Για ποιο λόγο ταλαιπωρείς τον αντίχειρά σου κάθε φορά που κάνεις scroll σε βίντεο στο TikTok ή το YouTube; Οι περισσότεροι θα απαντήσουν «μα, για να καταπολεμήσω τη βαρεμάρα, φυσικά». Το να χαζεύει κάποιος μικρής διάρκειας βίντεο έχει γίνει πια τόσο της μόδας, που το παρατηρούμε πια όχι μόνο εκεί που πρέπει όντως να «σκοτώσεις την ώρα» σου, περιμένοντας το ραντεβού σ’ έναν γιατρό ή μέσα στο λεωφορείο, αλλά και σε στιγμές που δεν πρέπει να έχεις το νου σου εκεί.
Μπορεί κανείς να φανταστεί ότι αυτή η παρακολούθηση βίντεο στη ουσία αυξάνει τη βαρεμάρα, αντί να την καταπολεμά; Κι όμως, σ’ αυτό το συμπέρασμα κατέληξε η έρευνα του πανεπιστημίου Σκάρμπορο στον Καναδά. Τα αποτελέσματα φαίνεται να ταιριάζουν με άλλες μελέτες, με τις οποίες είχε ασχοληθεί στο παρελθόν η ίδια ομάδα ερευνητών. Προηγούμενη έρευνα είχε προτείνει ότι ενώ η ανακούφιση από την πλήξη είναι ένας οδηγός για τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή τα smartphone, η χρήση τέτοιας τεχνολογίας φαίνεται να κάνει το συναίσθημα χειρότερο.
Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας δημοσιεύτηκαν στην Journal of Experimental Psychology. Η ομάδα πραγματοποίησε επτά πειράματα στα οποία συμμετείχαν συνολικά περισσότεροι από 1.200 συμμετέχοντες.
Η πρώτη έρευνα, στην οποία συμμετείχαν 140 συμμετέχοντες, αποκάλυψε ότι οι άνθρωποι είχαν την τάση να αλλάζουν μεταξύ βίντεο περισσότερο όταν θεωρούσαν το περιεχόμενο πιο βαρετό, ενώ στη δεύτερη, οι περισσότεροι 231 συμμετέχοντες απάντησαν ότι το να έχουν την επιλογή να παρακάμψουν ένα βίντεο ή να αλλάξουν σε άλλο θα έκανε την προβολή του συγκεκριμένου βίντεο λιγότερο βαρετή.
Η επόμενη έρευνα, όμως, κατέληξε σε τελείως διαφορετικό συμπέρασμα. Τα δεδομένα από μια ομάδα 166 προπτυχιακών σπουδαστών δείχνουν ότι οι συμμετέχοντες ένιωθαν περισσότερο βαριεστημένοι όταν τους επιτρεπόταν να παρακάμψουν ένα βίντεο παρά όταν δεν μπορούσαν. Άλλη έρευνα, από 159 προπτυχιακούς φοιτητές αποκάλυψε ότι ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα ανία όταν τους δόθηκε μια συλλογή από βίντεο πέντε λεπτών, τα οποία μπορούσαν να παρακάμψουν, παρά να δουν αναγκαστικά ένα μόνο βίντεο διάρκειας 10 λεπτών.
Τα αποτελέσματα της έρευνας διαφέρουν όταν το δείγμα είναι ευρύτερου ηλικιακού μεγέθους. Σε πείραμα που έγινε σε 175 ανθρώπους όλων των ηλικιών, οι ερευνητές δεν βρήκαν καμία διαφορά στην αναφερόμενη πλήξη όταν δόθηκαν στους συμμετέχοντες βίντεο πέντε λεπτών στα οποία μπορούσαν να αλλάξουν ή ένα μόνο βίντεο 10 λεπτών για παρακολούθηση. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα πειράματα, η σειρά που αποφάσισαν οι συμμετέχοντες να δουν το βίντεο είχε επίδραση στα επίπεδα της αναφερόμενης πλήξης τους.
Καλύτερα βίντεο 10 λεπτών παρά δευτερόλεπτα στο TikTok
Μια εξήγηση για τις διαφορές θα μπορούσε να είναι τα δημογραφικά στοιχεία: Τα μεταγενέστερα πειράματα αφορούσαν συμμετέχοντες με ευρύτερο ηλικιακό εύρος και μεγαλύτερη μέση ηλικία από τα προηγούμενα πειράματα.
Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα; Ότι αν κάποιος αποφασίσει να δει ένα βίντεο, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να το αλλάξει, βαριέται λιγότερο από το να έχει τη δυνατότητα να δει βίντεο που διαρκούν λίγα λεπτά ή ακόμα και δευτερόλεπτα, από τα οποία μπορεί να «απαλλαγεί» με μια κίνηση του αντίχειρα. Κοινώς, αξίζει τον κόπο (και το χρόνο σας) να επιλέξετε τι θα δείτε, αν όντως θέλετε να καταπολεμήσετε τη βαρεμάρα, παρά να καταφεύγετε στα βίντεο των λίγων δευτερολέπτων, όπου οι επιλογές είναι σαφώς περισσότερες.
Το συμπέρασμα ολοκληρώνεται στην έρευνα με την εμπειρία του σινεμά: Πληρώνουμε για μια συναρπαστική εμπειρία σε έναν κινηματογράφο και η απόλαυση προέρχεται συχνά από το να βυθιστούμε στην ιστορία που προβάλλεται στο πανί. Ακόμα και αν η ταινία δεν είναι του απόλυτου γούστου μας, θα βαρεθούμε λιγότερο από το αν είχαμε τη (δυνητική) ικανότητα να καθίσουμε στην αίθουσα μόνοι μας και να βλέπουμε μικρά βίντεο με στιγμιότυπα και σκηνές από πολλές ταινίες. Σίγουρα αυτοί που παρακολούθησαν ολόκληρη την ταινία θα βαρέθηκαν λιγότερο.
