Η κυνική προσέγγιση είναι πως ήταν ένα αποτυχημένο τραγούδι, με όρους Eurovision, με όρους… γενικώς. Τερμάτισε στην τελευταία θέση. Από κοινού με Νορβηγία, Γερμανία και Ελβετία. Πιο κάτω δεν πήγαινε δηλαδή. Και τότε γιατί το τραγούδι της Πορτογαλίας στην Eurovision του 1974 θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά στην ιστορία του διαγωνισμού;

Ακριβώς επειδή ξέφυγε από τα στενά όρια της μουσικής, επειδή κατάφερε και έγινε το μήνυμα που πυροδότησε ένα γαϊτανάκι εξελίξεων που οδήγησαν σε ένα μέγιστης σημασίας γεγονός, ήτοι την πτώση της χούντας στη χώρα της Ιβηρικής. Ξέρετε πολλά τραγούδια με τόσο δύναμη, με τέτοια επιρροή;      

Σε τελική ανάλυση, το “Το E Depois do Adeus” («Και μετά αντίο»), σε εκτέλεση Πάουλο ντε Καρβάλιο και στίχους του Ζοσέ Νίζα, έγινε το φως που νίκησε το σκοτάδι. Γκρεμίζοντας το αυταρχικό καθεστώς, γνωστό ως Estado Novo (Νέο Κράτος), που μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα, έκανε κουμάντο στην Πορτογαλία από το 1928. Τα περισσότερα εξ αυτών με ηγέτη τον Αντόνιο ντι Ολιβέιρα Σαλαζάρ.

Πώς κατάφερε μια αδιάφορη φαινομενικά μπαλάντα να γίνει ένα διαχρονικό αντιφασιστικό σύμβολο, μια κραυγή ελευθερίας; Επιλέχθηκε ως το σύνθημα της περίφημης Επανάστασης των Γαρυφάλλων. Μιλούσε για το τέλος μιας σχέσης, αλλά έγινε ένας πολιτικός ύμνος.

Η χούντα στην Πορτογαλία είχε αρχίσει να παρακμάζει σε όλα τα επίπεδα, η φθορά του χρόνου και η αλλαγή νοοτροπιών, συνθηκών και καταστάσεων την είχαν στριμώξει άγρια. Η επαναφορά της δημοκρατίας ήταν ένα αίτημα που είχε πια ωριμάσει για τα καλά, μια σπίθα που λίγο ήθελε για να γίνει φωτιά.

Την αποστολή ανέλαβαν να φέρουν εις πέρας οι φιλοκομμουνιστές στρατιωτικοί. Ο στόχος ήταν η μετάβαση να γίνει όσο το δυνατόν πιο ειρηνικά, αναίμακτα. Με πραξικόπημα στο… πραξικόπημα.

Το El Depois do Adeus ήταν το σύνθημα για να ξεκινήσει η επιχείρηση κατάληψης των στρατηγικών σημείων. Ακούστηκε από το ραδιόφωνο πέντε λεπτά πριν από τις 11, το βράδυ της 24ης Απριλίου, σχεδόν 20 μέρες μετά το διαγωνισμό της Eurovision. Μπόρεσε να περάσει από την κρατική λογοκρισία ακριβώς επειδή έδειχνε ακίνδυνο για τους ανθρώπους του καθεστώτος. Ήταν το τέλειο καμουφλάζ.

Αν και οι διοργανωτές του κινήματος είχαν ζητήσει από τους κατοίκους της Λισαβόνας να μείνουν στα σπίτια τους, χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους και αναμείχθηκαν με τους στρατιώτες των επαναστατών, βάζοντας γαρύφαλλα στις κάνες των όπλων τους (εξού και η ονομασία της επανάστασης). Πολύ σύντομα, το καθεστώς είχε καταρρεύσει. Η επανάσταση είχε θριαμβεύσει.

Μπορεί λοιπόν οι Abba να κέρδισαν εκείνη τη σεζόν το διαγωνισμό, με το Waterloo, αλλά και το τελευταίο στην κατάταξη τραγούδι αποδείχθηκε τελικά πολλαπλά νικηφόρο, πολύ πιο ισχυρά συγκριτικά.

Για την ιστορία, να πούμε πως εκείνη τη χρονιά εμείς είχαμε στείλει στο Μπράιτον τη Μαρινέλλα με το «Λίγο κρασί, θάλασσα και τ’ αγόρι μου». Που δεν συνδέθηκε πάντως με την πτώση της Χούντας στα μέρη μας, που ακολούθησε λίγους μήνες αργότερα, μετά δηλαδή από της Πορτογαλίας.

Για δες, υπήρξε τελικά μια εποχή που η Eurovision είχε ακόμα δύναμη και επιρροή να επηρεάζει πράγματα και καταστάσεις πολύ μεγαλύτερα από το πλαίσιο αυτής. Κάντε τη (θλιβερή) σύγκριση με το σήμερα, με το No Politica της υποκρισίας να κυριαρχεί…