Ο Κωστής Μαραβέγιας ζητάει το παραμύθι από τους ανθρώπους και αγαπάει από υπαρξιακή ανάγκη

Ο Κωστής Μαραβέγιας έχει μια σπάνια και αδιαπραγμάτευτη καθαρότητα, που αντανακλάται στον τρόπο που ζει, που αγαπά, που δημιουργεί. Είναι ο άνθρωπος που θες να έχεις φίλο, σύντροφο, συνεργάτη, που μπορεί να σε πάει «στο διάστημα, εκεί που ο χρόνος δε θα αλλάξει και εσύ θα είσαι εντάξει».

Συνέντευξη στην Μελίνα Κάππη

Φωτεινός, ρομαντικός, δοτικός, αλτρουιστής, ο Κωστής Μαραβέγιας είναι ο παιδικός ήρωας της ενήλικης ζωής μου. Ουσιαστικά ευαίσθητος και βαθιά ειλικρινής, έχει επιλέξει να ζει με τρόπο ανθρωποκεντρικό, μακριά από νόρμες και κλισέ που ποτέ δεν τον εξέφρασαν και ποτέ δε θα τον καθορίσουν.

Παίζει μουσική γιατί αυτός είναι ο τρόπος του να επιστρέφει στο «παιδικό δωμάτιο», δημιουργώντας τον δικό του πολύχρωμο γαλαξία, μια εύθραυστη μα και μοναδικά πρωτόγνωρη συνθήκη μεταξύ πραγματικότητας και ιδεατού. Εξάλλου, όλοι έχουμε ανάγκη από λίγο παραμύθι και ο Κωστής Μαραβέγιας υπογράφει το μουσικό χαλί.

«Η μουσική είναι πάντα επιστροφή στο παιδικό δωμάτιο». Τι άλλο σε γυρνάει εκεί;

Προσπαθώ να με γυρνάνε κι άλλα πράγματα όπως για παράδειγμα η επαφή με τη φύση, με το καλοκαίρι, με φίλους καλούς. Ακόμα και όταν πάω να δω τους γονείς μου ας πούμε, μια φορά την εβδομάδα, κάτι μου βγάζει πάλι από παιδικό δωμάτιο. Είναι πολύ ιδιαίτερο το πόσο αυτή η ηλικία μας ακολουθεί για πάντα. Και οι ψυχαναλυτές και οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι είναι βασική ηλικία για το πώς διαμορφώνεται ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου.

-Κάποιοι δεν την ξεπερνούν ποτέ…

Επίσης, ναι. Αυτό δεν είναι καλό γιατί γίνεται κάπως παλιμπαιδισμός, αλλά το να ανακαλύπτεις την παιδικότητα και να την ανακαλείς είναι πολύ όμορφο και για εμένα είναι κάπως και η νοστιμιά της ζωής, γιατί όλα είναι πολύ σοβαρά και περίεργα. Η απώλεια, οι ματαιώσεις, η διάψευση προσδοκιών, δεν είναι εύκολη αυτή η ζωή. Όποτε μπορείς και ανακαλείς αυτή την παιδικότητα, σου φέρνει πρώτα από όλα τη χαρά της ανακάλυψης και την αθωότητα, το δόσιμο το συναισθηματικό που για εμένα είναι πολύ σημαντικό.

-Έχεις ωραίες παιδικές αναμνήσεις;

Ναι, γιατί ήμουν τυχερός, μεγάλωσα στο Αγρίνιο, οπότε υπήρχε άπλα, υπήρχε χώρος πολύς βασικά, αν και κατά καιρούς παίζαμε λίγο ξύλο με τους ταξιτζήδες, όπου παίζαμε μπάλα και η μπάλα πήγαινε στα ταξί και αυτοί νευρίαζαν, αλλά όταν απομακρυνόμασταν έστω και λίγο από την πόλη που έμενα, υπήρχε πάρα πολλή φύση και εξοχή. Υπήρχαν λίμνες, υπήρχε η Λευκάδα, έχω πολύ ωραίες αναμνήσεις.

-Πες μου μία που σου έρχεται πολύ έντονα;

Είναι σούρουπο στη Λευκάδα όπου είμαι με τους παιδικούς μου φίλους εκεί και ξέρω ότι πρέπει να γυρίσω σπίτι, αλλά το σπίτι είναι 30 μέτρα μακριά πάνω από την ταβέρνα του Πανταζή. Όταν πηγαίνω λοιπόν στην Λευκάδα, ανακαλώ πάντα αυτή τη στιγμή και προσπαθώ να συνδεθώ με το τότε, σε αντίθεση με τις αλλαγές που έχει υποστεί αυτός ο τόπος. Και νομίζω ότι το καταφέρνω, με έναν διαλογιστικό τρόπο να πάω εκεί, να αισθανθώ μια αγαλλίαση, μια ψυχική ανάταση.

