Όποιος σκεφτεί «πέφτω από τα σύννεφα» αν διαβάσει τα παρακάτω, προφανώς είτε δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα, είτε ψεύδεται στον ίδιο του τον εαυτό. Αλλά είναι πάντα διαφορετικό να τεκμηριώνεται κάτι που το ξέρουν όλοι (κι αν δεν το ξέρουν, το υποωψιάζονται) μέσω μιας επίσημης εργασίας. Σύμφωνα, λοιπόν, με μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, οι ιδιοκτήτες social media, οι πολιτικοί και οι κυβερνήσεις αποτελούν τις μεγαλύτερες απειλές για ένα αξιόπιστο διαδικτυακό περιβάλλον ειδήσεων.
Τι μας λέει, δηλαδή, με απλά λόγια το International Panel on the Information Environment (IPIE); Ότι οι ίδιες οι πλατφόρμες των social media, και μετά οι κυβερνήσεις και διάφοροι πολιτικοί, είναι οι πρώτοι υποψήφιοι για την διασπορά ψευδών ειδήσεων. Και μας συστήνει να προσέχουμε δύο φορές όταν διαβάζουμε ή ακούμε κάτι που απευθύνουν σ’ εμάς και να μην το καταπίνουμε αμάσητο.
Ο συνιδρυτής του IPIE Φίλιπ Χάουαρντ, καθηγητής διαδικτυακών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, είπε ότι η έκθεση δείχνει πως το παγκόσμιο περιβάλλον πληροφοριών βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Ο έλεγχος των social media στις πολιτικές διανομής περιεχομένου και εποπτείας επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα και την ακεραιότητα των πληροφοριών. Η ανεξέλεγκτη ισχύς αυτών καθεμιάς απ’ αυτές τις διαδικτυακές πλατφόρμες αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την υγεία του παγκόσμιου μας περιβάλλοντος πληροφοριών.
Τα ευρήματα της εργασίας βασίστηκαν σε απαντήσεις 412 ακαδημαϊκών ερευνητών σε τομείς όπως οι κοινωνικές επιστήμες, οι ανθρωπιστικές επιστήμες και οι επιστήμες υπολογιστών. Κυρίως ελέγχθηκαν οι λεγόμενες «δυτικές» κοινωνίες, δηλαδή οι ΗΠΑ και η δυτική Ευρώπη, αλλά η έρευνα επεκτάθηκε και στην Κίνα, την Ινδία, τη Βραζιλία και τη Νιγηρία.
Η έκθεση δεν προσδιορίζει συγκεκριμένους ιδιοκτήτες τεχνολογικών πλατφορμών, αλλά ο Χάουαρντ είπε ότι η ιδιοκτησία του Χ βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των ελεγχόμενων, κυρίως λόγω αναφορών για υπερβολική προώθηση των tweets του Έλον Μασκ. Ο Μαρκ Ζάκενμπεργκ της Meta (Facebook-Instagram) δίνει μικρότερη προτεραιότητα στην εποπτεία περιεχομένου μη αγγλόφωνης γλώσσας, το οποίο στην ουσία κυκλοφορεί ανεξέλεγκτο. Επίσης το TikTok, το οποίο ανήκει στην ByteDance με έδρα το Πεκίνο, ήταν άλλη μια πηγή ανησυχίας, αφού νομοθέτες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού εξέφρασαν φόβους ότι θα μπορούσε να υποστεί πιέσεις από την κινεζική κυβέρνηση.
Περίπου τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων στην έρευνα περιμένουν ότι το περιβάλλον πληροφοριών θα επιδεινωθεί στο μέλλον, σε σύγκριση με λίγο περισσότερο από τους μισούς στην προηγούμενη έρευνα. Είναι μια εξαιρετικά μεγάλη αύξηση.
Τα social media και η τεχνητή νοημοσύνη
Η IPIE ξεκίνησε ως μη κυβερνητική οργάνωση το 2023. Στο στόχαστρό της βρέθηκαν οι μεροληπτικοί αλγόριθμοι, η χειραγώγηση και η παραπληροφόρηση, τα οποία χαρακτηρίστηκαν ως μια «παγκόσμια και υπαρξιακή απειλή». Η έκθεση προειδοποιεί ότι πολλοί πολιτικοί έχουν «εργαλοποιήσει» τις θεωρίες συνωμοσίας και την παραπληροφόρηση για πολιτικό όφελος, με αρνητικό αποτέλεσμα τη διάβρωση της εμπιστοσύνης σε αξιόπιστες πηγές πληροφοριών και δημοκρατικούς θεσμούς.
Σχεδόν τα δύο τρίτα των εμπειρογνωμόνων που συμμετείχαν στην έρευνα θεώρησαν ότι τα βίντεο, η φωνή, οι εικόνες και το κείμενο που δημιουργήθηκαν από την τεχνητή νοημοσύνη είχαν αρνητική επίδραση στο περιβάλλον πληροφοριών. Η κορυφαία ανησυχία που σχετίζεται με την τεχνητή νοημοσύνη ήταν το βίντεο που δημιουργήθηκε από AI, ακολουθούμενο από τη φωνή. Η έρευνα διαπίστωσε ότι οι ειδικοί στις αναπτυσσόμενες χώρες ανησυχούσαν περισσότερο για τις αρνητικές επιπτώσεις της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης από τους ειδικούς στις ανεπτυγμένες χώρες.
Η πλειοψηφία, πάντως, των ερωτηθέντων βρήκε και κάτι θετικό να αναφέρει για την τεχνητή νοημοσύνη: Ότι αν χρησιμοποιηθεί σωστά υπάρχει ελπίδα ότι θα βοηθήσει στον εντοπισμό παραπλανητικού περιεχομένου και θα βοηθήσει τους δημοσιογράφους να περάσουν από μεγάλες τράπεζες δεδομένων. Προς το παρόν, όμως, η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά προς την αντίθετη κατεύθυνση. Κι αυτό διότι δεν παίζει το ρόλο του βοηθού μιας δημοσιογραφικής έρευνας (π.χ. φτιάχνοντας περιλήψεις από μεγάλους όγκους στοιχείων) αλλά κατασκευάζοντας στην ουσία ψεύτικές ειδήσεις, με εικόνες και βίντεο, που εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα.
