Η είδηση και η φωτογραφία με το πρόσωπο της Ναργκίς Μοχαμαντί έχουν κατακλύσει τα social media. «Για τον αγώνα της ενάντια στην καταπίεση των γυναικών στο Ιράν και τον αγώνα της για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας για όλους». Η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ τιμά την Ιρανή ακτιβίστρια με το Νόμπελ Ειρήνης, την ώρα που εκείνη βρίσκεται στην φυλακή.
Το όνομά της έχει γίνει συνώνυμο με τον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον Ιράν, έναν αγώνα που δίνει εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια. Για έναν ακτιβιστή στο Ιράν, αυτος αγώνας μπορεί του κοστίσει τα πάντα, μια και αντιμετωπίζεται με διώξεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια, ακόμη και θάνατο. Για την ίδια, έχει τεράστιο προσωπικό κόστος. Το καθεστώς στο Ιράν την έχει συλλάβει 13 φορές, την έχει καταδικάσει πέντε φορές. Η συνολική της ποινή έχει οριστεί σε 31 χρόνια φυλάκισης και 154 χτυπήματα με μαστίγωμα.
Γεννήθηκε τον Απριλίου 1972 στο Ζανιάν του Ιράν και μεγάλωσε στο Qorveh, το Καράτζ και το Oshnaviyeh. Σπούδασε στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ιμάμ Χομεϊνί, λαμβάνοντας πτυχίο στη φυσική και έγινε επαγγελματίας μηχανικός. Όσο ήταν φοιτήτρια, έγραψε άρθρα για την υποστήριξη των δικαιωμάτων των γυναικών στη φοιτητική εφημερίδα και συνελήφθη σε δύο συνεδριάσεις πολιτικής φοιτητικής ομάδας. Παράλληλα, συμμετείχε σε ορειβατικό συγκρότημα, αλλά λόγω των πολιτικών της δραστηριοτήτων, της απαγορεύτηκε να κάνει αναρριχήσεις.
Παντρεύτηκε τον συνάδελφό της, μεταρρυθμιστή δημοσιογράφο Taghi Rahmani, ο οποίος λίγο αργότερα συνελήφθη για πρώτη φορά. Ο Ραχμάνι μετακόμισε στη Γαλλία το 2012 αφού εξέτισε συνολικά 14 χρόνια φυλάκισης, αλλά η Μοχαμαντί παρέμεινε στο Ιράν για να συνεχίσει το έργο της για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μαζί έχουν δύο δίδυμα παιδιά, τον Ali και την Kiana, που ζουν εξόριστοι στην Γαλλία. Η Ναργκίς, δεν έχει δει τα παιδιά της εδώ και οκτώ χρόνια. Ο πόνος του χωρισμού από την οικογένειά της είναι κάτι με το οποιό η Μοχαμάντι ζει κάθε μέρα. Είναι το τίμημα που πληρώνει, για να εκπληρώσει το όνειρο της ελευθερίας.
«Η παγκόσμια υποστήριξη και αναγνώριση της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με κάνει πιο αποφασισμένη, πιο υπεύθυνη, πιο παθιασμένη και πιο αισιόδοξη», ανέφερε σε γραπτή δήλωσή της στους New York Times τον Ιούνιο. «Ελπίζω επίσης ότι αυτή η αναγνώριση κάνει τους Ιρανούς που διαμαρτύρονται για την αλλαγή πιο δυνατούς και πιο οργανωμένους. Η νίκη είναι κοντά».
Το 2011 καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση για τις προσπάθειές της να βοηθήσει φυλακισμένους ακτιβιστές και τις οικογένειές τους. Ο ακτιβισμός κατά της θανατικής ποινής οδήγησε στην εκ νέου σύλληψη της το 2015 και στην καταδίκη της σε επιπλέον χρόνια φυλάκισης. Η Μοχαμαντί βρίσκεται ακόμα στη φυλακή. Κρατείται στη φυλακή «Εβίν» της Τεχεράνης για «διασπορά προπαγάνδας».
Σε μια ηχογράφηση από το εσωτερικό της φυλακής Εβίν, που δημοσιεύθηκε στο CNN πριν ανακοινωθεί το Νόμπελ Ειρήνης, ο Μοχαμαντί ακούγεται μαζί με άλλες συγκρατούμενες της να φωνάζουν «γυναίκες, ζωή, ελευθερία» – το σύνθημα της εξέγερσης που πυροδότησε πέρυσι ο θάνατος της 22χρονης Masha Amini που δολοφονήθηκε από την αστυνομία γιατί δεν φόρεσε σωστά τη χιτζάμπ της. «Αυτή η περίοδος ήταν και εξακολουθεί να είναι η εποχή της μεγαλύτερης διαμαρτυρίας σε αυτή τη φυλακή», είπε ο Μοχαμαντί στο CNN νωρίτερα σε γραπτές απαντήσεις μέσω μεσάζων.
Η Μοχαμαντί είναι η 19η γυναίκα που κερδίζει το Νόμπελ Ειρήνης. Φέτος συμπεριελήφθηκε μάλιστα στη λίστα των 100 γυναικών του BBC με την μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο. Μάλιστα, είναι η δεύτερη Ιρανή που βραβεύεται με το Νόμπελ Ειρήνης. Η Shirin Ebadi, δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μέντορας και συνάδελφος της Μοχαμαντί, έλαβε το βραβείο το 2003. Οι δύο γυναίκες εργάστηκαν μαζί στο Ιράν στο Κέντρο Υπερασπιστών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο ίδρυσε η κ. Ebadi το 2001. Η οργάνωση έκλεισε μετά από βίαιη επιδρομή το 2009.
Το Ιράν, συγκαταλέγεται στη λίστα των χωρών με το μεγαλύτερο ποσοστό εκτελέσεων ετησίως. Μόνο από τον Ιανουάριο του 2022, περισσότεροι από 860 κρατούμενοι έχουν τιμωρηθεί με θανατική ποινή.