-Τι σε συνδέει με αυτό το αγόρι;

Η χαρά της ανακάλυψης του κόσμου και για αυτά που θα έρθουν. Όταν είσαι σε αυτή την ηλικία μόνο περιμένεις να συμβούν πράγματα. Περιμένεις να πας σχολείο να συναντήσεις τους φίλους σου, μεγαλώνοντας να ερωτευτείς, να ταξιδέψεις, να μάθεις ξένες γλώσσες, να επικοινωνήσεις με άλλους ανθρώπους, να παίξεις μουσικές είναι όλα μπροστά σου. Το θέμα είναι πως όταν περνάνε τα χρόνια και αυτά τα έχεις κατακτήσει κάπως, γιατί τα έχεις γευτεί και τα έχεις σαν εμπειρία πρόσφατη, να βρεις τον τρόπο να συνεχίσεις να έχεις αυτή χαρά για ανακάλυψη. Αυτό είναι το δύσκολο.

-Άρα εσύ από την παιδικότητα σου έχεις κρατήσει αυτό, ότι θες να ανακαλύπτεις ακόμα τον κόσμο;

Ναι, εννοείται θέλω να ανακαλύπτω και να αισθανθώ ότι η γνώση δεν έχει σταματήσει.

-Ο έρωτας;

Καμία σχέση ο έρωτας στη νιότη την πρώτη, με τον έρωτα στη νιότη την περασμένη, γιατί η νιότη έχει φύγει (γελάει). Αποτυπώνεται με πολύ διαφορετικό τρόπο, αποτυπώνεται και σε περισσότερες σχέσεις εκτός από μόνο έναν σύντροφο. Ερωτική σχέση υπάρχει πια και σε αυτό που κάνεις και στη μουσική και στο σινεμά και στο δημιουργικό σου κομμάτι. Αλλά αυτό είναι ο έρωτας, η ενέργεια, που είναι πολύ σαρωτική, που έρχεται χωρίς να καταλαβαίνεις για ποιον λόγο και θέλεις πολύ να συνδεθείς με κάτι, με έναν άνθρωπο, με μια κατάσταση, καμιά φορά και με λάθος πράγματα – δεν είναι πάντα θετικό. Αλλά αν ξέρεις ότι θα συνδεθείς με πράγματα που αξίζουν και σε γεμίζουν ψυχικά, αυτό είναι για εμένα η ύψιστη ερωτική στιγμή.

-Στις γυναίκες τι ερωτεύεσαι;

Εγώ αυτό που ερωτεύομαι στους ανθρώπους – και δεν έχει να κάνει μόνο με τις ερωτικές σχέσεις – είναι καταρχάς η καθαρότητα τους στο πώς βλέπουν τα πράγματα, πώς επικοινωνούν, αν πιστεύουν στη δικαιοσύνη, στην ελευθερία και στα δικαιώματα των ανθρώπων, είναι πράγματα θεμελιώδη τα οποία δεν είναι μόνο αν θα τα έχει η σύζυγος μου, ο κολλητός μου ή ο συνεργάτης μου…

-Πότε ενηλικιώθηκες;

Νομίζω ότι ενηλικιώθηκα περίεργα με την πρώτη απώλεια που είχα στη ζωή μου, που ήταν ένας φίλος μου και μετά ήρθε άλλη μία.

-Από το Αγρίνιο;

Ναι, εκεί ενηλικιώθηκα με έναν σκληρό και ανεξήγητο για εμένα τρόπο, δεν μπορούσα να εξηγήσω γιατί συμβαίνει αυτό και εκεί φιλοσόφησα τη ζωή και τι περιμένω από τους ανθρώπους που θα συναντήσω. Και στο τραγούδι «Ξεχασμένη ενηλικίωση» με έναν τρόπο σαρκαστικό λέω ότι «ενηλικιώθηκα τώρα, σαν χθες» αλλά η πραγματική ενηλικίωση συνέβη τότε.

-Εισπράττω ότι είσαι ένας πολύ συναισθηματικός άνθρωπος. Βιώνεις έντονα τα συναισθήματα σου;

Ναι, τα βιώνω, αν και η εκλογίκευση και η επεξεργασία, η νοητική πια, είναι πολύ πιο έντονη από ό,τι παλιά. Δηλαδή τώρα θα ακούσω κάτι που θα με θυμώσει, θα με κάνει να αισθανθώ αδικία ή και κάτι που θα με χαροποιήσει ιδιαιτέρως, αλλά θα πάρω μια ανάσα και θα δράσω όχι εν θερμώ αλλά πιο ψύχραιμα. Δηλαδή θα το εξετάσω λίγο το θέμα. Παλιά δε γινόταν, έπεφτα με τα μούτρα παντού.

-Θεωρείς όμως ότι διαχειρίζεσαι τα συναισθήματα σου;

Όταν είσαι στη σκηνή δε διαχειρίζεσαι τίποτα, εξαρτάται την κατάσταση. Στη σκηνή πρέπει να μην διαχειρίζεσαι τα συναισθήματα σου και να αφήνεσαι να επικοινωνείς με τη μουσική για να αισθανθείς πρώτα εσύ καλά και έπειτα αυτό που κάνεις να έχει ένα αντίκτυπο. Γιατί η σκηνή, όταν κάνεις μια συναυλία δεν είναι μια συζήτηση όπως κάνουμε τώρα, είναι ένας διάλογος που υπερβαίνει την εγκεφαλική επεξεργασία και υπερβαίνει και μας, μας κάνει να είμαστε κοινωνοί κάποιου πράγματος που δεν μπορούμε να περιγράψουμε με λόγια.

