“Έχω άγχος. Φοβάμαι μην πω πάλι τα ίδια πράγματα, δίνω πολλές συνεντεύξεις μαζεμένες και φοβάμαι μην γίνω κουραστικός”. Ένας 24χρονος σκηνοθέτης που γίνεται θέμα στον Guardian και έχει σκηνοθετήσει την πιο συγκλονιστική παράσταση του 2023 (μέχρι στιγμής) με υλικά τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες του, είναι λογικό να δέχεται καθημερινά δεκάδες μηνύματα για συνεντεύξεις. Δεν υπάρχουν πολλοί 24χρονοι, σκηνοθέτες, αλβανικής καταγωγής, που έχουν πενθήσει για το χαμό του πατέρα τους και δεν έχουν γεννηθεί μέσα στα προνόμια αλλά μεγάλωσαν υπολογίζοντας ακόμη και τα ψιλά.
Ο Μάριο, που ευτυχώς δεν χρειάζεται πλέον κανένα τελικό σίγμα όπως έκαναν παλιότερα τα παιδιά εκείνων που περπάτησαν με τα πόδια από την Αλβανία ως την Ελλάδα και ελπίζουμε ότι δεν θα ξανακούσει ξενοφοβικό σχόλιο στη ζωή του, σκηνοθετεί την περφόρμανς, την πειραματική παράσταση “Goodbye Lindita”, τα 75 πιο τέλεια λεπτά σε θεατρική σκηνή (και μάλιστα στην υπέροχα βιομηχανική περιοχή της Πειραιώς 260), μια παράσταση που δεν την παρακολουθείς αλλά την βιώνεις, την αισθάνεσαι. Το Goodbye, Lindita διηγείται την ιστορία μιας οικογένειας. Μια σειρά από παράδοξα γεγονότα που συμβαίνουν στο σπίτι φέρνουν στην επιφάνεια έναν κόσμο κρυμμένο, φτιαγμένο από όνειρα και εφιάλτες, μια ανάποδη πραγματικότητα με τους δικούς της κανόνες. Τι χρειάζεται να γίνει για να ολοκληρωθεί ο ύστατος αποχαιρετισμός; Πώς μπορεί να συνεχιστεί η ζωή; Τι σημαίνει (αυτός) ο θάνατος; Δεν ξέρω πώς γίνεται, αλλά, πιστέψτέ με, γίνεται. Είναι μια ωδή στο πένθος. Και στην αποδοχή ότι πέθανε ένας δικός μας άνθρωπος και μαζί του θάψαμε και μεγάλο κομμάτι από την κοινή μας ζωή.
Μια παράσταση αισιόδοξη. Γιατί τα νιάτα πάντα κερδίζουν στη ζωή αυτή. Είναι το υπερατού. Μια παράσταση ευαίσθητη, ειλικρινής, συγκλονιστική, πρωτοποριακή, που έχει να πει κάτι καινούργιο στο κοινό. Όπως και ο δημιουργός της. Γεμάτη τελετουργικά που μας αναγκάζουν να επιστρέψουμε κι εμείς στην παιδική μας ηλικία. Γεμάτη συμβολισμούς που ξέρουμε να αποκρυπτογραφούμε αν χρησιμοποιήσουμε τις αναμνήσεις μας από τους θρήνους των μανάδων μας . Γεμάτη σεβασμό για τους γονείς του. Που τον έφεραν στη ζωή. Αυτό μου λέει.
