Το σκηνικό μπορεί να εμφανίζεται όλο και πιο σπάνια στις ελληνικές παραλίες, αλλά ζει και βασιλεύει στην Ιταλία, ειδικά στο νότο της χώρας: Κατά το μεσημέρι, τα πλαστικά τραπέζια αδειάζουν από κάθε λογής σταυρόλεξα, τράπουλες και θαλασσινά παιχνίδια, στρώνονται με βαμβακερά τραπεζομάντηλα και γεμίζουν από… ταπεράκια! Φαγητά κλασικά της Ιταλίας, όπως οι τηγανητές πράσινες πιπεριές, λαζάνια και άλλα ζυμαρικά με θαλασσινά ή κρέας, ρύζι ή πατάτες με μύδια, χταποδάκι, ακόμα και λουκάνια, εμφανίζονται σε διάφορες συσκευασίες, παρέα με κρασί ή μπύρα, προς τέρψιν όλων των μελών της οικογένειας, μεγάλων και μικρών.
Είναι μια μακρά παράδοση αυτή στην Ιταλία, που κρατάει ακόμα. Για τους Ιταλούς η έννοια του «οικογενειακού μπάνιου» απέχει πολύ απ’ αυτό που έχουμε οι Έλληνες στο μυαλό μας τις τελευταίες δεκαετίες, τις ομπρέλες και τις ξαπλώστρες, τους καφέδες, τα κοκτέιλς και τα σνακς. Για την παραδοσιακή ιταλική οικογένεια η ημέρα στην παραλία απαραιτήτως έχει πτυσσόμενες καρέκλες και τραπέζια, μεγάλες ομπρέλες που στήνονται με τη βοήθεια πλαστικών βάσεων (χωρίς δηλαδή να χρειάζεται προσπάθεια να καρφωθούν στην άμμο) και, βέβαια, άφθονα εδέσματα. Τα οποία κατά κύριο λόγο τα θηλυκά μέλη της οικογένειας σηκώνονται από τα χαράματα για να τα ετοιμάσουν.
Τα τελευταία δύο καλοκαίρια, όμως, το αγαπημένο αυτό τελετουργικό έχει γίνει πηγή έντασης. Στην νότια επαρχία της Απύλιας οι ντόπιοι έχουν παρατηρήσει ότι ένας αυξανόμενος αριθμός παραλιακών κλαμπ έχουν αρχίσει να απαγορεύουν στους ανθρώπους να έρχονται με φαγητό. Η πρώτη δικαιολογία είναι, βέβαια, η αισθητική, αλλά προφανώς κάπου εκεί παραμονεύει και το κέρδος. Τα παραλιακά κλαμπ διαμαρτύρονται ότι η εικόνα μιας οικογένειας να τρώει έτσι πρόχειρα γύρω από ένα πλαστικό τραπέζι δεν είναι και ό,τι πιο όμορφο θέαμα μπορεί να προσφέρει η περιοχή στους ξένους τουρίστες. Από την άλλη, φτιάχνουν τα δικά τους μενού με φαγητά, τα οποία σχεδιάζουν να προσφέρουν σε όλους υπακούσουν στον κανονισμό.
Το ζήτημα δεν αφορά μόνο μια συγκεκριμένη περιοχή, ούτε είναι ασήμαντο. Έγινε πρωτοσέλιδο πριν λίγες ημέρες στην μεγαλύτερη εφημερίδα της Ιταλίας, την Corriere della Sera με τίτλο «Απουλία: ο «Πόλεμος» της παραλίας-πικνίκ». Η εφημερίδα φιλοξένησε δεκάδες άρθρα, που προσπάθησαν να απαντήσουν στο ερώτημα εάν ήταν νόμιμο να απαγορεύεται στους ανθρώπους να φέρνουν τα φαγητά τους στην παραλία. Απάντηση ξεκάθαρη δεν υπήρξε, ακόμη και από δικηγόρους και πολιτικούς.
Νότια Ιταλία: Τσιμπούσι δίπλα στους ψύκτες νερού!