-Στη ζωή σου;

Ένα συναίσθημα όπως είναι ο θυμός, ναι το ελέγχω, δεν το αφήνω να πρωταγωνιστήσει σε καμία περίπτωση. Και νομίζω για αυτό το λόγο το βλέπω και κάπως σαν στοίχημα όλα αυτά τα χρόνια που δεν πίνω αλκοόλ και είμαι βίγκαν, είναι ένα στοίχημα αυτοκυριαρχίας. Αισθάνεσαι ότι μπορείς και με τα λιγότερα ότι σε ένα πλαίσιο πιο ελλειπτικό, μπορείς να είσαι καλά συναισθηματικά και ψυχικά.

-Θεωρείς ότι ζεις με την αλήθεια των ανθρώπων ή με τον τρόπο που εσύ επιλέγεις να τους δεις;

Έλα ντε…Νομίζω ότι κανείς δεν θέλει την απόλυτη αλήθεια των ανθρώπων. Αν ψάξεις πολύ τους ανθρώπους, φτάνεις σε κάτι σκοτεινό. Εγώ δε λέω να είμαστε επιδερμικοί και επιφανειακοί στις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά από την άλλη να αφήνουμε και λίγο χώρο στο παραμύθι, στο φαντασιακό, δε χρειάζεται να είναι μια γυμνή αλήθεια όλα τα πράγματα. Άρα λοιπόν, πιο πολύ πηγαίνω με το ένστικτο και τη διάθεση την καλή, και την προαίρεση την καλή. Φυσικά με τον καιρό καταλαβαίνεις αν κάποιος είναι αυτό που φαίνεται ή όχι. Αλλά και να μην είναι, εντάξει.

-Το αναζητάς πάντως λίγο το παραμύθι.

Όλοι θέλουμε το παράμύθι νομίζω, γιατί η ζωή είναι πληκτική μέσα στην πεζότητα και στον ρεαλισμό της. Ενδεχομένως ένας πολιτικός δεν πρέπει να το θέλει το παραμύθι, αλλά ένας καλλιτέχνης, κάποιος άνθρωπος που είναι δημιουργικός, θα πρέπει να πιστέψει σε μια ιδεατή κατάσταση, σε μια ουτοπία συναισθημάτων, σε έναν κόσμο πιο δίκαιο, αλλιώς δε θα μπορεί να λειτουργήσει το υπερβατικό σε σχέση με την δημιουργία και τα καλλιτεχνικά. Οπότε το θέλω, σε καλές δόσεις φυσικά, γιατί δεν μπορείς να ζεις σε ένα ψέμα, αλλά θες μια παράλληλη πραγματικότητα με ψήγματα παραμυθιού.

-Προσδοκίες έχεις;

Προσπαθώ να μην έχω υψηλές σίγουρα, γιατί συχνά διαψεύδονται. Δεν είμαι υπολογιστικός πάντως.

-«Απλώς σε αγάπησα και πίστεψα στα θαύματα». Μπορεί η αγάπη να κάνει θαύματα;

Ναι, σαφώς. Τα μεγαλύτερα θαύματα έχουν γίνει από αγάπη. Καταρχάς, το μεγαλύτερο θαύμα είναι η ζωή, η ζωή γεννιέται μέσα από αγάπη. Τα μεγαλύτερα έργα στην παγκόσμια ιστορία έγιναν από αγάπη, τα μεγαλύτερα εγκλήματα από μίσος, οι μεγαλύτεροι πόλεμοι από έχθρα. Είναι προφανές ότι η αγάπη είναι μια λύση και όχι η αγάπη η λουλουδένια, η επιφανειακή, η κλισεδιάρικη, η αγάπη σε βάθος αυτή που σημαίνει κατανόηση του άλλου, που σημαίνει ενσυναίσθηση, αυταπάρνηση, ανιδιοτέλεια. Για αυτή την αγάπη τραγουδάω αν και την έχω βάλει λίγες φορές στα τραγούδια μου σαν λέξη.

-Άρα η αγάπη για εσένα καταλαβαίνω ότι δεν είναι απλά ένα συναίσθημα, είναι στάση ζωής.

Είναι καταλύτης ζωής. Δεν είναι ηθική ή κοινωνική επιταγή, η αγάπη είναι υπαρξιακό θέμα. Για παράδειγμα, για το Milky Way που έκανα τη μουσική, που πάνω από έναν χρόνο έγραφα και έσβηνα, αυτό ήθελε αγάπη για να γίνει, γιατί ούτε οικονομικά, ούτε σαν κίνηση καριέρας είναι κάτι που αξίζει να ασχοληθεί κανείς τόσες πολλές ώρες. Αλλά η αγάπη για αυτό, η αγάπη για να μπεις σε έναν κόσμο ενός άλλου σκηνοθέτη, σε ένα σύμπαν κινηματογραφικό, σε ιστορίες χαρακτήρων, η αγάπη για τη μουσική να κλείνεσαι στο στούντιο δέκα ώρες την ημέρα με τον σκηνοθέτη μαζί και να βγάζετε τα εσώψυχα σας για να βρείτε τις σωστές μουσικές, στα σωστά θέματα, είναι αυτά που φέραν αυτό το αποτέλεσμα.

-«Δεν έχω χρόνο για χάσιμο θέλω μόνο ένα νοιάξιμο» Τι είναι νοιάξιμο για εσένα;

Ένα νοιάξιμο είναι μια επικοινωνία σε οποιοδήποτε επίπεδο, είναι μια αίσθηση ότι είσαι παρών με αυτούς που θες όταν το θες, ότι είσαι ορατός. Αυτό το συγκεκριμένο τραγούδι το έχω γράψει κάτι σαν reminder, σαν υπενθύμιση πριν μπως στα 50.

