Ο Αλέξανδρος-Δράκος Κτιστάκης είναι ένας σπουδαίος μουσικός συνθέτης που με το έργο του όλα αυτά τα χρόνια έχει καταφέρει να κερδίσει την αποδοχή της jazz κοινότητας σε διεθνές επίπεδο. Κατέχοντας σημαντικές διακρίσεις και βραβεία, είναι ένας καλλιτέχνης που κατάφερε να ξεχωρίσει με την ποιότητα και τη μοναδικότητα της δουλειάς του φέρνοντας το ελληνικό κοινό σε επαφή με το είδος που με συνέπεια και αγάπη υπηρετεί όλα αυτά τα χρόνια.
Συνέντευξη στη Μελίνα Κάππη
Ταλαντούχος, αυτόφωτος και ατέρμονα δημιουργικός ο Αλέξανδρος-Δράκος Κτιστάκης έχει ξεχωρίσει ανάμεσα σε άλλα για την μουσική σύνθεση στην παράσταση Παίκτες λαμβάνοντας το 1ο βραβείο μουσικής στα Θεατρικά Βραβεία Κοινού 2022 του περιοδικού ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ. Παράλληλα, είναι ένας άνθρωπος βαθιά σκεπτόμενος και συνειδητοποιημένος που όπως είπε «Βρίσκομαι σε ένα στάδιο της ζωής μου που αντιλαμβάνομαι και συνειδητοποιώ ότι η ζωή είναι στο τώρα και οι ευκαιρίες που μας δίνονται και πρέπει να διεκδικούμε προκειμένου να ζήσουμε τη ζωή μας όπως εμείς επιθυμούμε».
Στην τελευταία του δουλειά η οποία θα παρουσιαστεί την Τετάρτη 20 Μαρτίου, στο Half Note Jazz Club μελοποιεί μια ποιητική ανθολογία σημαντικών εκπροσώπων της ελληνικής ποίησης. Οι συνθέσεις του Αλέξανδρου-Δράκου Κτιστάκη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον λόγο και την ποίηση ενώ πυρήνας και κύριος πρωταγωνιστής των έργων του είναι η jazz μουσική και ο αυτοσχεδιασμός.
Συνομιλούμε με αφορμή το ιδιαίτερο project που θα παρουσιάσετε στις 20 Μαρτίου στο Half Note. Μελοποιείτε μια ποιητική ανθολογία και ουσιαστικά συνομιλείτε με σημαντικούς ποιητές. Πώς προέκυψε η γέννηση αυτού του project; Ποια ανάγκη έκφρασης και επικοινωνίας καλύπτει αυτή η συνομιλία;
Η σχέση μου με την ποίηση κρατάει πολύ καιρό. Κατά καιρούς απολαμβάνω να μελετάω και να γίνομαι κοινωνός του “σύμπαντος” ενός ποιητή. Παράλληλα απολαμβάνω την υποκειμενικότητα στην ερμηνεια ενός ποιήματος. Τόσο με την ποίηση όσο και με την ζωγραφική και τις τέχνες γενικότερα, αποζητώ να εισέρχομαι στο συναισθηματικό σύμπαν του δημιουργού. Ταυτόχρονα όμως νιώθω ότι αυτό το σύμπαν είναι ένα συνδημιούργημα τόσο του ποιητη όσο και του αναγνώστη. Η ποίηση αποτελεί για μένα μια απόδραση από την κυνική καθημερινότητα και μια αφορμή να μιλήσω ταυτόχρονα με τον βαθύτερο εαυτό μου. Με αφορμή λοιπόν την σχέση αυτή με την ποίηση, αποφάσισα να συλλέξω ποιήματα αγαπημένα, Ελλήνων ποιητών, από διαφορετικές περιόδους της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδος και έτσι να δημιουργήσω μια ποιητική ανθολογία, μελοποιώντας τα ποιήματα αυτά. Ο ποιητικός λόγος, με τον πολύπλοκο και πολλές φορές ιμπρεσιονιστικό χαρακτήρα του, αποτελεί μία πρόκληση για μένα ως προς την σύνθεση.
Ποια η σχέση σας ανά τα χρόνια με τον λόγο; Στην προσωπική σας δουλειά «Κύκλοι» που κυκλοφόρησε πριν λίγα χρόνια γράψατε και στίχους, ενώ έχετε ξαναπιαστεί με την ποίηση και την συνύπαρξη της με τη μουσική σας. Είναι οι λέξεις το ίδιο δυνατές με τις νότες για εσάς;
Θα τολμήσω να πω ότι δεν υπάρχει λόγος να υπάρξει σύγκριση στην δύναμη των δύο αυτών τεχνών. Θεωρώ ότι η μουσική καταλήγει σε ένα διαφορετικό κέντρο του ακροατή και ο λόγος σε ένα άλλο. Η συνύπαρξη της μουσικής με τον λόγο είναι μία ανάγκη μιας παράλληλης πορείας των αισθήσεων.
