Από αλλού περιμέναμε την αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια κι από αλλού μας έρχεται. Η πληροφορία ότι ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα έχει συμφωνήσει στη δημιουργία ενός θρησκευτικού μικρο-κράτους μέσα στα όρια των Τιράνων, της αλβανικής πρωτεύουσας, στην αρχή αντιμετωπίστηκε με χιούμορ και ειρωνεία. Όσο, όμως, αυξάνονται οι πληροφορίες που αφορούν αυτή την απόφαση, τόσο πιο σοβαρή φαίνεται. Έχει ήδη δρομολογηθεί η υφήλιος να αποκτήσει ένα ακόμα μικροσκοπικό κράτος, που θα λειτουργεί περίπου όπως το Βατικανό στη Ρώμη και θα είναι αφιερωμένο στους Μπεκτασί, ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα σιιτικά δόγματα.
Η απόφαση αυτή, βέβαια, πρέπει να επικυρωθεί από το αλβανικό κοινοβούλιο, δεδομένου ότι τυπικά πρόκειται για «απόσχιση» μιας περιοχής και τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους, σύμφωνου με όλα τα νομικά ζητήματα όσον αφορά τη διεθνή του εκπροσώπηση. Το κράτος αυτό θα έχει έκταση μόλις 5 οικοδομικών τετραγώνων (!), δηλαδή 0,11 τετραγωνικά χιλιόμετρα και θα είναι μικρότερο ακόμα και από το Βατικανό. Υπήκοοί του μπορούν να είναι μόνο κληρικοί των Μπεκτασί (όπως στο Βατικανό υπήκοοι είναι μόνο Ρωμαιοκαθολικοί ιερείς) και η επίσημη ονομασία του θα είναι «Κυρίαρχο Κράτος του Τάγματος των Μπεκτασί». Στην ουσία η περιοχή που θα «ανεξαρτητοποιηθεί» ελέγχεται ήδη από το Τάγμα, καθώς σ’ αυτά τα οικοδομικά τετράγωνα στεγάζονται τα κεντρικά γραφεία αυτού του θρησκευτικού δόγματος, αλλά και άλλες υπηρεσίες.
Συμβολικό το κίνητρο για τον Έντι Ράμα
Ο Έντι Ράμα, που πήρε την πρωτοβουλία να αναβαθμίσει τους Μπεκτασί σε κρατική οντότητα, υποστηρίζει ότι πρόκειται για μια βαθιά συμβολική κίνηση απέναντι στο συντηρητικό ισλάμ. Κι αυτό διότι οι Μπεκτασί είναι παραδοσιακά ένα από τα πιο «φιλελεύθερα» σιιτικά δόγματα, ειδικά όσον αφορά τις γήινες απολαύσεις. Σε αντίθεση με τους άλλους μουσουλμάνους, οι Μπεκτασί επιτρέπεται να καταναλώνουν αλκοόλ και οι γυναίκες τους έχουν την ελευθερία να ντύνονται όπως τους αρέσει κι όχι να καλύπτουν όλο το σώμα τους και πρόσωπό τους με μπούρκες και φερετζέδες.
Ποιοι, όμως, είναι οι Μπεκτασί; Πρόκειται για ένα «τάγμα», πιστούς και κληρικούς, οι οποίοι πρωτοεμφανίστηκαν τον 13ο αιώνα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, επηρεασμένοι από τις κατευθύνσεις δύο άλλων σιιτικών δογμάτων, των Κιζιλμπάς και των Αλεβιτών. Κομβικό σημείο στην ιστορία τους υπήρξε το γεγονός ότι οι γενίτσαροι, το επίλεκτο στρατιωτικό σώμα του σουλτάνου που προερχόταν από το παιδομάζωμα, υιοθέτησαν τις αρχές των Μπεκτασί κι έτσι απέκτησαν τεράστια πολιτική δύναμη.
Οι Μπεκτασί στο πέρασμά των αιώνων υπέστησαν μεγάλους διωγμούς τόσο από τους σουνίτες μουσουλμάνους, όσο και από άλλα σιιτικά συντηρητικά δόγματα. Το 1826 ο τότε Οθωμανός σουλτάνος Μαχμούτ Β’ κατάργησε το σώμα των γενιτσάρων και απαγόρεψε το τάγμα των Μπεκτασί. Το 1926 ο Κεμάλ Ατατούρκ έκλεισε όλες τις ιερατικές τους σχολές, και τότε οι Μπεκτασί μεταφέρθηκαν από την Κωνσταντινούπολη στα Τίρανα, όπου υπάρχει ακόμη το αρχηγείο τους.
Στην Αλβανία οι περισσότεροι κάτοικοι που αυτοπροσδιορίζονται ως μουσουλμάνοι λέγεται ότι ακολουθούν τους Μπεκτασί. Παρ’ όλα αυτά, επισήμως αποτελούν λιγότερο από το 5% του πληθυσμού της Αλβανίας. Ο Ράμα δήλωσε επισήμως ότι τα πλάνα για την δημιουργία του «ανεξάρτητου» κρατιδίου έχουν αποκλειστικό σκοπό να προωθήσουν την θρησκευτική ανεκτικότητα, αλλά και να προμοτάρουν πολύ πιο θετικές απόψεις για το ισλάμ τόσο στην Αλβανία, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.
Όπως είναι φυσικό, οι Μπεκτασί μ’ αυτή την εξέλιξη θα αποκτήσουν τεράστιο κύρος. Ο θρησκευτικός τους ηγέτης, ο 65χρονος σήμερα Έντμοντ Μπραχιμάι (ο οποίος είναι γνωστός διεθνώς ως Μπάμπα Μόντι) από ένας κληρικός που δίνει λόγο στο υπουργείο θρησκευτικών υποθέσεων της Αλβανίας θα γίνει ένας αρχηγός κράτους, έστω και τόσο μικρού. Κι αν αυτό το κράτος τύχει διεθνούς αναγνώρισης, μπορεί να κάνει διεθνείς επαφές και να προωθεί συμφέροντα, προφανώς όχι μόνο δικά του.
Οι πλήρεις λεπτομέρειες σχετικά με τη λειτουργία του κράτους αυτού δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα. Έχει διευκρινιστεί μόνο ότι το κράτος αυτό, όπως και το Βατικανό, δεν θα έχει σύνορα, ούτε στρατό. Στα «όριά» του θα λειτουργούν κανονικά καταστήματα, στα οποία θα μπορεί κάποιος να καταναλώσει αλκοόλ, και η κυκλοφορία των γυναικών θα γίνεται με απόλυτη ελευθερία.
Το μόνο που μένει να διαπιστώσουμε είναι πώς θα αντιδράσουν σ’ αυτή την απόφαση οι θρησκευτικοί ηγέτες του ισλάμ. Αν θα δρομολογήσουν σκληρές αντιδράσεις ή αν θα αγνοήσουν τις εξελίξεις αυτές. Για το επίσημο σουνιτικό ισλάμ, πάντως, αλλά και πολλά δόγματα των σιιτών, οι Μπεκτασί θεωρούνται αιρετικοί και δεν υπολογίζονται καν στον μουσουλμανικό κόσμο.
