Όταν είδα -ξανά- το Whiplash με τη μικρή ανιψιά μου, εκείνη έπαθε σοκ. “Μα γιατί κάθεται αυτό το παιδί και τον ακούει και ματώνει τα δάχτυλά του” με ρώτησε. Η ταινία που σάρωσε στις υποψηφιότητες είχε ως κύριο θέμα την πιο ακραία εκδοχή μιας σχέσης δασκάλου-μαθητή. Εκείνος ήταν κακοποιητικός, σχεδόν σαδιστής και μάλλον ο σκηνοθέτης της ταινίας, Ντάμιεν Σάζελ, τον είχε κάπου συναντήσει ως περσόνα. Λίγα χρόνια μετά κέρδιζε Όσκαρ σκηνοθεσίας για το La La Land.
Πώς λειτουργούσε ο καθηγητής στην ταινία που μεταφράστηκε στα ελληνικά (εύστοχα) “Χωρίς Μέτρο”; Λειτουργούσε με το φόβο και τον εκφοβισμό χωρίς ποτέ να συμβιβάζεται για κάτι λιγότερο του καλύτερου. Το να είσαι ο καλύτερος, για τον Φλέτσερ σημαίνει όχι μόνο να παίζεις καλά αλλά να ξέρεις ότι παίζεις καλά κι αν όχι, να ξέρεις τι κάνεις λάθος. Να καταλάβεις τις προτεραιότητές σου στη ζωή και τι είσαι πρόθυμος να θυσιάσει για να γίνεις ο καλύτερος. Φυσικά ήταν μια ταινία για την συναισθηματική και την ψυχολογική κακοποίηση για την ανιψιά μου. Ενώ εγώ έβλεπα έναν καθηγητή που πάσχιζε να βγάλει τον καλύτερο παίκτη. Πόσο λάθος είχα.
Ανήκω σε μια γενιά που μας είχαν μάθει να θεωρούμε ως παράσημο και τίτλο τιμής να έχεις συνεργαστεί μαζί με τους ανθρώπους που φτιάχνουν καριέρες. Και να έχεις επιβιώσει. Χωρίς να έχεις μουσκέψει το μαξιλάρι σου με κλάματα; Χωρίς να έχεις τηλεφωνήσει στους γονείς σου και να ακούν μουδιασμένοι τα αναφιλητά και τους λυγμούς και τα “δεν αντέχω άλλο αυτή την κατάσταση”; Δεν ξέρω πόσο καιρό μου/σου/του/μας/σας/τους πήρε να υψώσουμε τη φωνή μας και να πούμε “όχι, δεν το αξίζω αυτό, αντίο νοσηρέ άνθρωπε που με υποβιβάζεις για να αισθανθείς σημαντικός”. Σε χειροκροτώ αν είπες κοιτώντας στα ματιά τον διαπλεκόμενο, χειριστικό -θεσμικά- ανώτερο σου “ποιος νομίζεις ότι είσαι”;
Υπάρχει μια γενιά ανθρώπων, σίγουρα η δική μου, που θεωρούσε κανονικότητα τα υποτιμητικά σχόλια, τους μειωτικούς, εξευτελιστικούς χαρακτηρισμούς μπροστά σε όλο το γραφείο από τους φτασμένους διευθυντές/ θιασάρχες/γιατρούς/δικηγόρους/ιδιοκτήτες μαγαζιών/σκηνοθέτες/παρουσιαστές/χειριστές κλαρκ/γόνους εφοπλιστικών οικογενειών που μεγάλωσαν ως Βοναπάρτηδες κτλ κτλ. Ήταν άλλη μια μέρα στο γραφείο οι προσβολές, η εκμετάλλευση της απειρίας και της αδυναμίας να κάνουμε αντίλογο. Γιατί;
Γιατί δεν είχαμε εξουσία. Εναλλακτική. Και διέξοδο. Ή μάλλον μας έχουν πείσει να υφιστάμεθα εργασιακό εκφοβισμό αγόγγυστα, σφίγγοντας απλά τα δόντια για να μην ξεστομίσουμε όσα πραγματικά σκεφτόμαστε. Γιατί πιστεύαμε ότι έτσι θα προχωρήσουμε στην αναγνώριση και στην ανέλιξη. Γιατί ήταν καλές οι απολαβές. Αλλά κάθε κύκλος βίας έρχεται η ώρα που κλείνει και ο υποταγμένος σταματάει να φοβάται. Και τότε έχουμε το φαινόμενο Ζέτα Δούκα.
