To Twitter είχε κατακρημνίσει τον Μάρκο Σεφερλή στο Super Mammy από τη θέση του κωμικού σε prime time φιλικού στην οικογένεια καναλιού και τον είχε στείλει στο Cancel City. Δεν ανέχτηκε το αστείο για τη σεξουαλικά στερημένη γυναίκα που τρέχει στο κατόπι του βιαστή αναζητώντας σεξ χωρίς συναίνεση. Και σωστά έπραξε. Δεν μπορεί ένα κανάλι να δίνει μαζική πρόσβαση σε κακοποιητικά αστεία. Και δεν μιλάμε για τον χαρακτήρα του Μάρκου Σεφερλή. Μιλάμε για την ταυτότητά του τηλεοπτικού κωμικού που κάνει αστεία βιασμού σε μια περίοδο που μετράμε τις γυναίκες θύματα γυναικοκτονιών και που κάποιοι θεωρούν ότι το κίνημά του #metoo το έχει παρατραβήξει.  

Δεν έπεσε «θύμα» του cancel culture ο Σεφερλής

Πέρα από τους Φιλιππίδη και Λιγνάδη δεν υπάρχουν ακυρωμένοι στην ελληνική πραγματικότητα. Αρά τι; Δεν δουλεύει αυτή η μαζική κραυγή των social; Δεν έχει δύναμη το κοινό; Ο Μάρκος Σεφερλής, στη «Super Mammy», τη κωμική σειρά του ΑΝΤ1, που προβάλλεται κάθε Κυριακή στις 22:00 κάνει 9%. Έχει κάνει και λιγότερο. Δεν έχει μια πορεία που ίσως δικαιολογεί τη δήλωσή του Γιάννη Καπετάνιου μιλώντας στην εκπομπή του Alpha «Super Κατερινα» ότι η εκπομπή θα συνεχιστεί και του χρόνου.  Όπως είπε η σειρά έχει πάρει έγκριση για 20 επεισόδια, εκ των οποίων τα 10 είναι για φέτος και τα άλλα 10 για τη νέα σεζόν.

Ένα προφανές συμπέρασμα είναι ότι η κουλτούρα της ακύρωσης δεν φαίνεται να λειτουργεί στην πραγματική ζωή. Είναι αντιφατική. Δεν αφαιρέθηκε η εξουσία της προβολής του Super Mammy. Και πιθανότατα θα συγκεντρώσει τα τεράστια πλήθη στο καλοκαιρινό του θέατρο ανεβάζοντας μια επιθεώρηση. Θα λέγαμε ότι τα πάει εξαιρετικά στην επαγγελματική του ζωή ο άνθρωπος αυτός.

Τα πραγματικά θύματά της κουλτούρας της ακύρωσης γενικά δεν είναι ισχυροί άνθρωποι. Είναι συχνά μη διάσημα/αναγνωρίσιμα άτομα που υφίστανται καταστροφική βλάβη. Πιθανότατα κάποιος καθηγητής σε σχολείο, εργαζόμενος σε πολυεθνική πχ. Ο Louis CK παραδέχτηκε ότι αυνανίστηκε μπροστά σε γυναίκες κωμικούς. Το πρακτορείο του απέλυσε και το HBO και το Netflix διέκοψαν τις σχέσεις μαζί του. Μάντεψε ποιος πήρε Grammy βραβείο φέτος; Ρητορικό.