-Γενικά θέλεις την επαφή;

Αχ ναι, πάρα πολύ. Όλους τους παίρνω αγκαλιά. Η σωματικότητα για εμένα είναι πολύ σημαντικό και αυτό που με πλήγωσε πάρα πολύ στην πανδημία ήταν αυτό, η έλλειψη αγκαλιάς. Είμαι άνθρωπος της ανθρώπινης επαφής, επίσης μου αρέσει η συλλογικότητα με την έννοια της ομάδας, η κοινωνικότητα, το οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν μαζί πράγματα. Οι παρέες οι μεγάλες μου αρέσουν εμένα, άλλοι βαριούνται. Για παράδειγμα ήμασταν στην Τήνο αρχικά για 4 μέρες και τελικά μείναμε 12 μέρες λόγω της καλής παρέας. Γίναμε ένα μπουλούκι, γατιά, παιδιά, σκυλιά, φίλοι που ήρθαν από το Λονδίνο, άλλοι που συναντήσαμε εκεί και πηγαίναμε όλοι μαζί παραλία, καφέ, ξεκούραση, παραλία, φαγητό. Γκρουπ κανονικό. Το ευχαριστήθηκα πάρα πολύ.

-Είσαι πάντα όμως τόσο κοινωνικός;

Όχι, πρόσεχε για να δεις τη διαφορά. Όταν είμαι εκτός διακοπών και είμαι σε παραγωγική φάση, έχω ανάγκη κάποιες ώρες τη μέρα να είμαι μόνος μου, εντελώς μόνος μου, αισθάνομαι ότι εκεί ακούω μέσα μου κάτι που δεν μπορώ να ακούσω υπό άλλες συνθήκες. Κάτι που έχει να κάνει με τη μουσική και με τη σκέψη, με το πώς θα δω και θα αφουγγραστώ ένα άλμπουμ ή μια ταινία. Οπότε κάνω κάποια πράγματα μέσα στη μέρα καθημερινά εντελώς μόνος μου σαν ωράριο γραφείου, που μπορεί να μην είναι μια δουλειά παραγωγική, μπορεί να είναι κάτι πολύ εσωτερικό.

Και μετά ξέρω ότι μπορεί να συναντήσουμε κόσμο ή καμία φορά να δω κανέναν αγώνα μπάσκετ ή ποδοσφαίρου, αυτή είναι η άλλη μου πλευρά, γιατί και αυτό έχει μια νοστιμιά. Οπότε και με τη σκέψη ότι θα γίνει αυτό μετά, έχω ακόμα περισσότερη όρεξη να είμαι δημιουργικός και να εργαστώ προς αυτή την κατεύθυνση. Σε ξενέρωσα τώρα. Σε όσους λέω ότι βλέπω ποδόσφαιρο, μου λένε «δεν το περίμενα αυτό από εσένα»

-Γιατί; Περίμεναν κάτι πιο σοφιστικέ; Να βλέπεις γκολφ για παράδειγμα;

Φαντάζεσαι να βλέπω γκολφ; Το κάνει ο τρομπονίστας μας, βλέπει φανατικά γκολφ. Πάντως ναι, δεν περίμεναν ότι είμαι ο τύπος που θα γυρίσει σπίτι και θα δει Euroleage. Η Πέμπτη μου για παράδειγμα έχει ποδόσφαιρο. Και ταυτίζομαι με όλες τις ομάδες, δεν είναι ότι επειδή είμαι Παναθηναϊκός και Παναιτωλικός, βλέπω τους άλλους αγώνες με ελληνικές ομάδες αδιάφορα. Ταυτίζομαι, παθιάζομαι θέλω να νικήσουν ομάδες μας. Αυτό το σύνδρομο το έχω από την Ιταλία που όποτε ερχόταν ελληνική ομάδα στηνόμασταν στην τηλεόραση, θέλαμε πολύ να νικήσει.

-Νομίζω ότι ο κόσμος σε έχει βάλει σε κάποια κουτάκια, που λίγο πολύ όλους τους έχει βάλει βέβαια.

Δυστυχώς και εμείς το κάνουμε. Ξέρεις πόσες φορές πιάνω τον εαυτό μου να το έχει κάνει; Είναι λάθος.

– Δεν το περίμενα από σένα να έχεις κουτάκια (γέλια)!

Ναι! Ζούμε σε μια εποχή που είναι πολλή η πληροφορία και μπορεί να έχουμε μια εικόνα για κάποιον άνθρωπο που μπορεί να είναι όχι απλά μερική, να είναι ελλειματική πλήρως.

