωή, το 52%του συνολικού δείγματος λέει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν ωφελήσει τη ζωή τους , αλλά το 29% λέει ότι τους έχει βλάψει προσωπικά. Αν και το ποσοστό που ανέφερε συγκεκριμένα προσωπικά οφέλη ήταν συνήθως υψηλότερο από εκείνα που ανέφεραν ζημιά, αυτό ίσχυε λιγότερο για τις γυναίκες και την LGBTQ+ κοινότητα. Για παράδειγμα, το 37% των ερωτηθέντων είπε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν αρνητικό αντίκτυπο στη συναισθηματική τους υγεία, με σημαντικά περισσότερες γυναίκες (44%) από άντρες (31%) και με περισσότερα LGBTQ+ άτομα (47%).
Ακόμη κι αν οι περισσότεροι ερωτηθέντες αναφέρουν περισσότερα οφέλη παρά βλάβες, αυτό δεν δικαιολογεί την άναρχη διανομή ενός καταναλωτικού προϊόντος που κατά τη γνώμη και των ίδιων βλάπτει εκατομμύρια παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Δεν μιλάμε μόνο για θλιβερά συναισθήματα από το FOMO ή για κοινωνική σύγκριση. Και δεν συζητάμε μόνο για το διαδικτυακό bullying, αλλά και για συνέπειες όπως η στέρηση ύπνου, η παραμόρφωση της εικόνας του σώματος, η κατάθλιψη, το άγχος, η έκθεση σε περιεχόμενο που προωθεί την αυτοκτονία και οι διατροφικές διαταραχές, η σεξουαλική θήρευση και ο εκβιασμός.
Αν, βέβαια, οποιοδήποτε άλλο καταναλωτικό προϊόν προκαλούσε σοβαρή βλάβη σε περισσότερους από έναν στους 10 νέους χρήστες του, θα υπήρχε ένα παλιρροϊκό κύμα πολιτειακής και ομοσπονδιακής νομοθεσίας για την απαγόρευση ή τη ρύθμιση του. Στην περίπτωση των social media, δεν υπάρχει καμία κίνηση.
Η εφημερίδα (σε συνεργασία με την εταιρεία Harris, που έκανε την έρευνα) ζήτησε από τους ερωτηθέντες να πουν, για διάφορες πλατφόρμες και τέτοια μέσα, αν ήθελαν να «μην είχαν εφευρεθεί ποτέ». Οι πέντε πλατφόρμες με τα μικρότερα ποσοστά ήταν το YouTube (15%), το Netflix (17%), το ίδιο το Διαδίκτυο (17%), οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων (19%) και το smartphone (21%).
Αντίθετα, οι απαντήσεις ήταν διαφορετικές για τις κύριες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων για τις οποίες ανησυχούν περισσότερο οι γονείς και η ίδια η Gen Z. Πολλοί περισσότεροι ερωτηθέντες εύχονταν να μην είχαν εφευρεθεί ποτέ το Instagram (34%), Facebook (37%), Snapchat (43%), το TikTok (47%) και το X/Twitter (50%). Τα νούμερα προκαλούν σοκ.
Η έρευνα δείχνει ότι πολλοί της Gen Z βλέπουν σημαντικούς κινδύνους και κόστος από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η πλειοψηφία τους θέλει καλύτερες και ασφαλέστερες πλατφόρμες και πολλοί πιστεύουν ότι αυτές οι πλατφόρμες είναι ακατάλληλες για παιδιά. Το 45% των Gen Z αναφέρει ότι «δεν θα επέτρεπαν ή δεν θα επέτρεπαν στο παιδί μου να έχει smartphone πριν φτάσει στην ηλικία του γυμνασίου (δηλαδή περίπου 14 ετών)» και το 57% υποστηρίζει την ιδέα ότι οι γονείς πρέπει να περιορίσουν το παιδί τους πρόσβαση σε smartphone πριν από αυτή την ηλικία. μόνο Αν και το 36% υποστηρίζει τις απαγορεύσεις μέσων κοινωνικής δικτύωσης για άτομα κάτω των 16 ετών, το 69% θα υποστήριζε έναν νόμο που απαιτεί από τις εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης να αναπτύξουν μια επιλογή ασφαλή για τα παιδιά για χρήστες κάτω των 18 ετών.
Την ίδια ώρα, βέβαια, που τα λένε αυτά, οι Gen Z ξημεροβραδιάζεται (και εν πολλοίς ξεκατινιάζεται) στα social media.
