Με αφορμή τον θάνατο του Μητροπολίτη Λαγκαδά Ιωάννη από κορωνοϊό, η Ιερά Σύνοδος με ανακοίνωσή της εξαπέλυσε μια επίθεση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, κατηγορώντας τα μεταξύ άλλων ότι της δίνουν ρόλο ιδεολογικού εχθρού και πως δείχνουν να βιώνουν ένα είδος «νευρωτικής» εμμονής με τη συζήτηση για τη θεία κοινωνία και τον ρόλο που διαδραματίζει στη διασπορά του κορωνοϊού.

«Ορισμένοι επίδοξοι καθοδηγητές της κοινής γνώμης επιμένουν με νευρωτικό τρόπο να ασχολούνται αποκλειστικά με την Θεία Κοινωνία και να επιβάλουν αντιεπιστημονικούς συσχετισμούς με τη διασπορά του κορονοϊού, σε πείσμα των επιδημιολογικών στοιχείων και αποφαίνονται ακόμα και για ζητήματα πίστεως «δογματίζοντας» δίχως καμία θεολογική γνώση και αρμοδιότητα», αναφέρεται σε ένα σημείο της ανακοίνωσης και προκύπτουν δυο βασικά ερωτήματα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Οι αντιεπιστημονικοί συσχετισμοί

Από την αρχή της πανδημίας, όντας σε πλήρη άγνοια ΠΟΥ και ΕΟΔΥ αποτέλεσαν τους μόνους φορείς που οφείλαμε να λάβουμε υπόψη στην πρώτη μας επαφή με τη βιολογία στην πράξη. Ό,τι κι αν ξέραμε ως τον Μάρτιο του 2020 φαινόταν ανεπαρκές μπροστά στις νέες πληροφορίες, οδηγίες και κανόνες που κληθήκαμε να ενσωματώσουμε μετά από αυτόν. Η «ευλαβική» καθαριότητα των χεριών και η μη κοινή χρήση προσωπικών αντικειμένων ήταν από τις πρώτες οδηγίες που έγιναν σιγά σιγά τρόπος ζωής, βάζοντάς μας σε διαδικασίες να απολυμαίνουμε αναπτήρες, στυλό και ποτήρια ντελίβερι σε μια προσπάθεια να μη μας βρει στον ύπνο ο COVID-19. Το θέμα της πίστης και της θρησκευτικής τοποθέτησης δεν είναι απλώς αντιληπτό. Είναι απόλυτα σεβαστό όπως κάθε θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, η κριτική σε ένα τελετουργικό που θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία, όχι με αρκετή φαντασία, αλλά με απλή μετάφραση των οδηγιών του ΕΟΔΥ, καλό θα είναι να τίθεται σε μια προσωρινή παύση, όπως τόσα άλλα «τελετουργικά» της ζωής μας, μικρά και μεγάλα, σημαντικά και ασήμαντα μπροστά στο βασικότερο αγαθό-καμβά πάνω στον οποίο ζωγραφίζονται τρόποι ζωής, φιλοσοφίες και θρησκευτικές τοποθετήσεις: την υγεία.

Ο ΕΟΔΥ τοποθετεί την Αποφυγή κοινής χρήσης προσωπικών αντικειμένων στη λίστα με τις οδηγίες για τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού. Δεν πρόκειται για κάποια εμπάθεια των μέσων μαζικής ενημέρωσης, αλλά για απλή μεταφορά επιστημονικών πληροφοριών.

Ο νευρωτικός τρόπος

Ψυχολόγοι και ψυχίατροι χαρακτηρίζουν ως νεύρωση την κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο το οποίο βρίσκεται σε υπερένταση, αγχώνεται για σχετικά ασήμαντα πράγματα, είναι συναισθηματικά ασταθές, θυμώνει εύκολα και γρήγορα και έχει ιδεοληψίες για μικρά πράγματα. Η Ιερά Σύνοδος χρησιμοποίησε τη νεύρωση ως τρόπο περιγραφής του πώς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προσπαθούν να «χειραγωγήσουν» την κοινή γνώμη στο θέμα της θείας κοινωνίας και η απορία είναι πώς ακριβώς η επισήμανση μιας πράξης που κρίνεται παράλογη με βάση τα επιστημονικά δεδομένα, και ως δεδομένα θεωρούνται οι οδηγίες του ΕΟΔΥ, μπορεί να χαρακτηριστεί ως νευρωτική τη στιγμή που το ένα μετά το άλλο, πρόσωπα σε νευραλγικές θέσεις της εκκλησίας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έχουν προβεί σε παράλογες δηλώσεις πάνω σε ένα ζήτημα που δε σηκώνει παράλογες προσεγγίσεις. Αν η λέξη «νεύρωση» πρέπει οπωσδήποτε να χωρέσει στη συζήτηση (πράγμα που δεν ισχύει), κουμπώνει περισσότερο σε συμπεριφορές ιερέων που ανακαλύπτουν προσπάθεια για προετοιμασία των μαζών για την πανδημία σε κόμικ «Αστερίξ» και σε άλλους που μεταφράζουν ένα σεισμό με τραυματισμούς και θανάτους μικρών παιδιών σε οργή θεού και θεόσταλτη τιμωρία ως αντίποινα για μάσκες, αντισηπτικά και μέτρα κατά του κορωνοϊού.

Αν πρέπει να χωρέσουμε οπωσδήποτε έναν όρο της ψυχιατρικής ή της ψυχολογίας στο αχρείαστο αυτό debate, ας είναι αυτός της προβολής, όπως τον πρωτοδιατύπωσε ο Σίγκμουντ Φρόιντ. Προβολή: ένας τρόπος με τον οποίο ένα άτομο προβάλλει τις δικές του ανεπιθύμητες σκέψεις και πεποιθήσεις σε κάποιον άλλο, για να προστατευτεί.