Αυτό που βιώσαμε φέτος το καλοκαίρι στην Αθήνα, με τον καύσωνα «Κλέων», ήταν ανυπόφορο. Έφτανε 7 και 8 το απόγευμα για να φύγουμε από το γραφείο, η ατμόσφαιρα στον δρόμο ήταν αποπνικτική, με δυσκολία μπορούσαμε να αναπνεύσουμε και το θερμόμετρο παρέμενε στους 40 βαθμούς Κελσίου.
Τον παρατεταμένο καύσωνα βιώσε σχεδόν ολόκληρη την Ευρώπη. Οι πυρκαγιές που προκλήθηκαν εκείνες τις ημέρες, κατέστρεψαν πολλές περιοχές στη χώρα μας, με αποκορύφωμα τη Ρόδο και την Αττική. Ένα μήνα μετά, ανεπανόρθωτη καταστροφή έχει προκληθεί στο δάσος της Δαδιάς, λόγω των πυρκαγιών στον Έβρο. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η Θεσσαλία «πνίγεται» από την επέλαση της κακοκαιρίας Daniel. Οι καταστροφές από τις επιπτώσεις της κλιματική αλλαγή εκδηλώνονται πολύ πιο βίαια και πολύ πιο γρήγορα από ό,τι ελπίζαμε.
Το βόρειο ημισφαίριο έζησε το πιο ζεστό καλοκαίρι που έχει καταγραφεί. Ο Αύγουστος ήταν ο τρίτος συνεχόμενος μήνας που σημείωσε παγκόσμιο μηνιαίο ρεκόρ θερμότητας. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι γεγονός. Πλέον, δεν μιλάμε για κλιματική αλλαγή, ούτε κλιματική κρίση. Η κλιματική κατάρρευση είναι εδώ. Αυτό επιβεβαίωσε και ο Αντόνιο Γκουτέρες, γενικός γραμματέας του ΟΗΕ και συνέχισε ρίχνοντας τις ευθύνες στην ανθρώπινη δραστηριότητα. «Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό εναντίον των συνεπειών της εξάρτησής μας από τα ορυκτά καύσιμα. Το κλίμα μας καταρρέει πιο γρήγορα απ’ ό,τι θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε, με ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα που πλήττουν όλες τις γωνιές του πλανήτη».
Καύσωνες, ξηρασίες και πυρκαγιές δασών έπληξαν τους τελευταίους τρεις μήνες την Ασία, την Αφρική, την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, με τεράστιες επιπτώσεις στην οικονομία, στα οικοσυστήματα και στην ανθρώπινη υγεία. «Οι τρεις αυτοί μήνες ήταν οι θερμότεροι των τελευταίων 120.000 ετών, δηλαδή του συνόλου της ανθρώπινης ιστορίας», λέει η Σαμάνθα Μπέρτζες, η υποδιευθύντρια της υπηρεσίας για την κλιματική αλλαγή του προγράμματος «Κοπέρνικος».
«Εξετάζοντας την υπερβάλλουσα θερμοκρασία που καταγράφεται στην επιφάνεια των ωκεανών, μπορούμε να υποθέσουμε με ασφάλεια ότι το 2023 θα είναι το θερμότερο έτος στην ιστορία», σημειώνει η Μπέρτζες.
Τι σημαίνει όμως ότι το κλίμα καταρρέει; Από μόνη της σαν φράση, δείχνει ότι η ανάγκη για δράση είναι επιτακτική και ότι τα χειρότερα έχουν φτάσει ήδη. Από την υπερθέρμανση και τα ακραία φαινόμενα, απειλείται το οικοσύστημα του πλανήτη και μαζί με αυτό, ο ανθρώπινος πολιτισμός.
Τα ακραία φαινόμενα των πυρκαγιών και των πλημμυρών σε εύφορες περιοχές για παράδειγμα, θα φέρουν στο προσκήνιο ελλείψεις τροφίμων και μια ενδεχόμενη επισιτιστική κρίση. «Σε παγκόσμια κλίμακα, οι απώλειες σοδειών εξαιτίας του όζοντος είναι κατά μέσο όρο από 4,4% ως 12% για τις βασικές καλλιέργειες εδώδιμων, ενώ οι απώλειες σιταριού και σόγιας μπορεί να φθάσουν από 15% ως και 30% στις κύριες αγροτικές ζώνες της Ινδίας και της Κίνας», σύμφωνα με το Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό.
Ακόμα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω της κλιματικής κατάρρευσης. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, τα επόμενα 30 χρόνια θα μετακινηθούν περίπου 1,2 δισεκατομμύρια περιβαλλοντικοί μετανάστες.
Με τη διάσκεψη COP28 του Νοεμβρίου στο Ντουμπάι να πλησιάζει, οι περισσότερες χώρες μέχρι σήμερα δεν βρίσκονται κοντά στο να φτάσουν τις μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Η άμεση ανάγκη που αναδεικνύεται είναι οι κυβερνήσεις να επιταχύνουν τη δράση για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη και τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος.
«Τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν είναι θεομηνίες, δεν είναι έργα θεού, είναι έργα ανθρώπου. “…” Εγώ χρησιμοποιώ τον όρο εγκληματική αλλαγή γιατί έχει θύματα και έχει και θύτες. Διαφωνώ και με τον όρο κλιματική κρίση, γιατί η κρίση είναι κάτι το οποίο περνάει. Αυτό δεν θεωρώ ότι περνάει» είχε πει σε συνέντευξη του στο Provocateur ο Πέτρος Κόκκαλης, ευρωβουλευτής και συνεισηγητής του κειμένου με τις θέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που συζητήθηκαν στην COP-26, το 2021.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η κλιματική κατάρρευση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με λόγια και καλές προθέσεις από τους ιθύνοντες, αλλά με ουσιαστική δράση, γιατί οι επιπτώσεις της μέχρι τώρα διαχείρισης είναι κάτι παραπάνω από δυσοίωνες για το μέλλον της ανθρωπότητας. Και το ερώτημα που αναδύεται είναι αν τελικά η κλιματική κατάρρευση που ο ίδιος ο άνθρωπος προκάλεσε είναι πραγματικά αναστρέψιμη.