“Είναι από τις χειρότερες εμπειρίες στη ζωή μου. Μετά από τη συνεργασία μας παντρεύτηκα ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα στις φωνητικές μου χορδές. Για να βγάλω την παράσταση αναγκαζόμουν να κάνω ενέσεις κορτιζόνης και το ήξερε αυτό. Απέκτησα πολύ σοβαρό πρόβλημα στις φωνητικές μου χορδές.. εξομολογήθηκε η κυρία Ρουμελιώτη στην εκπομπή του Mega ”Παμε δαναη!». Μπορείς να ακούσεις και τη χειρότερη συνεργασία της Φαίης Ξυλά με το Γιώργο Κιμούλη στην πρωινή εκπομπή “Ευτυχείτε”. Ο Γιώργος Κιμούλης πρωταγωνιστεί σε παράσταση για τον εργασιακό εκφοβισμό σε πρωινές εκπομπές. Στο καστ συμμετέχουν: Ζέτα Δούκα, Ευδοκία Ρουμελιώτη, Φαίη Ξυλά, Κατερίνα Παπουτσάκη, Κατερίνα Γερονικολού.
Και σιγά σιγά θα βρουν τη δύναμη και οι καθημερινοί άνθρωποι, οι εργαζόμενοι της διπλανής πόρτας να καταγγείλουν τους εργοδότες εκείνους που χωρίς καμία ηθική εκμεταλλεύονται την ανάγκη κάποιου για ένα μισθό 500€ και τον στύβουν ψυχολογικά. Όσο πιο εντυπωσιακή και φανταχτερή η βιτρίνας της επιχείρησης, τόσο πιο μαύρη η ψυχή του μεγαλοεπιχειρηματία. Νόμος.
O Γιώργος Κιμούλης σύμφωνα με τα λόγια της Ευδοκίας Ρουμελιώτη δεν απολογήθηκε ποτέ. “Αν έβγαινε και έλεγε ότι ήταν μια άτυχη στιγμή, ότι ήταν μια δύσκολη περίοδος της ζωής τους, αν ζήταγε συγγνώμη ίσως να το αντιμετωπίζαμε διαφορετικά όμως ακόμα και χθες έγινε μια προσπάθεια να διαστρεβλωθούν τα πράγματα…Δε φοβάμαι πια, δε φοβάμαι ότι δε θα ξαναβρώ δουλειά” είπε η ηθοποιός. Δεν ζήτησε συγγνώμη ούτε από την κυρία Ζέτα Δούκα. Είπε όμως στο δελτίο του Mega ότι είναι της μόδας αυτού του τύπου οι καταγγελίες αυτόν τον καιρό. Και φυσικά ότι “δικαιολογώ την απειρία της εκπομπής και την αστοχία να με ειδοποιήσουν από πριν γι’ αυτό”.Αυτή είναι η πηγαία στάση ζωής του και ο τρόπος που φέρει την εξουσία του στο χώρο που κινείται. Νιώθει σημαντικότερος.
Εργασιακός εκφοβσμός: η καθημερινότητα που μας ενώνει
Αυτά είναι μερικά παραδείγματα εργασιακού εκφοβισμού: αστεία που είναι προφανώς προσβλητικά, προφορικά ή με email, αποκλεισμός από την επιλογή για εκπαίδευση, άδεια ή προαγωγή, δημιουργία ενός αισθήματος αναποτελεσματικότητας (αναίτια), δίνοντας αδύνατες προθεσμίες που θα προκαλέσουν την αποτυχία, επίμονη κριτική.
Τι νιώθει ο εργαζόμενος που είναι θύμα mobbing που λένε και στο χωριό μου; Ψυχοσωματικά (χαμηλό ηθικό, άγχος, κρίσεις πανικού, δερματικά προβλήματα, πόνοι στο στομάχι), αδυναμία συγκέντρωσης, σοκ, θυμός, δυσκολία στον ύπνο, αυξημένη αίσθηση ευπάθειας, απογοήτευση. Κοινώς, σε αρρωσταίνουν. Μια εκφοβιστική κατάσταση στη δουλειά μπορεί να οδηγήσει το άτομο να νιώθει συνεχώς αβοήθητο, τρομαγμένο και με διαρκή ένταση. Οι θύτες συνήθως έχουν υψηλό επίπεδο αυτοεκτίμησης. Είναι υπερόπτες. Η εκφοβιστική συμπεριφορά τους αποτελεί στην πραγματικότητα μια αντίδραση σε ένα εσωτερικευμένο αίσθημα ντροπής.
Ο θύτης θα βρει τις ανασφάλειες σου και θα τις σχολιάσει. Επειδή αισθάνεται αποτυχημένος σε ένα κομμάτι της δουλειάς ή της ζωής του θα σου επιτεθεί. Έτσι η δική του ανικανότητα και ανεπάρκεια στην εργασία του παραμένει καλά κρυμμένη. Φυσικά δεν συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο σε όλους. Ποτέ δεν θα κάνει αυτοκριτική και θα παραδεχτεί το λάθος του. Αν του επισημάνεις ένα σφάλμα θα θυμώσει. Είναι τις περισσότερες φορές άκαμπτος στην συλλογιστική του (αυτός ξέρει ρε παιδάκι μου) και ψυχαναγκαστικός. Δεν ζητά συγγνώμη. Είναι αγενής. Το θεωρεί και προτέρημα γιατί επιβραβεύεται από τους αυλοκόλακες. Δύσκολα θα σε επιβραβεύσει.
