Η κλοπή του έργου «58 Καρφιά» στα Τέμπη δεν είναι απλώς μια πράξη εγκληματική. Είναι μια σφαλιάρα στην κοινωνική μας συνείδηση, μια βεβήλωση της μνήμης και της αξιοπρέπειας των θυμάτων. Κάποιοι τόλμησαν να αρπάξουν κάτι που δεν ήταν δικό τους. Όχι μόνο υλικά – μεταλλικά καρφιά ύψους δύο μέτρων – αλλά την ίδια την ψυχή ενός μνημείου που τοποθετήθηκε εκεί για να θυμίζει την τραγωδία, την ευθύνη, την ανθρώπινη ζωή που χάθηκε άδικα.
Αυτό δεν είναι απλώς μια κλοπή. Είναι μια μαχαιριά στο σώμα μιας κοινωνίας που υποτίθεται πως θρηνεί και μαθαίνει από τα λάθη της. Πώς μπορείς να παζαρέψεις την αξιοπρέπεια; Πώς μπορείς να κόψεις σε κομμάτια το νόημα ενός τόσο φορτισμένου έργου τέχνης και να το παραδώσεις στα σκραπ;
Ηθική Αθλιότητα
Η σημασία αυτού του μνημείου ξεπερνά την υλική του υπόσταση. Ήταν μια κραυγή ενάντια στη λήθη, ένα σημείο που καλούσε την κοινωνία να μην ξεχάσει. Τα «γνωστά κυκλώματα» μπορεί να βρήκαν τον τρόπο να ξηλώσουν τα καρφιά, αλλά η αληθινή βεβήλωση έγινε από μια κοινωνία που επιτρέπει τέτοια εγκλήματα.
Όποιος τόλμησε να βγάλει αυτά τα καρφιά δεν έκλεψε απλώς μέταλλο. Έκλεψε κομμάτια από την ψυχή της κοινωνίας μας. Δεν πρόκειται για απλό έλλειμμα παιδείας ή ενσυναίσθησης. Είναι ένα έλλειμμα ανθρωπιάς, ένα έλλειμμα βασικών αξιών που θα έπρεπε να μας καθοδηγούν. Στον βωμό του χρήματος, η μνήμη γίνεται εμπόρευμα, τα συναισθήματα παραμερίζονται και η αξιοπρέπεια θυσιάζεται.
Η αποτυχία της Πολιτείας
Η κλοπή αυτή δεν βαραίνει μόνο τους δράστες. Είναι και μια αποτυχία της αστυνομίας, της τοπικής αυτοδιοίκησης και της κυβέρνησης. Πώς είναι δυνατόν, δύο ημέρες μετά, να μην έχουν γίνει ακόμα συλλήψεις; Η εμπορία μετάλλων δεν είναι κάποιο άγνωστο, σκοτεινό φαινόμενο. Οι αρμόδιοι γνωρίζουν καλά πού και πώς καταλήγουν τέτοια κλοπιμαία. Είναι ευθύνη της αστυνομίας να κινητοποιηθεί άμεσα, όχι μόνο για την αποκατάσταση του έργου, αλλά και για να στείλει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: Αυτά τα εγκλήματα δεν θα μένουν ατιμώρητα.
Ο ρόλος μας στην ηθική συνένοχη για τα 58 καρφιά
Η ευθύνη, όμως, δεν περιορίζεται στην αστυνομία. Όταν μια κοινωνία επιτρέπει τέτοιες πράξεις, ολόκληρο το σύστημα φέρει ευθύνη. Οι τοπικές αρχές, η τοπική κοινωνία, ακόμα και οι θεσμοί που υποτίθεται πως προστατεύουν τη μνήμη και τη δικαιοσύνη, πώς ανέχονται μια τέτοια κατάσταση; Σε κάθε πολιτισμένη κοινωνία, το έργο αυτό δεν θα είχε ποτέ κλαπεί, γιατί κανείς δεν θα επέτρεπε να κυκλοφορούν αυτά τα υλικά ελεύθερα.