-Ποια θεωρείς ότι είναι τα πιο συχνά σχόλια που ακούς και δεν έχουν καμία σχέση με εσένα;

Τα πιο συχνά που ακούω είναι ότι είμαι χαρούμενος όλη μέρα, ότι εγώ δεν έχω μαύρες. Έχετε προβλήματα; Κωστής Μαραβέγιας, δίνει τη λύση στο πι και φι. Στην Ελλάδα, είναι πολύ έντονο το μινόρε και η κλάψα, η καψούρα, ο νταλκάς, όχι μόνο στη δική μου μουσική, στο ελληνικό τραγούδι γενικότερα. Έχει πολλή καψούρα, έχει τον τύπο που πονάει που είναι στα πατώματα, που είναι αδικημένος, που πάντα φταίει ο άλλος που έμεινε μόνος. Προτιμώ να τα σατιρίζω κάπως όλα αυτά, όπως στο τραγούδι «Το καλοκαίρι έφυγε» που ενσαρκώνω το θύμα σε μια γκροτέσκα εκδοχή όπου ο αδικημένος καταριέται που τον παράτησαν.

-Κάνεις κινηματογραφικά πράγματα, στη ζωή σου, στη σχέση σου;

Θα ήθελα πολύ να κάνω κινηματογραφία πράγματα στην πραγματικότητα, όχι στη σχέση μου, όπως μουσική για ταινίες. Αλλά νομίζω ότι όταν κάποιος παντρεύεται, είναι ένα κινηματογραφικό γεγονός.

-Είναι;

Μα σκέψου το: ιδιαίτερα ντυσίματα, κοστούμια, βαψίματα, καλεσμένοι που φοράνε επίσημα, βίντεο, φωτογραφίες, όρκοι μπροστά σε τρίτους, είναι σαν να κάνεις πρεμιέρα σε μια ταινία. Νομίζω για αυτό υπάρχουν άνθρωποι που παντρεύονται πολλές φορές, είναι εθισμένοι στον γάμο σαν μυστήριο. Σου λέει αφού δεν μπορώ τον ίδιο δυο φορές, θα παντρευτώ άλλον.

-Στην εξίσωση της ζωής σου ποιες είναι οι σταθερές και ποιες οι μεταβλητές;

Αισθάνομαι καμιά φορά ότι η εξίσωση της ζωής μου είναι διπλό ολοκλήρωμα χωρίς λύση, χωρίς καμία σταθερά. Υπάρχουν άλλες φορές, που νιώθω ότι η ζωή μου είναι εξίσωση 1+1= 2 τόσο απλή, άλλες φορές ψάχνω την εξίσωση της ζωής μου. Δεν έχω κάτι σταθερό. Αν διάλεγα τις σταθερές μου θα έλεγα ότι είναι το σπίτι με τους ανθρώπους που έχει, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η σταθερά μου είναι επίσης η χώρα μου και το λέω με πολλή αγάπη.

Όσο κι αν γυρνάμε, όσο κι αν περιπλανιόμαστε, αυτό που λέμε πατρίδα, που κάποιοι μάλιστα το παρεξηγούν και έχουν εκχωρήσει την φιλοπατρία στην άκρα δεξιά, εγώ αισθάνομαι ότι αγαπώ τη χώρα μου και τους ανθρώπους της. Αισθάνομαι ότι μπορώ ελεύθερα να πω τη γνώμη μου, να κάνω αυτό που θέλω και φυσικά χρήζει και βελτίωσης όλο αυτό το σκηνικό. Έχει πολλά αρνητικά πράγματα η χώρα μας και η πολιτική της και η καθημερινότητα, αλλά με έναν ρομαντισμό θα έλεγα πως είναι μια βραχονησίδα στην απεραντότητα του κόσμου.

-Φοβίες έχεις;

Όσο μεγαλώνω, φοβάμαι λιγότερα ευτυχώς, γιατί παλιά φοβόμουν πολύ, μέχρι και σε αεροπλάνο δεν έμπαινα. Τώρα φοβάμαι την εποχή μας που είναι περίεργη, με τα ακραία φυσικά φαινόμενα, με αυτά που συμβαίνουν στην Παλαιστίνη, με το Μεσανατολικό που φαίνεται να αναφλέγεται το σύμπαν εκεί πέρα. Φόβο προκαλεί και ένας Ολλανδός επιστήμονας διαβάζω, καθώς ισχυρίζεται πως επίκειται μεγάλος σεισμός στην περιοχή μας.

Οι ειδήσεις προκαλούν πολύ φόβο, πάρα πολύ φόβο και κάτι που θα ήθελα να έχω διορθώσει είναι να αποτοξινωθώ από την αέναη ειδησεογραφική ενημέρωση που και να μη θες θα σου έρθει από παντού. Υπάρχει μεγάλη διάχυση φόβου από ειδήσεις, χωρίς νόημα πολλές φορές. Υπάρχουν κάποιες σοβαρές, υπάρχουν όμως κι άλλες που τρομοκρατούν και αυτή είναι μια «μάστιγα του κλικ» που για να γίνει το «κλικ» πλασάρουν όλα αυτά τα σκοτεινά πράγματα δημιουργώντας ένα κλίμα φόβου.

-Το να μείνεις μόνος σου σε φοβίζει;

Η μοναξιά δεν είναι ωραίο πράγμα. Είναι ωραία όταν την ζητάς να έρχεται και όταν δεν την θέλεις να μην έρχεται. Αλλά σίγουρα νομίζω κανείς δε θα ήθελε να πορευτεί μόνος του στη ζωή και ειδικά σε μεγαλύτερη ηλικία. Ξέρω ανθρώπους που ήταν μόνοι τους μέχρι το φινάλε. Αλλά πάντα αναρωτιόμουν πώς είναι να είσαι μόνος σου.

