Πώς γίνεται ένας ηπίων τόνων, κεντρώος πολιτικός να πολώνει τη χώρα ακόμη και με τον θάνατό του; Ο Κώστας Σημίτης είχε επιτεύγματα για να υπερηφανεύεται και «χάρισε» επιχειρήματα στη φαρέτρα των αντιπάλων του.

Η μία λίστα είναι γεμάτη με αναπτυξιακά έργα και υπερήφανα κατορθώματα: Ένταξη στο ευρώ, είσοδος της Κύπρου στην ΕΕ, μεγάλα έργα που άλλαξαν την Αθήνα, Ολυμπιακοί Αγώνες. Η άλλη λίστα είναι επίσης θορυβώδης: Σκάνδαλο Χρηματιστηρίου, Ίμια, παράδοση Οτσαλάν στους Τούρκους, μίζες Siemens, υπερκοστολόγηση Ολυμπιακών Αγώνων κάποια από αυτά.

Ήταν ΠΑΣΟΚ ο Κώστας Σημίτης;

Ο Κώστας Σημίτης ήταν ένας πολιτικός με κεντρώες αντιλήψεις, «εγκλωβισμένος» στο σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ. Δεν ήταν λίγες οι φορές που βρέθηκε αντιμέτωπος με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Τρεις φορές αναγκάστηκε να παραιτηθεί από κομματικές και υπουργικές θέσεις μέχρι να γίνει ο ίδιος ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ. Ήταν άλλωστε μιας εντελώς διαφορετικής πολιτικής σχολής από εκείνη του Παπανδρέου, για αυτό και πολλές φορές αναφερόταν ως «λογιστάκος» λόγω του παρουσιαστικού του, όχι μόνο από τους πολιτικούς του αντιπάλους, αλλά και από τους συντρόφους του στο κόμμα.

«Πρόεδρε, ποιον θα ήθελες για διάδοχό σου στο ΠΑΣΟΚ» -θέλει ένας αστικός μύθος να ρωτά τον Ανδρέα Παπανδρέου ένας δημοσιογράφος. Ήταν μια από εκείνες τις χαλαρές βραδιές στην Εκάλη, στα τέλη της δεκαετίας του 1990. «Τον Άκη;» τον ρωτά ένας άλλος. Ακούγονται διάφορα ονόματα εκλεκτών του Ανδρέα. Κάποιος πετάει το επίθετο «Σημίτης».

«Ο Σημίτης είναι καλός πολιτικός, αλλά έχει ένα ελάττωμα» απαντάει ο Ανδρέας και όλοι περιμένουν να ακούσουν ποιο είναι αυτό. «Δεν είναι ΠΑΣΟΚ» λέει ο τότε αρχηγός του κόμματος και όλοι ξεσπούν σε γέλια.

Αυτός ο αστικός μύθος -ή και όχι και τόσο αστικός μύθος, θα συνοδεύει για τα επόμενα χρόνια τον Κώστα Σημίτη. Εκείνος, μεθοδικός και εργατικός, θα δουλεύει την υποψηφιότητα για πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ επί χρόνια.

Ο Άκης Τσοχατζόπουλος (γνωστός την απάντηση του «ό, τι ώρα θέλεις εσύ να είναι» στην ερώτηση του Ανδρέα, «Άκη, τι ώρα είναι;») ήταν ο αγαπημένος του Ανδρέα. Αυτός βρισκόταν στο μυαλό των απλών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ ως ο φυσικός διάδοχος του Παπανδρέου. Ούτε που περνούσε από το μυαλό τους πως ο μικροκαμωμένος καθηγητής Οικονομικών θα μπορούσε να πάρει καν, το χρίσμα του υποψηφίου. Δεν τον βοηθούσε το παρουσιαστικό του, δεν ήταν εκείνος που θα συγκινούσε τα πλήθη, δεν είχε επενδύσει άλλωστε στη σχέση του με τους πολίτες, αλλά στην πολλή δουλειά.

Πώς θα έβγαινε στο μπαλκόνι; Ναι, αγαπημένη Gen-Z, τότε δεν υπήρχαν social media, ο υποψήφιος πρωθυπουργός θα έβγαινε σε ένα μπαλκόνι και θα έπρεπε να καταπλήξει τα πλήθη με την ομιλία του. Αυτό ήταν το βαρόμετρο.

Έχοντας τη Βάσω Παπανδρέου, τον Θεόδωρο Πάγκαλο και τον Παρασκευά Αυγερινό ως βασικούς υποστηρικτές, ο Κώστας Σημίτης κατάφερε να «μικρύνει» τα μειονεκτήματά του και να επικοινωνήσει σωστά τα πλεονεκτήματά του. Το «μπαλκόνι» έγινε λαϊκισμός, ένας πρωθυπουργός που «δουλεύει σκληρά» είναι που έχει σημασία.