Η σύγχρονη διαδικτυακή αγανάκτηση είναι ένας αέναος κύκλος. Σε μια εποχή πολωμένης πολιτικής, η «κουλτούρα ακυρώσης» και η τάση των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να διενεργούν άτυπα σύγχρονα δικαστήρια χωρίς πολλές διαδικασίες έχει διάρκεια ζωής 48 ώρες. Το Twitter είναι ένας δυνητικός άγρυπνος όχλος δικαιοσύνης, μια μάζα αφυπνισμένων που είναι διατεθειμένη να τιμωρήσει αλλά στην ουσία δεν το καταφέρνει. Άρα, δεν έχει τελικά τόσο δύναμη όση πιστεύει το μέσο αυτό; Δεν αφορά τη μάζα και σίγουρα όχι τον κόσμο που βλέπει Σεφερλή. Είναι (σε υπεραπλουστεμένο παράδειγμα) σαν να έρθει η γειτόνισσα να μου πει τι να κάνω στη ζωή μου χωρίς ποτέ να της ζητήσω την γνώμη της επειδή διαφωνεί πιθανότατα με τη στάση ζωής μου. Στη θέση της γειτόνισσας είναι το ελληνικό τουίτερ και στη θέση μου ο ΑΝΤ1 εν προκειμένω. Δεν τον απολύει, δεν σταματά τη συνεργασία μαζί με τον κάθε Σεφερλή (ή πριν λίγους μήνες ήταν στην αντίστοιχη θέση η Σμαράγδα Καρύδη και το Mega, o Σάκης Ρουβάς και το ΣΚΑΙ) γιατί πιστεύει ότι δεν μετρά και πολύ σοβαρά η άποψη αυτή του Twitter. Είναι ένα παιχνίδι εξουσίας. Ποιος πιστεύει ότι έχει δύναμη και ποιος τελικά έχει την εξουσία να τελειώνει καριέρες.

Τι δεν συνέβη ΚΑΙ στην περίπτωσή του Σεφερλή;

Το άνοιγμα ενός διαλόγου σχετικά με την κουλτούρα του βιασμού, η λειτουργία της συγγνώμης, η εξιλέωση και η συγχώρεση. Αυτή η διαδικασία δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ στη σύγχρονη δημόσια σκηνή. Είμαστε πρόθυμοι όλοι να συμπεριφερθούμε ακυρωτικά. Κάτι που ενθαρρύνει την απανθρωποποίηση και το να βλέπεις τους άλλους ανθρώπους ως τους άλλους, παρά ως πραγματικούς ανθρώπους.

Πάμε να πούμε λίγο τα προφανή: ο ρατσισμός, ο σεξισμός και η ομοφοβία δεν μπορούν να μπουν στην ίδια πρόταση με την ελευθερία του λόγου, γιατί εισάγουν και νομιμοποιούν διακρίσεις για τους άλλους. Αυτά για τους υπερασπιστές της ιερότητας της ελευθερίας του λόγου στην κωμωδία. Δεν μπορούμε να μιλάμε για λογοκρισία στην περίπτωσή των αστείων βιασμού ούτε για τη δήθεν μισαλλοδοξία της πολιτικής ορθότητας.

Η ακύρωση, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είναι μόνιμη. Εννοείται ότι το Twitter έχει γίνει ένα δικαστήριο της κοινής γνώμης. Είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς ότι η κουλτούρα ακύρωσης έχει πυροδοτήσει σημαντικές συζητήσεις και αλλαγές, όπως όταν το #Oscarssowhite έγινε για πρώτη φορά τάση. Έκτοτε, η Ακαδημία έχει κάνει προσπάθειες για συμπερίληψη. Το Twitter βοήθησε επίσης να αυξηθούν οι καταγγελίες και οι κατηγορίες για σεξουαλική επίθεση, σεξισμό και άδικη μεταχείριση γυναικών κατά τη διάρκεια του κινήματος #MeToo.

Το χιούμορ ήταν και παραμένει θέμα αισθητικής και τρόπου ζωής. Πάντα θα υπάρχει μια μάζα που θα γελάει εις βάρος της «κακιάς αδελφής» (όρος που συζητήθηκε με αφορμή ένα κακόβουλο σχόλιο που δέχτηκε ως παρουσιαστής της Eurovision ο Γιώργος Καπουτζίδης), θα γελάει στα μούτρα κοινωνικών ομάδων (γαλουχηθήκαμε με ελληνικές ταινίες που τρόλαραν τους «βλάχους» και τους «γύφτους», όποιοι θυμάστε τον Ταμτάκο ίσως το κάνετε άμεσα εικονα) και θα βρίσκει τους χονδροειδείς χαρακτηρισμούς «κουτσή», «κουλή» και «καθυστερημένο» αστείους και όχι κακοποιητικούς.