-Έχεις νιώσει ποτέ λίγος σε σχέση σου; Να νιώθεις ανασφαλής για τον εαυτό σου;

Καλέ, όταν ήμουν στην πρώτη νιότη που καψουρευόμουν τι νομίζεις ότι ήμουν; Ένιωθα ο Μπράντ Πίτ στην τοποθεσία «Once upon a time in Ηollywood»; Στην πρώτη νιότη κανείς δεν νιώθει καλά με τον εαυτό του και με κανέναν. Προσπαθείς να εντυπωσιάσεις με λάθος τρόπο. Αλλά, κοίτα, υπήρχε πάντα μια μαγική συνταγή που λεγόταν κιθάρα και τραγούδι, εκεί ήξερα ότι κάπως θα γοητεύσω.

-Πότε ήταν η τελευταία φορά που είπες «Σ’ αυτό τον καθρέφτη δεν είμαι εγώ»;

Δεν μπορώ να θυμηθώ, αλλά σε μια περίεργη κατάσταση ενδεχομένως το έχω πει. Είναι περίεργη η σχέση μου με τον καθρέφτη. Να νιώθω ότι έχω χάσει τον εαυτό μου έχει υπάρξει περίοδος. Όλα αυτά παλιά έγιναν τελικά ε; (γελάει). Εννοείται ότι τον εαυτό σου μπορείς να τον χάσεις πολλές φορές, ακόμα και όταν δεις μια πολύ ωραία ταινία, δεν χάνεις τον εαυτό σου με το να ταυτίζεσαι με τον ήρωα; Νομίζω ο εαυτός μας είναι για να τον χάνουμε και να τον βρίσκουμε. Είναι σαν το κυνήγι του χαμένου θησαυρού, τον χάνεις, αλλά μετά τον βρίσκεις και είσαι διπλά χαρούμενος, αλλά με την αρνητική έννοια τον έχω χάσει ελάχιστες φορές.

-Πολιτικά έχεις τοποθετηθεί, αλλά δεν έχεις πάρει κομματική θέση. Το κάνεις γιατί δε θες να προκαλέσεις αντιδράσεις και θες να το κρατήσεις για εσένα αυτό ή το κάνεις γιατί δε σε εκφράζει κάποιο κόμμα αυτή τη στιγμή;

Και τα δύο. Αφενός θεωρώ ότι είναι προσωπικό ζήτημα το τι μπορεί να ψηφίζει ο καθένας και δεν είναι όλα για να τα μοιράζουμε στη δημόσια σφαίρα. Αφετέρου δεν μπορώ να πω ότι έχω βρει κάποιο κόμμα ή κάποιον ηγέτη που να με κάνει να ενθουσιαστώ τόσο πολύ ώστε να το δηλώσω δημόσια και να τον στηρίξω ανοιχτά.

-Έχεις πει ότι αισθάνεσαι αριστερός. Πώς το ορίζεις;

Με την ανθρωποκεντρική διάσταση που έχει η Αριστερά και είχε πάντα παραδοσιακά, δεν μπορώ να σου πω ότι είμαι με την μαρξιστική θεώρηση των πραγμάτων, αν και ακούγεται ιδεατό σαν σύμπαν, αλλά είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί. Τουλάχιστον όμως όσο αναφορά τη δικαιοσύνη, την ισότητα, τον δικαιωματισμό, την συμπεριληπτικότητα, αισθάνομαι αριστερός. Σήμερα πάντως, είναι μια εποχή που αυτές τις αξίες τις υιοθετούν κι άλλα πολιτικά κόμματα από το ευρύτερο πολιτικό φάσμα. Άρα ακόμα και να πει κάποιος «αισθάνομαι αριστερός» ή «είμαι αριστερός», μπορεί να μην συνάδει τελικά με αυτά που κάνει. Και κάποιος που κατά φήμη είναι κεντρώος ή δεξιός, να είναι τελικά πιο αριστερός.

Είναι όλα πολύ μπερδεμένα, άσε που υπάρχει και μια σύγχυση στην πολιτική κατάσταση. Οι παραδοσιακές έννοιες κάπως αρχίζουν και μεταλλάσσονται. Δεν είμαι πολιτικός αναλυτής, αναμένω τι θα γίνει, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα μάχομαι πάντα για τις αξίες αυτές που σου ανέφερα πριν, ανεξαρτήτως κομματικής ή πολιτικής θέσης, ή τι είμαι και τι δεν είμαι. Αν αυτό λέγεται καρέκλα θα είμαι καρέκλα, αν αυτό λέγεται αριστερά θα είμαι αριστερά, αν λέγεται κέντρο θα είμαι κέντρο. Εγώ θέλω οι πολιτικοί ηγέτες να υπερασπίζονται αυτές τις αξίες.

-Είναι εποχή με ηγέτες;

Υπάρχει μια κρίση ηγετών, αλλά υπάρχει και μια απομυθοποίηση των σταρ, των ηγετών, της διανόησης. Είναι λίγο τα σόσιαλ μίντια, είναι η εποχή που δεν είναι όπως παλιά. Κάποτε τα μέσα ενημέρωσης ήταν πιο λίγα, πιο συγκεκριμένα, οπότε κάποιος μπορούσε να φανεί μεγάλος ηγέτης και να τον ακολουθήσουν τα πλήθη, πλέον πρέπει να είναι κάποιος πολύ χαρισματικός και πάρα πολύ εντυπωσιακά καλός για να έχει μια ηγετική αύρα. Σε οποιονδήποτε χώρο, δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλές τέτοιες περιπτώσεις.

