Σε κάθε καταγγελία για βιασμό, για απόπειρα βιασμού, για σεξουαλική παρενόχληση, για κάθε είδους κακοποιητική συμπεριφορά, αυτοεκπληρώνουμε την ίδια προφητεία: αναρωτιόμαστε ποιοι είναι αυτοί οι μηχανισμοί που μπορεί να οδηγούν ένα άτομο να βάλει στη γρήγορη πλύση τον θύτη και να αφήσει το θύμα στην άκρη. Πώς και γιατί, με τι πίσω σκέψεις ξεκινάει το victim blaming μαζί με τις ερωτήσεις του και τα βολικά του συμπεράσματα. Και τι φορούσε; Και τι πήγε να κάνει μόνη της στο δωμάτιό του, στο καμαρίνι του; Στο αυτοκίνητό του; Και αν έδωσε συναίνεση για να ανελιχθεί στην όποια ιεραρχεία; Μα καλά, γονείς δεν έχουν αυτά τα παιδιά; Κάπως έτσι ξεκινάει ένα τηλεπαιχνίδι κινήτρων και προθέσεων με το θύμα στον στόχο, τη στιγμή που ο θύτης μένει κάπου στο πλάι σαν να έκανε το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο. Παρενόχλησε, βίασε, κακοποίησε, απείλησε, τραυμάτισε.
Πριν λίγες μέρες, η Ελισάβετ Κωνσταντινίδου, με την ευκολία μας απογοητευτικής τοποθέτησης, εξίσωσε τις καταγγελίες εναντίον του Πέτρου Φιλιππίδη με τη σχεδόν φιλοσοφική προσέγγιση της αθωότητας, που ποτέ δεν πάει δίπλα-δίπλα με τη λέξη άνθρωπος. “Ποιος είναι αθώος;”, αναρωτιόταν η ηθοποιός στον αέρα της εκπομπής της Σίσσυς Χρηστίδου, τονίζοντας πως ο καταγγελόμενος για δυο απόπειρες βιασμού και έναν βιασμό, είχε αδυναμίες, όπως κάθε ηθοποιός. Σε άλλα νέα, το στερεότυπο του καλλιτέχνη που χάρη στις σκοτεινές, πνευματικές γωνίες του καταφέρνει να παράγει έργο, εργαλειοποιήθηκε για να ξεπλύνει τη βία και την κακοποίηση. Λίγες μέρες μετά, η Μαρία Ιωαννίδου, “ξαναχτύπησε”. Αυτή τη φορά δεν έκανε κάποια δήλωση του στυλ “βιασμοί γίνονται, τι τα θες”, αλλά δήλωσε ευθέως πως ο Πέτρος Φιλιππίδης κακώς βρίσκεται στη φυλακή.
Το πρωί, στο Mega, η ηθοποιός Λήδα Πρωτοψάλτη, δήλωσε πως “δεν ήταν για αυτά ο Δημήτρης Λιγνάδης” και πως θλίβεται που είναι στη φυλακή. Για να μη μιλήσουμε για τη Βάνα Μπάρμπα, που μας καλούσε να πάρουμε τα χέρια μας από το λαμπερό όνομα του Πέτρου Φιλιππίδη και δήλωνε με σιγουριά που προκαλούσε απορίες πως θα ήταν τιμή της να συνεργαστεί με τον Γιώργο Κιμούλη. Τον Γιώργο Κιμούλη που εν τέλει κατέληξε να είναι το λιγότερο από τα προβλήματα ενός χώρου που σάπιζε σιωπλή από τα θεμέλια, αλλά δεν μπορούμε να φτάσουμε και σε σημείο να μην οργιζόμαστε με την κυρία Ιωαννίδου που απορεί πώς μπήρε η μπάλα τον Κιμούλη, που έλα μωρέ τι έκανε; Μια τόση δα κλωτσιά έριξε στη συνεργάτιδά του, Ζέτα Δούκα.