Η Είμι Σούμερ για μένα είναι αστεία, δεν ξέρω πολλούς μισογύνηδες που μπορούν να γελάσουν με μια κωμικό που κάνει αστεία για το σεξ και τη σεξουαλική της ζωή. Αξίωμα νούμερο δύο: το χιούμορ ήταν και παραμένει αντανάκλαση μιας εποχής. Οι κοινωνικοί κανόνες αλλάζουν, όπως και η στάση μου. Δεν γέλασα πχ με το αστείο βιασμού του Μάρκου Σεφερλή και ξέρω ότι πληγώνεις συναισθηματικά τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας αν γελάς με την ύπαρξη τους. Κατάλαβα τι σημαίνει συμπερίληψη και αποδοχή, κυρίως τι σημαίνει ενσυναίσθηση, επειδή νοιάστηκα. Και ενημερώθηκα, άκουσα τι είχε να μου πει ο όποιος άλλος. Και φυσικά ξεβολεύτηκα. Δεν έμεινα στάσιμη σε μια μανιέρα. Προσπαθώ να αφουγκράζομαι την εποχή μου. Ο λόγος για τον οποίο το χιούμορ είναι τόσο σημαντικό για τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις ουσιαστικά συνοψίζεται στον τρόπο που λειτουργεί ως δοκιμαστικός σωλήνας για το αν μοιράζεστε και κοινές αξίες. Χρησιμοποιούμε χιούμορ για να μάθουμε ποιοι είναι οι φίλοι μας, η ομάδα μας.

Η υποτιθέμενη ακύρωση του Σεφερλή δείχνει το προφανές

Σε πολλές περιπτώσεις, αντί να κοστίζει σε κάποιον την καριέρα του, ο ισχυρισμός ότι «ακυρώθηκε» ενισχύει τη συμπάθεια για τον δράστη ή θύμα (είναι θέμα οπτικής) και κύμα υποστήριξης από το κοινό. Δεν έχουμε την παιδεία να χειριστούμε σωστά ένα τέτοιο θέμα κι αυτό βγαίνει στα παιδιά που δέρνονται στα σχολείο και ανεβάζουν τον ξυλοδαρμό στο TikTok. Την κοινωνική δικαιοσύνη δεν θα έπρεπε να την διεκδικούμε μόνο στα social media. Πρωτίστως, θα έπρεπε να την απαιτούμε από το Κράτος μας, να υπήρχε θεσμοθετημένη Αρχή που να μην επέτρεπε ποτέ στο κανάλι του ΑΝΤ1 να προβάλλει αυτό το αστείο γιατί θα του είχε επισημάνει τις συνέπειες μιας τέτοιας πράξης. Που πιθανότατά να ήταν από χρημάτικο πρόστιμο μέχρι ανάκληση άδειας. Τα γκέι φιλιά σχεδόν διώκονταν από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης μέχρι και δύο δεκαετίες πριν. Το ΕΣΡ επέβαλε πρόστιμο στην σειρά «Κλείσε τα μάτια» το 2003 για το φιλί ανάμεσα στους ηθοποιούς Κώστα Κάππα και Περικλή Ασημακόπουλο. Την απόφαση αυτή ακύρωσε το Συμβούλιο της Επικράτειας. Για το αστείο του Σεφερλή «η βότκα είναι λιπαντικό για να κατεβάζουν οι γυναίκες τα βρακιά τους και να γκαστρώνονται» δεν είδαμε να αντιδρά το ΕΣΡ. Δεν πήρε θέση.

Η κοινωνική δικαιοσύνη απαιτεί νόμους και πολίτες που θα τους εφαρμόζουν.