Η σχέση μου με το λόγο υφίσταται μέσα από την μουσική και την ανάγκη της δημιουργίας τραγουδιών. Η μουσική σύνθεση που καταλήγει στην δημιουργία ενός τραγουδιού , αποτελεί για μένα μία πολύ σημαντική πλευρά της τέχνης της μουσικής, καθώς θεωρώ ότι είναι ένας από τους αμεσότερους τρόπους να επικοινωνήσει ο δημιουργός με το κοινό του. Από μικρός έγραφα τραγούδια και πάντα με συγκινούσε αυτή η μορφή τέχνης. Όσο κι αν με ικανοποιεί και με χαροποιεί να γράφω μουσική σε μεγαλύτερη φόρμα, η δημιουργία τραγουδιών παραμένει μία πάγια ανάγκη μου.
Μιλήστε μας για τους συντελεστές αυτής της βραδιάς, τον Λευτέρη Κορδή, τη Νεφέλη Φασούλη αλλά και τους Δημήτρη Τσάκα και Μιχάλη Καλκάνη που είναι στενοί σας συνεργάτες. Υπήρξαν στιγμές στην πρόβα που σας οδήγησαν αλλού από εκεί που είχατε εξαρχής στο μυαλό σας;
Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό που συνεργάζομαι με αυτούς τους εξαιρετικούς μουσικούς και δημιουργούς. Ας μην ξεχνάμε ότι τόσο ο Λευτέρης όσο και ο Μιχάλης και ο Δημήτρης συνθέτουν την δική τους μουσική και έχουν τα δικά τους προσωπικά project. Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να προσεγγίσουμε την μουσική που έχω γράψει με ένα πολύ βαθύτερο και ουσιαστικό τρόπο. Προσεγγίζουν με μεγάλο σεβασμό την ουσία και τον πυρήνα που κρύβεται μέσα σε κάθε ποίημα και συμβάλλουν εξαιρετικά στο τελικό αποτέλεσμα. Αυτό μου δίνει τη δυνατότητα να αφήσω πολύ χώρο στους συνεργάτες μου, ώστε να προτείνουν και να συμβάλλουν με τις ιδέες τους. Όλα αυτά βέβαια δεν θα μπορούσαν να συμβούν αν δεν υπήρχε η εξαιρετική ερμηνεία της Νεφέλης πού με την ερμηνευτική ικανότητα και τον γλυκό χαρακτήρα της φωνής της καθορίζει το τελικό αποτέλεσμα.
Μπορείτε να μας δώσετε μια ιδέα για τα ποιήματα που θα ακούσουμε; Είναι «ανακαλύψεις» που το ευρύ κοινό πιθανόν δεν γνωρίζει ή γνώριμα στον πολύ κόσμο; Πώς έγινε η τελική επιλογή;
Τα ποιήματα που έχουν επιλεχθεί στο συγκεκριμένο project δεν είναι γνώριμα στον πολύ κόσμο. Η επιλογή που έκανα είχε ως σκοπό τα ποιήματα να μην είναι τα πλέον γνωστά, καθώς τα περισσότερα από αυτά έχουν μελοποιηθεί ούτως ή άλλως και πρωτίστως επειδή η ανάγκη είναι μου είναι να παρουσιάσω ποιήματα που δεν είναι τόσο γνωστά στο ευρύ κοινό. Έχει γίνει μία επιλογή ποιητών από διαφορετικές περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας με παλαιότερο τον Ιωάννη Βηλαρά – ποιητή της προεπαναστατικής περιόδου – αρκετούς ποιητές της περιόδου του μεσοπολέμου, από τον Γιώργο Σαραντάρη και τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο εώς τον Καρυωτάκη και σύγχρονους ποιητές όπως ο Μανώλης Αναγνωστάκης.
Έχετε μια διαρκή και στενή σχέση με τις παραστατικές τέχνες, καθώς γράφετε με επιτυχία μουσική για το θέατρο, όπως τους «Παίκτες» που έγραψαν θεατρική ιστορία αλλά και την «Άνοδο του Αρτούρο Ούι» που συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά. Εκτός από τις συνεχείς βραβεύσεις σας και την συνύπαρξη με άλλες μορφές τέχνης, ποιο άλλο θετικό βρίσκετε σε αυτήν την διαδικασία; Το πλαίσιο στο οποίο αυστηρά πρέπει να κινηθείτε λόγω σκηνοθεσίας και θεματικής, προσδίδει καλλιτεχνική ασφάλεια ή αποτελεί ένα εμπόδιο που θα θέλατε να μπορείτε να ξεπεράσετε;
Η μουσική σύνθεση για το θέατρο είναι μία από τις ωραιότερες και πλέον δημιουργικές διαδικασίες κατά την άποψή μου. Το κείμενο και η δραματουργία όχι μόνο δεν περιορίζουν την δημιουργικότητα του συνθέτη αλλά του δίνουν την δυνατότητα να γράψει με έναν τρόπο τόσο αιχμηρό που προσφέρει ένα αποτέλεσμα ιδιαίτερο, σε τέτοιο βαθμό, που χωρίς το κείμενο θα ήταν δύσκολο να ακουστεί. Όταν υποστηρίζεται με βάθος το κείμενο και η δραματουργία της παράστασης, οι μουσικές δυνατότητες είναι απεριόριστες και η μουσική μπορεί να είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της παράστασης που συμβάλει με καθοριστικό τρόπο στην δραματουργία.