Το “σταριλίκι” μένει σαν σφραγίδα στα πρόσωπα όσων αποκαθιλώθηκαν σε μια νύχτα, λες και δεν μπορούμε να αλλάξουμε την ταμπέλα που κρέμεται από τους λαιμούς τους. Λες και δεν μπορούμε το φως να το δώσουμε στους ανθρώπους που κακοποίηθηκαν. Ανήλικους και ενήλικους, καταξιωμένους ή φρέσκους ακόμα στο συνάφι. Σαν να μη μπορούμε να δεχτούμε πως άνθρωποι που για χρόνια υποκλίνονταν στην Επίδαυρο και παρίσταναν τους “γλυκούληδες” σε τηλεοπτικές σειρές υπολείπονται ενός βασικού στοιχείου που μας οδηγεί στην εκτίμηση και τη συμπάθεια: αυτό του αυτονόητου σεβασμού, που δεν καταπατά και δεν κακοποιεί.
Μια πρόταση, λέμε τώρα εμείς, θα ήταν οι συνεντευξιαζόμενοι να “γυμνάσουν” λίγο τη χαμένη ενσυναίσθησή τους που μάλλον έχει ατονίσει και ας γυρίσουν για μια φορά τη συζήτηση στα θύματα. Σε όλα εκείνα τα πλάσματα που τούς ζητήθηκε να θυσιάσουν κάτι από τον εαυτό τους για να μη χρειαστεί να πουν ένα αμήχανο αντίο στους στόχους και τα όνειρά τους. Ας κεντράρει ο προβολέας κάποια στιγμή σε όσους/όσες/όσ@ φανταζόμαστε με έναν κόμπο στο στομάχι να φοβούνται να ανοίξουν το απρεπές μήνυμα που δέχτηκαν από τον επιτυχημένο ηθοποιό/σκηνοθέτη που τους υποσχόταν υστερόβουλη στήριξη, σε όσα προσκαλούνταν για ποτό σε διαμέρισμα του Μεταξουργείου και έφευγαν από εκεί ναρκωμένα, βιασμένα, κακοποιημένα και χειραγωγημένα. Ας προσπαθούμε να σκεφτούμε πώς μπορεί να είναι το να τρέχει κάποια πανικόβλητη, στην προσπάθειά της να διαφύγει από ένα καμαρίνι, από ένα αυτοκίνητο μέσα στο οποίο έδινε μάχη για να αντισταθεί στον προδιαγεγραμμένα διεστραμμένη κακοποίηση.
Μέσα σε όλο αυτό το χάος που ταλαντεύεται στην άκρη του victim blaming και στην άλλη, της γρήγορης πλύσης βιαστών και κακοποιητών, ο Πασχάλης Τσαρούχας δίνει τον ρυθμό στον οποίο θα “χορέψουν” οι αντιδράσεις τέτοιων στάσεων και συμπεριφορών:
“Κάποιοι θέλουν να παίξουν τον ρόλο του πλυντηρίου. Εγώ δεν εξετάζω τους λόγους. Εμείς στο ΣΕΗ είπαμε ότι θα το πάμε μέχρι τέλους. Αυτό δεν σημαίνει ότι εγώ θα βάλω φυλακή κάποιον. Αυτός που είναι υπέρ των κατηγορουμένων μπαίνει αυτόματα στη θέση του και θα τον κρεμάμε στα μανταλάκια. Είμαστε ορκισμένοι σε αυτό. Όλοι στο σωματείο, από την πρώτη στιγμή με μεγάλη αγωνία, είχαμε αποφασίσει να μείνουμε ουδέτεροι και να ακούμε όλες τις πλευρές. Όπου δεν μπορούσαμε να βρούμε στοιχεία, απευθυνθήκαμε στους αρμόδιους”.
Ας είμαστε με τον Πασχάλη Τσαρούχα.