Δεν σου λέγανε ότι είσαι λίγο μικρός για να σκηνοθετήσεις;
Εννοείται. Είχα χτυπήσει τόσες πολλές πόρτες και το άκουγα παντού. Αυτό το «είσαι αρκετά μικρός για να σου δώσουμε μια ευκαιρία» και «δεν έχεις κάνει κάτι πώς θέλεις να σε εμπιστευτούμε». Ευτυχώς, δήλωσα συμμετοχή στο Performance Rooms (τον Μάρτιο του 2022) που διοργανώνει ο Γεράσιμος Καππάτος (Αίθουσα Τέχνης Καππάτος) στο St George Lycabettus, την τελευταία μέρα των αιτήσεων. Και δεν ήμουν σίγουρος ότι θα με πάρουν. Μέχρι σήμερα που μιλάμε, ποτέ δεν είμαι σίγουρος ότι θα με δεχθούν κάπου. Και σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου εκεί έκανα την πρώτη pop-up περφόρμανς. Την πρώτη ώρα μπήκε στο δωμάτιο μας μόνο μια γυναίκα. Κοιταζόμασταν με την Χρυσή Βιδαλάκη και την Ξένια Ντάνια και λέγαμε τι θα γίνει τώρα. Ε, μετά από την πρώτη εκείνη γυναίκα δεν χωρούσε ο κόσμος στο δωμάτιο. Σε 15 τμ είχαμε 50 θεατές. Και μια τεράστια ουρά να περιμένει να μπει στο δικό μας περφόρμανς.
Άρα, αυτό το «στόμα με στόμα» σε ακολουθεί από την πρώτη σου περφόρμανς;
Και είμαι χαρούμενος για αυτό. Όχι μόνο για τα sold out αλλά κυρίως γιατί μιλάνε οι θεατές και τους αγγίζει η δουλειά μου.
Κάνεις χειροποίητη τέχνη, με απλά υλικά.
Μπορεί να ακούγεται κάπως ποιητικό αλλά πιστεύω ότι για να κάνω θέατρο χρειάζεται αυτά τα υλικά: εγώ, ένας άλλος και μια καθαρή διαδρομή για να βρεθούμε στη μέση. Φυσικά τα σκηνικά βοηθάνε να επικοινωνήσεις με το θεατή. Είμαι τυχερός που συνεργάζομαι με τον υπέροχο Σωτήρη Μελανό στην παράσταση, ανοίγουμε μαζί τον διάλογο με το θεατή. Πχ, το σπίτι της παράστασης συμμετέχει στη δράση και στο θρήνο.
Έχεις δημιουργήσει μια τριλογία;
Ναι, δεν έγινε τυχαία. Συνυπάρχουν και συνδέονται τα έργα. Η “Ragada” με το “Goodbye Lindita” και την “Taverna Miresia”. Ήξερα τι θέλω να πω. Έκανα μια παράσταση αφιερωμένη στη μητέρα μου, μια παράσταση για τη μητριά μου που πέθανε λίγες μέρες μετά τον πατέρα μου και μια παράσταση αφιερωμένη στον πατέρα μου ( του πρόσφατα εκλιπόντος πατέρα του, μάγειρα και ιδιοκτήτη τους ταβέρνας στα προάστια των Τιράνων). Αυτοί με έφεραν στον κόσμο αυτό. Αυτές είναι οι μνήμες μου. Δεν είχα σκεφτεί ότι θα φτιάξω αυτή την οικογενειακή, αυτοβιογραφική τριλογία για να συστηθώ. Απλώς συνέβη.
Πώς αισθάνεσαι που είδες το όνομά σου σε άρθρο στον Guardian και διάβασες διθυραμβικά σχόλια;
Ξέρεις κάτι, νομίζω πώς κάπως πρέπει να διαχωρίζω το κομμάτι της επαγγελματικής επιτυχίας από την προσωπική μου ζωή. Στο τέλος της ημέρας, εγώ γυρίζω στο σπίτι και είμαι αγκαλιά με το γάτο μου. Χαίρομαι ναι. Αλλά, είμαι ακριβώς αυτός που ήμουν και πριν. Είναι υπέροχα όλα αυτά τα καλά λόγια. Εγώ θέλω να δημιουργώ. Ναι, είναι ένας από τους στόχους μου να δείξω το έργο μου στο εξωτερικό. Είμαι σε επαφές με κόσμο.