Όποιος γνωρίζει κάτι για αυτό το έγκλημα και σιωπά, είναι συνένοχος. Κι αυτή η συνενοχή δεν είναι μόνο νομική. Είναι και ηθική. Είναι και κοινωνική. Κάθε φορά που κλείνουμε τα μάτια μπροστά σε μια αδικία, γινόμαστε μέρος της. Γινόμαστε κι εμείς οι ίδιοι εγκληματίες, όχι με πράξεις, αλλά με την απουσία μας. Και αυτό είναι το πιο θλιβερό. Γιατί η σιωπή, η αδιαφορία και η έλλειψη αντίδρασης είναι αυτές που τροφοδοτούν τέτοιες πράξεις.
Η παγίδα των «λύτρων»
Ακούστηκε, δυστυχώς, από τους συγγενείς των θυμάτων η πρόταση να δοθούν χρήματα στους δράστες, ώστε να επιστραφεί το έργο. Είναι μια απόδειξη της απόγνωσης και του αδιεξόδου στο οποίο έχουν περιέλθει αυτοί οι άνθρωποι. Όμως, δεν πρέπει να ενδώσουμε σε τέτοιες πρακτικές. Η μνήμη, η δικαιοσύνη και η αξιοπρέπεια δεν είναι προς διαπραγμάτευση. Όποιος προτείνει λύτρα, αναγνωρίζει εμμέσως το δίκαιο του εγκληματία. Κι αυτό δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε.
Οι συγγενείς των θυμάτων δεν πρέπει να γίνουν όμηροι αυτής της κλοπής. Οφείλουμε να προστατεύσουμε τη μνήμη τους, όχι μόνο από τους κλέφτες, αλλά και από τη δυνατότητα της παρανόησης, που μπορεί να εξευτελίσει τον αγώνα τους.
Πολιτική και μικροπολιτική
Το έργο «58 Καρφιά» πρέπει να επιστραφεί και να αποκατασταθεί. Όχι μόνο για να τιμηθεί η μνήμη των θυμάτων, αλλά για να δείξει η κυβέρνηση ότι σέβεται τις αρχές της δικαιοσύνης και της διαφάνειας. Οι πολιτικές αντιπαραθέσεις γύρω από το θέμα είναι ντροπιαστικές. Αντί η αντιπολίτευση να αναλώνεται σε εύκολα πυρά και ανούσιες επερωτήσεις, ας στηρίξει τους συγγενείς των θυμάτων, ας βοηθήσει στην εύρεση λύσης.
Το να χρησιμοποιείς τον πόνο ως πολιτικό εργαλείο είναι το ίδιο ανήθικο με το να κλέβεις αυτά τα καρφιά. Όλοι πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους, χωρίς υπεκφυγές. Η κυβέρνηση έχει καθήκον να δράσει άμεσα και αποτελεσματικά. Αν όχι, η κοινωνία θα καταδικάσει για ακόμα μία φορά την αναλγησία της.
Η μάχη της μνήμης
Το «58 Καρφιά» δεν είναι απλώς ένα μνημείο. Είναι ένα σύμβολο, μια υπενθύμιση ότι το έγκλημα στα Τέμπη δεν πρέπει να βυθιστεί στη λήθη. Οποιαδήποτε προσπάθεια συγκάλυψης ή υποβάθμισης του θέματος αυτού είναι ένα έγκλημα εξίσου σοβαρό με την ίδια την κλοπή.
Αυτό το έργο πρέπει να επιστρέψει στη θέση του, όχι μόνο για να κλείσει ο κύκλος της θλίψης, αλλά για να ανοίξει ένας νέος κύκλος δράσης. Ένας κύκλος όπου η κοινωνία απαιτεί δικαιοσύνη, όχι μόνο για τα θύματα, αλλά και για την ίδια της την ψυχή. Γιατί κάθε φορά που χάνουμε τη μνήμη μας, χάνουμε κι ένα κομμάτι της ανθρωπιάς μας.
Ας είναι τα «58 Καρφιά» μια νέα αρχή. Ένας φάρος που θα μας θυμίζει τι σημαίνει να είμαστε άνθρωποι. Κι αν αυτό δεν συμβεί, τότε εμείς θα έχουμε σφυρηλατήσει τα τελευταία καρφιά στο φέρετρο της κοινωνικής μας ηθικής.