-Είναι ίσως και ένας λόγος που ο κόσμος είναι κάπως μουδιασμένος;

Κάποιος κόσμος είναι μουδιασμένος γιατί έχει κλειστεί πολύ στην ιδιωτική του σφαίρα δεν έχε αναπτύξει το αίσθημα του ανήκειν, της συλλογικότητας, για αυτό δε σηκώνεται να πάει να ψηφίζει και πηγαίνει για μπάνιο ή να κάνει οτιδήποτε άλλο. Υπάρχει μια απαξίωση που έρχεται από έναν ατομικισμό νομίζω. Είναι η εποχή τέτοια που ο καθένας προσπαθεί να φτιάξει για τον ίδιο ό,τι περισσότερο μπορεί, που δυστυχώς ξεχνάει ότι ζει και με άλλους, το οποίο είναι και μάταιο στο τέλος.

-Όταν κυβέρνησε ένα αριστερό κόμμα σε ικανοποίησε, σε απογοήτευσε, δεν άλλαξε τίποτα;

Υπήρξε μια απομάγευση, μια διάψευση προσδοκιών για άλλους, ματαίωση για ακόμη περισσότερους. Αλλά αυτό συμβαίνει στην πολιτική, πάντα αυτό θυμάμαι ένα απροσδιόριστο «ε καλά, μας τα παν κι οι άλλοι». Μια αίσθηση ότι η πολιτική υπόσχεται πολλά και κάνει λίγα. Από εκεί και πέρα υπάρχουν και άνθρωποι που είναι φωτεινές εξαιρέσεις που πραγματικά είναι συνεπείς στα λόγια τους, δεν έχουν καμία αμετροέπεια και αγωνίζονται για το κοινό καλό. Αυτούς ψάχνουμε και στα κόμματα και παντού και όταν τους βρίσκουμε τους στηρίζουμε.

-Είχες πει ότι «όλα τα τραγούδια αφορούν μια αντίσταση σε κάτι». Είναι περίοδος που θες να αντιδράσεις;

Σε πολλά, πάντα θέλω να αντιδράσω και να αντισταθώ ακόμα και στον ίδιο μου τον εαυτό, στην οκνηρία, στη βαρυθυμία, θέλω να αντιδράσω στο να μη θέλω να είμαι ενεργός, είτε ενεργός άνθρωπος, είτε ενεργός σύζυγος, είτε ενεργός καλλιτέχνης. Πάντα υπάρχει ένας μόχθος για να αντισταθείς, η αντίσταση δεν είναι εύκολο πράγμα. Το να αφεθείς είναι εύκολο, αλλά το να αντισταθείς είναι πάρα πολύ δύσκολο, απαιτεί ψυχική συγκρότηση, ακεραιότητα, όρεξη, υγεία, διαύγεια. Το τραγούδι είναι ένα μέσο που θα σου δώσει δύναμη για να αντισταθείς, είναι ένα μέσο που θα σε παρακινήσει για κάτι.

-Λες να αλλάξει η τέχνη τον κόσμο;

Μπορεί να μας κάνει να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο, τους ανθρώπους, τον εαυτό μας. Μέσα από αυτή την κατανόηση μπορεί να μας φέρει όλους πιο κοντά. Η τέχνη μπορεί να εμπνεύσει την αρμονία και τη σύμπνοια.

– Είπε ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι πρόσφατα ότι «ο αγώνας για τη διατήρηση της ανθρωπιάς μας είναι δύσκολος»

Βέβαια, είναι δύσκολος. Κατ’ αρχάς, όπως είπα και πριν, είναι μια ατομικιστική εποχή, ενθαρρύνεται πολύ και προάγεται ο ατομικισμός, η μονάδα, ο ένας. Αυτά είναι στοιχεία τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν – σε κάποιον που δεν μπορεί να χειραγωγήσει τον ατομικισμό του – μια απαξίωση του διπλανού του και της ανθρώπινης ζωής. Για αυτό επιμένω στις παρέες, στις συλλογικότητες, στο μαζί, στην κατανόηση του άλλου.

-Για αυτό που γίνεται στη Γάζα φαντάζομαι έχεις μια σαφή θέση.

Διαβάζω συνεχώς και με στενοχωρεί πολύ αυτό που συμβαίνει, από την 7η Οκτωβρίου που ξεκίνησε ο πόλεμος. Συγκλονίστηκα, έχω και πολύ καλούς φίλους εκεί, δημοκρατικούς, προοδευτικούς ανθρώπους που θέλουν Παλαιστινιακό κράτος. Από την άλλη πλευρά, επειδή έχω πάει αρκετές φορές ξέρω και ανθρώπους της μουσουλμανικής κοινότητας που και αυτοί αγωνίζονται για μια ειρηνική λύση.

Είναι μια πολύ περίπλοκη κατάσταση γιατί υπάρχει ένας ηγέτης, ο Νετανιάχου, που πάει να καταλύσει το δημοκρατικό πολίτευμα, έχοντας προσπαθήσει να επέμβει στη δικαιοσύνη και από την άλλη έχουμε μια ακραία ισλαμιστική οργάνωση που θέλει μια θεοκρατική Παλαιστίνη. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να την πληρώνουν αθώοι και ότι πρέπει να σταματήσει ο πόλεμος. Ο ακραίος θρησκευτικός προσανατολισμός φέρνει άσχημα αποτελέσματα, πρέπει να υπάρχει μια ανοιχτωσιά στο διαφορετικό.