Είναι χαρακτηριστικό της αισθητικής σου το γυμνό γυναικείο σώμα;
Το σώμα έχει μια δική του ομορφιά. Με ελκύει το γυμνό σώμα, το θεωρώ όμορφο, δεν κάνω γυμνό για το γυμνό, με ενοχλεί να βλέπω γυμνό χωρίς λόγο σε παραστάσεις και ως θεατής. Αν ταιριάζει, καλώς. Κόσμος που δεν έχει σχέση με το θέατρο και έρχεται στις παραστάσεις μου λέει ότι δεν τον ξενίζει το γυμνό σώμα. Είναι δοσμένο με ευαισθησία, αυτό προσπαθώ να κάνω. Να μην επιβάλλω κάτι βίαια στο δικό μου εικαστικό θεατρικό σύμπαν.
Πιστεύεις ότι πρέπει να σε ρωτήσω κάτι για την αλβανική σου καταγωγή;
Από τη μια δεν θέλω να με ρωτάνε συνεχώς για αυτό το κομμάτι μου. Από την άλλη, αν δεν το ρωτήσουν αναρωτιέμαι μήπως το κρύβουν κάτω από το χαλάκι.
Δεν θα έπρεπε να σε ρωτάμε πόσο δύσκολο είναι να γίνει καλλιτέχνης ένα παιδί εργατικής τάξης;
Μόνο εγώ και η οικογένεια μου ξέρουμε τι θυσίες κάναμε και πόσο δύσκολο ήταν να σπουδάζεις ως παιδί λαϊκής καταγωγής. Δεν πέρασα εύκολα. Ήταν εξαιρετικά δύσκολο στη μητέρα μου να πληρώσει τη σχολή μου, έβλεπα προνομιούχα παιδιά σε κρατικές σχολές και ούτε στα πιο τρελά μου όνειρα δεν είχα τις ανέσεις τους. Δεν τα παράτησα. Και τώρα ανταμείβεται αυτός ο κόπος και η καθημερινή προσπάθεια μας.
Νιώθεις ότι είσαι 24 ετών αλλά δεν έχεις και πολλά κοινά με τα παιδιά που ακόμα ψάχνουν τι θα κάνουν στη ζωή τους;
Κάπως έτσι είναι. Φυσικά, δεν θέλω να ακουστεί ψωνίστικο αλλά επιδιώκω την επικοινωνία με μεγαλύτερους για να μάθω και να ακούσω.
Έρχεται κόσμος μετά την παράσταση να μοιραστεί μια προσωπική του ιστορία πένθους;
Ναι. Και μουδιάζω. Γιατί κάνουν προσωπικές καταθέσεις και μου στέλνουν μηνύματα με κατεβατά. Αυτό κάνει η Τέχνη, αγγίζει τους ανθρώπους. Κι αυτό θέλω να πάρει ο θεατής φεύγοντας. Κάτι εξομολογητικό. Όχι απλά τις όμορφες εικόνες.
Τώρα που δουλεύεις τόσο πολύ δεν σου λείπει η ανεμελιά των 20;
Δεν ξέρω πώς από εκεί που είχα άπλετο χρόνο βρέθηκα να είμαι συνεχώς στο τρέξιμο. Μάλλον είναι η ενηλικίωση έτσι. Βρέθηκα με έναν άνθρωπο που θαυμάζω πρόσφατα για ένα καφέ, που κινείται χρόνια στο χώρο και το μοιράστηκα μαζί του. Μου απάντησε “welcome to the club”. Οπότε κατάλαβα ότι μάλλον έτσι θα είναι η ζωή μου πλέον.
Τι κρατάω από τον Μάριο Μπανούσι; Είναι τρομερά αληθινός. Διαπεραστικά ειλικρινής. Κι αισθάνεται το άγχος του δημιουργού που έχουν πέσει όλα τα μάτια πάνω του. Και τη φωτογραφία από το οικογενειακό τραπέζι που μοιράστηκε μαζί μας. Είναι ένα έργο τέχνης. Ένα θραύσμα μιας ανάμνησης.
Info: Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών, Goodbye, Lindita του Μάριο Μπανούσι. Από 29 Μαρτίου έως και 30 Απριλίου στην Πειραιώς 260 – Χώρος Β. Εισιτήρια εδώ. Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή στις 21:00, από 4 Μαϊου η παράσταση παίζεται στη Σκηνή Κατίνα Παξινού – Θέατρο REX.
Φωτογραφίες παράστασης: Θεόφιλος Τσιμάς