Έχει σχολιαστεί πως η μουσική σας είναι ένας ακόμη πρωταγωνιστής στις παραστάσεις στις οποίες αφιερώνετε τον χρόνο σας και πολλές φορές κλέβει και τις εντυπώσεις. Το “Human Compaction” που κυκλοφορήσατε πρόσφατα, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αποτελεί την μουσική της ραδιοφωνικής παράστασης «Ανθρώπινη Συμπύκνωση» υπό τη σκηνοθεσία του μοναδικού Γιώργου Κουτλή και ακούγοντάς την, η ιστορία ξετυλίγεται με άνεση στα αυτιά μας. Είναι η ομαδικότητα και η σύμπραξη των τεχνών αυτό που σας δίνει τόση έμπνευση και δυναμική ή η ανάγκη του ανθρώπου να «βγει μπροστά» και να προβάλλει την δική του «πλευρά» στο εκάστοτε project;
Είχα την τύχη και την χαρά να συνεργαστώ με σκηνοθέτες οι οποίοι εκτιμούν την συμβολή της μουσικής σε μία θεατρική παράσταση, στον ύψιστο βαθμό. Όπως προείπα όταν η μουσική είναι λειτουργικά ενσωματωμένη στην παράσταση, επηρεάζει σε τέτοιο βαθμό όλα τα υπόλοιπα στοιχεία .που πλέον συμβάλει με ένα πολύ ειδικό τρόπο στο τελικό αποτέλεσμα. Ευτυχώς ζούμε σε μία εποχή που τα τεχνικά μέσα δίνουν την δυνατότητα στη μουσική μιας παράστασης, να παίζει τόσο σημαντικό ρόλο όσο τα σκηνικά, τα κοστούμια και οι φωτισμοί.
Εντέλει ομως αυτό που η μουσική υπηρετεί, όπως και τα υπόλοιπα στοιχεία του θεάτρου, είναι το κείμενο και την ιστορία. Μία μουσική, όσο εντυπωσιακή και όμορφη κι αν είναι, εφόσον δεν είναι ενσωματωμένη απόλυτα στην δραματουργία και στην υπηρεσία του κειμένου και της ιστορίας, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως καλή μουσική για θέατρο.
Τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως το εύρος των δραστηριοτήτων σας δεν έχει όριο. Περάσατε από τη διδασκαλία και την παρουσία σας ως drummer σε σχήματα σπουδαίων καλλιτεχνών, στην σύνθεση των «Κύκλων» , την ενορχήστρωση, πολλά Live projects, την δημιουργία για το θέατρο που αναφέραμε πριν, την οργάνωση και παρουσίαση των εξαιρετικών σειρών συναντήσεων «Lighthouse Sessions» στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και άλλα που σίγουρα μας διαφεύγουν. Είστε στην πιο παραγωγική φάση σας και επιθυμείτε να τα δοκιμάσετε και να τα ζήσετε όλα ή προκαλείτε τα ταλέντα και τα χαρίσματά σας σε μια συνομιλία με τον χρόνο;
Ευτυχώς βρίσκομαι σε ένα στάδιο της ζωής μου που αντιλαμβάνομαι και συνειδητοποιώ ότι η ζωή είναι στο τώρα και οι ευκαιρίες που μας δίνονται και πρέπει να διεκδικούμε προκειμένου να ζήσουμε τη ζωή μας όπως εμείς επιθυμούμε, κρύβονται στο παρόν και όχι στο μέλλον. Η δραστηριότητα μου, σε ό,τι έχει να κάνει με τη μουσική, έχει ως αφετηρία μία βαθύτερη εσωτερική ανάγκη και είναι ο τρόπος που έχω μάθει και αντιλαμβάνομαι ότι πρέπει να ζω τη ζωή μου, για να είμαι σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αρμονία με το κέντρο μου. Δεν επιδιώκω να τα ζήσω όλα. Αντιθέτως, αφήνω πολλά πίσω για να ζω τη ζωή μου έτσι όπως έχω επιλέξει. Γνωρίζω κι εγώ, όπως όλοι μας, ότι πάντα κάτι κερδίζεις και κάτι χάνεις στη ζωή. Αυτό όμως που με ικανοποιεί είναι ότι αυτά που έχω επιλέξει να κρατήσω είναι αυτά που με κάνουν να είμαι καλά.