-Έχεις τους ρυθμούς σου στο πότε θα βγάλεις τραγούδια. Πώς το έχεις καταφέρει αυτό;

Πώς το έχω καταφέρει να βγάλω δίσκο μετά από 6 χρόνια; (γελάει) Θέλω να είμαι ειλικρινής, θέλω να βγάλω κάτι όταν το λέει η καρδιά μου να το βγάλω, όταν με καίει. Δε θέλω να το κάνω επειδή πρέπει να κυκλοφορήσω δίσκο κάθε δύο χρόνια. Αυτό έχει σαν τίμημα να κάνω και παράλληλες δουλειές οι οποίες δεν ακούγονται ποτέ, όπως οι μουσικές για θέατρο, όπως η μουσική για το Milky Way που είναι μουσική για μια σειρά, δεν είναι τραγουδι που θα ακουστεί στα ραδιόφωνα, οπότε αυτό με πάει λίγο πίσω δισκογραφικά. Αλλά προτιμώ να είμαι συνεπής σε αυτό που αισθάνομαι, παρά να γίνω ένας άνθρωπος που θα κάνει με εμπορικότητα αυτό που αγαπάει.

-Μήπως είναι και μια ανάγκη σου να υπάρχει ένας πλουραλισμός σε αυτά που κάνεις;

Ναι έχω ανάγκη να αλλάζω «γήπεδα», με ανανεώνει πολύ και μου αρέσει πολύ η ομαδική εργασία στο σινεμά και στο θέατρο.

-Έχεις γράψει και ένα μυθιστόρημα, κάτι που ίσως δεν γνωρίζουν πολλοί

Έχω γράψει μια νουβελέτα ναι, τη «Λόλα» που είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, εξαντλήθηκε και δεν ξαναεκδόθηκε, είναι συλλεκτικό. Έρχεται καμιά φορά κάποιος σε καμιά συναυλία και μου ζητάει να του το υπογράψω και λέω «που το βρήκες;».

– Κάτι άλλο καλλιτεχνικό που θα ήθελες να κάνεις; Να σκηνοθετήσεις, να παίξεις;

Θα ήθελα να κάνω ό,τι μπορώ στο σινεμά και να παίξω, δε θα έλεγα όχι. Θα μου άρεσε να μπαίνω στο όραμα οποιουδήποτε ανθρώπου που θέλει να κάνει σινεμά ή ακόμα και εγώ να ξεκινήσω ένα όραμα όπως μια σεναριακή συγγραφή, σκηνοθεσία οτιδήποτε. Έχω σπουδάσει σκηνοθεσία και την αγαπώ πολύ, έχω κάνει κάποια ντοκιμαντέρ και βιντεοκλίπ. Είναι όμως και η μουσική που τόσο πολύ την αγαπώ, που δεν ξέρω πού να πρωτοπάω.

-Η εμπειρία με το Milky Way πώς ήταν;

Μου άρεσε πάρα πολύ που είχε ιστορίες νέων ανθρώπων, ακόμα και ο τρόπος που μιλάνε που έχει πολλές αγγλικές λέξεις, που σε κάποιους δεν είναι καθόλου οικείο, ούτε σε εμένα ήταν, αλλά όντως υπάρχει αυτή η γλώσσα. Το έχω δει στο TikTok να γίνεται και μου άρεσε, γιατι ήταν σαν να ανακαλύπτω ένα άλλο σύμπαν έξω από αυτά που ξέρω. Και επίσης η παρορμητική, η σαρωτική ενέργεια του Βασίλη Κεκάτου, του σκηνοθέτη, είναι κάτι μοναδικό. Αν ο κόσμος νομίζει ότι είμαι εγώ η χαρά της ζωής, μάλλον πρέπει να γνωρίσει τον Κεκάτο.

Είναι τόσο παθιασμένος με αυτό που κάνει, που συμπαρασύρει όλους τους συνεργάτες του και όλοι δίνουν τον καλύτερο τους εαυτό. Και αυτό που κρατάω είναι την ενασχόληση μου με «το παιδικό μου δωμάτιο» που είναι τα synthesizer, οι ηλεκτρικές κιθάρες που έπαιξα, αλλά και όλα τα όργανα μέχρι να ηχογραφήσουμε με την ορχήστρα. Ένα εξαιρετικό κουαρτέτο εγχόρδων με φλάουτο και κλαρινέτο. Και κρατάω αυτό το ταξίδι, που ήταν μοναδικό. Γιατί είναι άλλο να κάνεις μουσική για μια ταινία, άλλο για μια παράσταση και άλλο για μια σειρά που είναι 480 λεπτά περίπου.

-Σε κοινωνικά θέματα θα μας ταρακουνήσει;

Ε, ναι σίγουρα, δεν έχει ξαναπαιχτεί κάτι τέτοιο στην τηλεόραση. Ακόμα και ότι πραγματεύεται την εγκυμοσύνη μας ανήλικης, είναι από μόνο του ένα πολύ σοβαρό θέμα.