Κι όταν ο Ανδρέας παραιτήθηκε λόγω της κατάστασης της υγείας του, η κίνηση του Κώστα Σημίτη να θέσει υποψηφιότητα εξέπληξε πολλούς. Αν και οι περισσότεροι το πληροφορήθηκαν αδιάφορα… Ήταν συνυποψήφιος για πρωθυπουργός μαζί με τον Άκη Τσοχατζόπουλο, τον Γεράσιμο Αρσένη, τον Γιάννη Χαραλαμπόπουλο.  

Η βραδιά της 18ης Ιανουαρίου του 1996 θα σημάνει μια σεισμική μετακίνηση στον πολιτικό άξονα της χώρας. Στην πρώτη ψηφοφορία της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ για την ανάδειξη του επόμενου πρωθυπουργού ο Άκης Τσοχατζόπουλος και ο Κώστας Σημίτης πήραν από 53 ψήφους και έτσι θα περνούσαν στη δεύτερη ψηφοφορία για την ανάδειξη του νικητή.

Στη δεύτερη ψηφοφορία, ο Κώστας Σημίτης κάνει την ολική ανατροπή, συγκεντρώνοντας 86 ψήφους έναντι 75 του Άκη Τσοχατζόπουλου. Υπήρχαν και πέντε λευκά ψηφοδέλτια. Και τεράστια έκπληξη!

Λέγεται πως η πλάστιγγα έγειρε υπέρ του Σημίτη όταν ο Γιώργος Παπανδρέου και μια ομάδα πέντε βουλευτών αποφάσισαν να τον ψηφίσουν. Οκτώ περίπου χρόνια μετά, ο Κώστας Σημίτης θα του έδινε το δαχτυλίδι (χωρίς εκείνος να πει «My precious»).

Η πρωθυπουργική θητεία του ήταν πολυκύμαντη. Τα γεγονότα κυρίως όμως τα απόνερά τους τα βιώνουμε ακόμη. Βλέπετε, ο Κώστας Σημίτης εξακολουθεί να διχάζει τη χώρα, ακόμη και με τον θάνατό του.

Η αποφασιστική νίκη

Ο γιος του δικηγόρου, καθηγητή στην ΑΣΟΕΕ και μέλους της Εθνικής Αντίστασης, Γεωργίου Σημίτη, και της Φανής Χριστοπούλου, στέλεχος της Αριστεράς, είχαν διδάξει την αξία του αγώνα στον Κώστα Σημίτη. Ήταν και οι δύο μέλη του ΕΑΜ και της ΕΛΑΣ, ενώ και ο γιος του συμμετείχε στον αντιδιδακτορικό του αγώνα. Μπορεί να προτιμούσε τους χαμηλούς τόνους, αλλά όταν χρειαζόταν, όταν το επέλεγε, δεν δίσταζε να πάρει ρίσκα. Μια συγκεκριμένη φορά, το ρίσκο αυτό ήταν ακραίο…

23 Ιουνίου 1996. Ανήμερα των γενεθλίων του Κώστα Σημίτη, ο Ανδρέας Παπανδρέου πεθαίνει. Το 4ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που είναι προγραμματισμένο για τις 27 Ιουνίου θα πραγματοποιηθεί μέσα σε κλίμα συγκίνησης. Ο Άκης Τσοχατζόπουλος θα βρεθεί για άλλη μια φορά αντίπαλος του εν ενεργεία πρωθυπουργού, αυτή τη φορά για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ. Παρόλο που ο Κώστας Λαλιώτης προωθεί τη λύση της διαρχίας (πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, πρόεδρος ΠΑΣΟΚ Άκης Τσοχατζόπουλος) φοβούμενος τη διάσπαση, ο Σημίτης θα θέσει ένα τεράστιο δίλημμα στα μέλη του Κινήματος: Ή θα εκλεγώ Πρόεδρος ή παραιτούμαι από πρωθυπουργός και πηγαίνουμε για εκλογές.

Ο Σημίτης τελικά δικαιώθηκε με το δίλημμά του: Συγκεντρώνοντας 2.732 ψήφους επικράτησε για δεύτερη φορά του Άκη Τσοχατζόπουλου τον οποίον ψήφισαν 2.324 σύνεδροι.

Το χρυσό timing

Δεν ήταν μόνο ο Κώστας Σημίτης που δεν ήταν και τόσο… κεντροαριστερός. Η δεκαετία του 1990 έμεινε γνωστή στην πολιτική ιστορία καθώς ανέδειξε πρόσωπα της κεντροαριστεράς που κυβέρνησαν με όχι τόσο κεντροαριστερά χαρακτηριστικά. Από τον Μπιλ Κλίντον και τον Τόνι Μπλερ, μέχρι τον Γκερχαρντ Σρέντερ, ο κόσμος γνώρισε μια άλλη κεντροαριστερά.

