Τα τελευταία 24ωρα η είδηση ότι ένα 9χρονο παιδί εμφάνισε ηπατίτιδα Α στην Ειδομένη, αναζωπύρωσε τα σενάρια περί μετάδοσης σοβαρών ασθενειών μεταξύ προσφύγων και μεταναστών στην περιοχή. 

Η ηπατίτιδα Α είναι μία οξεία νόσο του ήπατος, που εμφανίζεται ξαφνικά λίγες εβδομάδες έπειτα από τη μόλυνση με τον υπαίτιο ιό (τον ιό ηπατίτιδας Α ή HAV) και συνήθως αυτοπεριορίζεται (σε αντίθεση με τις ηπατίτιδες Β και C, που μπορεί να προκαλέσουν χρόνια νόσο του ήπατος). 
Ετησίως εμφανίζονται περίπου 1,5 εκατομμύριο νέες περιπτώσεις ηπατίτιδας Α σε όλο τον κόσμο. Η μετάδοση του ιού ευνοείται από κακές συνθήκες διαβίωσης. Η βελτίωση του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου του πληθυσμού και των συνθηκών ύδρευσης και αποχέτευσηςστη χώρα μας, είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των κρουσμάτων και τα νέα περιστατικά, πλέον, αφορούν ταξιδιώτες σε αναπτυσσόμενες χώρες ή άτομα που ήρθαν σε επαφή με ασθενείς.

Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, την περίοδο 2004-2013 δηλώθηκαν συνολικώς 1.160 κρούσματα, περίπου τα μισά (το 55%) από τα οποία αφορούσαν αθίγγανους και άτομα που επέστρεψαν ή έφθασαν στη χώρα μας από αναπτυσσόμενες χώρες, όπου ενδημεί η νόσος. Ο ιός HAV μεταδίδεται κυρίως με τηνκατανάλωση τροφής ή νερού μολυσμένου με τα κόπρανα ενός ασθενούς, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO). Μπoρεί, επίσης, να μεταδοθεί με τη στενή επαφή με άτομο που έχει ηπατίτιδα Α ή με στοματοπρωκτική σεξουαλική επαφή και, σε σπάνιες περιπτώσεις, με τοαίμα (κοινή χρήση συριγγών από χρήστες ναρκωτικών ουσιών) κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της νόσου, όταν ο ιός βρίσκεται για λίγες μέρες στο αίμα των ασθενών, εξηγούν οι ειδικοί.

Η οξεία ηπατίτιδα μπορεί να είναι ήπια έως σοβαρή νόσος. Μπορεί να εκδηλωθεί με ίκτερο (κίτρινο χρώμα ματιών καιδέρματος), ανορεξία, εμέτους, πυρετό, αρθραλγίες, μεγάλη καταβολή δυνάμεων, σκουρόχρωμα ούρα, ενοχλήματα στην κοιλιά και άλλες διαταραχές, αλλά συχνά δεν έχει συμπτώματα και μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Αυτό είναι πιο συχνό στα παιδιά, ιδίως στις ηλικίες κάτω των 6 ετών, τα οποία εκδηλώνουν το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα, τον ίκτερο, μόνο στο 10% των περιπτώσεων. Αντιθέτως οι έφηβοι και οι ενήλικες εμφανίζουν ίκτερο σε σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό, που υπερβαίνει το 70% των περιπτώσεων.

Όσον αφορά στη θεραπεία, δεν υπάρχει κάτι ειδικό, διότι τα συμπτώματα του ασθενούς μπορούν να βελτιωθούν σε βάθος χρόνου (συνήθως χρειάζονται αρκετές εβδομάδες έως και μήνες) με ξεκούραση, σωστή διατροφή και αναπλήρωση των υγρών που χάνονται με τη διάρροια και τους εμέτους. Ωστόσο θα χρειαστεί εισαγωγή στο νοσοκομείο, εάν τα συμπτώματα είναι σοβαρά (π.χ. επίμονοι έμετοι, επιπλοκές) ή υπάρχει υποψία για κεραυνοβόλο ηπατίτιδα, κατά την οποία ο ασθενής παρουσιάζει γρήγορα συμπτώματα ηπατικής ανεπάρκειας που μπορεί να απειλήσει τη ζωή.

Τι μπορείτε να κάνετε για να προστατευθείτε

Το πιο βασικό είναι η τήρηση των κανόνων υγιεινής. Ειδικότερα οι ειδικοί συνιστούν τα εξής:

* Να πλένετε τα χέρια σας πριν από την ετοιμασία και την κατανάλωση της τροφής, και μετά από κάθε χρήση της τουαλέτας, κάθε αλλαγή πάνας (σε παιδί ή ενήλικα) και μετά από κάθε χρήση προφυλακτικού.

* Αν βρεθείτε σε χώρες όπου ενδημεί η ηπατίτιδα Α, να πίνετε εμφιαλωμένο νερό, να μην χρησιμοποιείτε παγάκια, να μην πλένετε τα φρούτα και τα λαχανικά με νερό βρύσης και να μην αγοράζετε τρόφιμα από πλανόδιους πωλητές.

* Να αποφεύγετε να μοιράζεστε τρόφιμα, ποτά και τσιγάρα με άλλους.

* Σε περίπτωση φυσικής καταστροφής (π.χ. σεισμός), όπου το δίκτυο ύδρευσης-αποχέτευσης μπορεί να έχει υποστεί ζημιές, συμβουλευτείτε τις τοπικές Αρχές για την καταλληλότητα του πόσιμου νερού.

* Να θυμάστε ότι ο ιός της ηπατίτιδας Α αδρανοποιείται στιγμιαία με το βρασμό του νερού και των τροφών, με παστερίωση και με τη χρήση οικιακής χλωρίνης (για επιφάνειες).

Ποιοι πρέπει να εμβολιάζονται

Για την πρόληψη της ηπατίτιδας Α υπάρχει αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο. Απαιτούνται δύο δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών, που επιτυγχάνουν προστασία για μεγάλο χρονικό διάστημα (20 χρόνια).

Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού Παιδιών & Εφήβων, εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Α (HepA) συνιστάται μετά την ηλικία των 12 μηνών και στις εξής κατηγορίες ενηλίκων:

– Όσοι πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες με μεγάλη ενδημικότητα της νόσο

– Όλα τα ευαίσθητα άτομα που έρχονται σε επαφή με ασθενείς με οξεία ηπατίτιδα A

– Τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων για άτομα με ειδικές ανάγκες

– Χρήστες ενδοφλεβίων ουσιών, ομοφυλόφιλοι άνδρες, χρόνιοι ηπατοπαθείς

– Εργαζόμενοι σε εργαστήρια που χειρίζονται υλικά δυνητικά μολυσματικά.