Το ζήτημα είναι ότι οι Απουλιανοί δεν έμειναν με σταυρωμένα χέρια. Τον τελευταίο καιρό περιγράφεται ακόμα πιο έντονη η προσπάθειά τους να αντιδράσουν με πράξεις σ’ αυτές τις απαγορεύσεις. Ολοένα και περισσότεροι επισκέπτονται αυτά τα κλαμπ και καταναλώνουν επιδεικτικά το δικό τους φαγητό, μάλιστα αρνούμενοι να καταναλώσουν οτιδήποτε από το ίδιο το κλαμπ. Πολλοί απ’ αυτούς, μάλιστα, επιλέγουν να στήνουν τα τραπέζια τους δίπλα στους ψύκτες νερού, του μόνου «προϊόντος» που διανέμεται δωρεάν στις παραλίες υπό αυτό το καθεστώς. Κι αυτό για να δείξουν ότι δεν θέλουν να δώσουν οποιοδήποτε ποσό στον ιδιοκτήτη της επιχείρησης.
Ο αριθμός των παραλιακών κλαμπ στην Απουλία έχει αυξηθεί κατά 50% την τελευταία δεκαετία περίπου, ο ξένος τουρισμός έχει υπερδιπλασιαστεί και τμήματα της ακτής έχουν γίνει σχεδόν απρόσιτα για οικογένειες εργαζομένων. Κάτι που αντιμετωπίζουμε και στην Ελλάδα με ολοένα αυξανόμενη ένταση.
Οι Απουλιανοί βλέποντας ότι η καμπάνια τους έχει απήχηση και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από τα κλαμπ, παρά μόνο με «ευγενικές συστάσεις», έχουν σκοπό να κλιμακώσουν τις κινητοποιήσεις τους. Ειδικά οι παραλίες στην περιοχή Σαβελέτρι, το πολυτελές θέρετρο της οποίας φιλοξένησε τη σύνοδο κορυφής των G7 τον περασμένο Ιούνιο, κάποτε ήταν ανοιχτές για να τις απολαύσουν όλοι και κάποιοι σκοπεύουν να τις ξαναπάρουν πίσω.
Η κλασική ιταλική παράδοση απαιτεί σχεδόν για μία ημέρα στην παραλία να μετακομίζει το… μισό σπίτι. Υπάρχουν οικογένειες που πάνε στην παραλία με πολλές σκηνές, μια ντουζίνα τηγάνια, φορητές κουζπινες, κουβάδες που ξεχειλίζουν από ψιλοκομμένες, μπουκάλια δύο λίτρων ντομάτες με γεμάτο ελαιόλαδο και ακόμα περισσότερα φορητά ψυγεία γεμάτα με φρούτα και ποτά.
Υπάρχει και συγκεκριμένη λέξη στην ιταλική αργκό γι’ αυτή τη διαδικασία: «fagottari». Στην κυριολεξία σημαίνει «δεμάτια», αλλά μεταφορικά χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους Ιταλούς που φέρνουν το δικό τους φαγητό στην παραλία από τη δεκαετία του 1950, όταν ο παραθαλάσσιος μαζικός τουρισμός εξερράγη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι εργάτες των εργοστασίων τελικά πήγαν στις παραλίες για τις καλοκαιρινές τους διακοπές.
Με τα χρόνια, η συνήθεια έγινε+ λιγότερο διαδεδομένη. Πολλοί νεότεροι Ιταλοί αγόραζαν σάντουιτς ή τσιμπολογούσαν στο μπαρ για να ξεγελάσουν την πείνα τους. Σύμφωνα, όμως, με έρευνα του Αυγούστου από την Coldiretti, τη μεγαλύτερη ένωση αγροτών της Ιταλίας, οι αυξανόμενες τιμές ώθησαν έναν πολύ μεγάλο αριθμό λουόμενων να φέρνουν και πάλι το δικό τους γεύμα στην παραλία.
Illustration: Peggy Dadaki
