Θα μπορούσε κανείς να το αποκαλέσει «το άκρον άωτον της υποκρισίας». Αλλά στην ουσία είναι μια επιβεβαίωση με στοιχεία σε κάτι που το γνωρίζουμε και το βλέπουμε να συμβαίνει κάθε μέρα. Οι πλούσιες χώρες της Δύσης, που υπερηφανεύονται για το «δημοκρατικό» τους καθεστώς, χρησιμοποιούν όσο και σκληρότερα και τιμωρητικά μέτρα για να καταστείλουν τις διαμαρτυρίες για το κλίμα, την ίδια στιγμή που επικρίνουν παρόμοιες τακτικές από καθεστώτα που αποκαλούν «ανελεύθερα». Όχι ότι δεν το περιμέναμε…
Η Climate Rights International είναι μια οργάνωση που έχει σκοπό να προβάλλει και να προστατέψει τα δικαιώματα όσων ενδιαφέρονται ενεργά για το κλίμα. Όχι μόνο με δακρύβρεχτες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και διαδηλώσεις και πράξεις ακτιβισμού εναντίον των επιμέρους κυβερνητικών αποφάσεων. Η ετήσια απολογιστική έκθεσή της, που δημοσιεύτηκε την Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου, αποκαλύπτει την ολοένα και πιο σκληρή μεταχείριση των ακτιβιστών για το κλίμα στην Αυστραλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ.
Στο κείμενο της έκθεσης διαπιστώνεται ότι η καταστολή σε αυτές τις χώρες – συμπεριλαμβανομένων των μακροχρόνιων ποινών φυλάκισης, της προληπτικής κράτησης και της παρενόχλησης – συνιστά παραβίαση της νομικής ευθύνης των κυβερνήσεων για την προστασία των βασικών δικαιωμάτων στην ελευθερία της έκφρασης, του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι. Υπογραμμίζεται, επίσης, πώς αυτές οι ίδιες κυβερνήσεις επικρίνουν συχνά καθεστώτα στις αναπτυσσόμενες χώρες ότι δεν σέβονται το δικαίωμα ειρηνικής διαμαρτυρίας, δηλαδή τρέχουν και φυλακίζουν τους ακτιβιστές.
Η διαμαρτυρία για το κλίμα φέρνει φυλάκιση
Η έκθεση είναι γεμάτη από συμπεράσματα, τα οποία μόνο σκοτεινά μπορεί να τα χαρακτηρίσει κανείς. Συγκεκριμένα αναφέρει: Ρεκόρ ποινών φυλάκισης για μη βίαιες διαδηλώσεις σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας και των ΗΠΑ. Προληπτικές συλλήψεις και κρατήσεις όσων είναι ύποπτοι ότι σχεδίαζαν ειρηνικές διαδηλώσεις. Δρακόντειοι νέοι νόμοι που ψηφίστηκαν για να καταστήσουν παράνομη τη συντριπτική πλειοψηφία των ειρηνικών διαδηλώσεων. Αλλά και μέτρα για να σταματήσουν οι ένορκοι να ακούν για τα κίνητρα των ανθρώπων για συμμετοχή σε διαμαρτυρίες κατά τη διάρκεια δικαστικών υποθέσεων, κάτι που οι επικριτές λένε ότι υπονομεύει θεμελιωδώς το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.
Σε όλη την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι αρχές απάντησαν στις μη βίαιες διαμαρτυρίες για το κλίμα με μαζικές συλλήψεις και δρακόντεους νέους νόμους που οδήγησαν σε μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης. Σε ορισμένες περιπτώσεις όσοι συμμετείχαν έχουν χαρακτηριστεί ως χούλιγκαν, σαμποτέρ ή οικοτρομοκράτες από πολιτικούς και μέσα ενημέρωσης.
Ανώτεροι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντικοί αγωνιστές έχουν εκφράσει ανησυχίες για την καταστολή και κάλεσαν τις κυβερνήσεις να προστατεύσουν το δικαίωμα στη μη βίαιη διαμαρτυρία. Στο κάτω-κάτω, αυτοί οι άνθρωποι προσπαθούν βασικά να σώσουν τον πλανήτη και με τον τρόπο αυτό σώζουν την ανθρωπότητα. Αυτό έχει υποστηρίξει μέχρι και η Μέρι Λόλορ, η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά ο οργανισμός έχει κάνει πολύ λίγα όλα αυτά τα χρόνια για να τους προστατέψει.
Η κλιματική κρίση, που όλο και χειροτερεύει την κατάσταση γύρω μας, είχε ως συνέπεια θερμοκρασίες ρεκόρ σε όλο τον κόσμο το 2024 και οδήγησε σε ελλείψεις τροφίμων, μαζικές μετακινήσεις ανθρώπων και οικονομικές δυσκολίες, καθώς και θανατηφόρες πυρκαγιές και πλημμύρες. Αλλά η έκθεση διαπίστωσε ότι αντί να λάβουν επείγοντα μέτρα για τη γρήγορη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και την ανάσχεση της οικολογικής κατάρρευσης, πολλές σχετικά πλούσιες χώρες έχουν επικεντρωθεί σε εκείνες που προσπαθούν να σταματήσουν αυτούς που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου συμμετέχοντας σε διαδηλώσεις και πολιτική ανυπακοή.
Οι συντάκτες της έκθεσης τόνισαν αρκετά παραδείγματα ανεπτυγμένων χωρών που επαινούν τη σημασία του δικαιώματος διαμαρτυρίας στη διεθνή σκηνή, αλλά ταυτόχρονα στο εσωτερικό τους ακολουθούν τελείως διαφορετική τακτική, με παρέμβαση των ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας προκειμένου να διαλύσουν ειρηνικές διαδηλώσεις, αλλά και αντιμετώπιση όσων ακτιβιστών συλλαμβάνονται ως κοινών εγκληματιών του ποινικού δικαίου.
Illustration: Peggy Dadaki