Μια κεντροαριστερά που ασπαζόταν πολλά στοιχεία της νεοφιλελεύθερης οικονομίας και που θα έκαναν μακροχρόνιο κακό στα κόμματα με τα οποία αναδείχθηκαν. Για να είμαστε πιο ακριβείς, έβλεπαν για χρόνια την εξουσία με το κυάλι.

Η… ισχυρή Ελλάδα του Σημίτη

Ποτέ πριν την πρωθυπουργία του Κώστα Σημίτη οι Έλληνες δεν ένιωσαν τόσο υπερήφανοι. Το όραμα του εκσυγχρονισμού που επικοινωνούσε ο Πειραιώτης πολιτικός, με τις σπουδές Νομικών στη Γερμανία και Οικονομικών στο London School of Economics γέμισε με αυτοπεποίθηση τον Ελληνικό λαό.

Και ας μην τον γοήτευε ο λόγος του. Και ας μην τον αγάπησε όπως άλλους ηγέτες του. Ο Κώστας Σημίτης μιλούσε ως καθηγητής σε μαθητές του. Δεν ήταν ποτέ χαλαρός στις δημόσιες εμφανίσεις του, τα «σαρδάμ» του ήταν στην ημερήσια διάταξη και ήταν πάντοτε αφοσιωμένος στη σύζυγό του Δάφνη, η οποία είχε και εκείνη αντιστασιακή δράση (Όταν ο Κώστας Σημίτης διέφυγε στο εξωτερικό με την κατηγορία για απόπειρα εμπρησμού και παράβαση του νόμου περί εκρηκτικών υλών, ήταν η σύζυγός του η οποία κρατήθηκε επί δύο μήνες σε απομόνωση). Τι συνέβη ξαφνικά και οι Έλληνες ψήφισαν το ακριβώς αντίθετο του Ανδρέα Παπανδρέου;

Πίστεψαν πως ένας μεθοδικός πολιτικός θα τους οδηγήσει στην Ελλάδα του 2000, τώρα που ο Ανδρέας είχε κλείσει τις πληγές του εμφυλίου; Ταυτίστηκαν με ένα όραμα που του υποσχόταν εύκολα χρήματα και ζωή Ευρωπαίου; Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα κληθούν να απαντήσουν…

Ωστόσο, ήταν το Χρηματιστήριο εκείνο στο οποίο επένδυσε ο Σημίτης και τελικά κλονίστηκε η εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων του. Ήταν ο πρωθυπουργός που κάλεσε τους Έλληνες να επενδύσουν στο Ελληνικό Χρηματιστήριο. Ανήκουστο για πρόσωπο στη συγκεκριμένη θέση. Κατηγορήθηκε για ενδοτισμό, σε σχέση με τα Ίμια, τους S300 της Κύπρου, το «γκριζάρισμα» του Αιγαίου. Κατηγορήθηκε πως η Ελλάδα μπήκε στη ζώνη του ευρώ με πλαστά στοιχεία, ενώ το κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων εκτινάχθηκε σε δυσθεώρητα επίπεδα.

«Αρχιερέα της διαπλοκής» τον χαρακτήρισε ο Κώστας Καραμανλής, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. «Οι μίζες της Siemens» πήραν τη νομική οδό. Ο Κώστας Σημίτης πέρα από το ρεκόρ του μακροβιότερου Έλληνα πρωθυπουργού, λογικά κατέχει και το ρεκόρ των πιο πολλών υπουργών που είχαν αργότερα μπλεξίματα με τη δικαιοσύνη.

Το Χ πλημμύρισε από tweets, που υπενθύμιζαν πως επί Σημίτη το μπουκαλάκι νερό που στοίχιζε 50 δραχμές, έφτασε σε μια βραδιά να κοστίζει 50 λεπτά (δηλαδή 170 δραχμές). Οι ανεξέλεγκτες ανατιμήσεις αγαθών, ο γενναιόδωρος δανεισμός από τις τράπεζες, στιγμάτισαν τις δύο πρωθυπουργικές θητείες του Κώστα Σημίτη.

Διαβαστε επίσης…

Ζούμε στην Ελλάδα που οραματίστηκε ο Κώστας Σημίτης; Φυσικά και όχι. Αυτό που ζήσαμε ήταν μια «φούσκα» που έσκασε εκκωφαντικά και τραυματικά κάποια χρόνια αργότερα. Η χώρα πλήρωσε τον «εκσυγχρονισμό» με… αίμα και ιδρώτα, πέρα από πακτωλό εκατομμυρίων. Και συνεχίζουμε να πληρώνουμε!