Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε το Facebook γέμισε με φωτογραφίες προφίλ, με ένα φίλτρο στα χρώματα του κίτρινου και του μαύρου, που έγραφε “Support Art Workers“. Παρότι δεν είμαι και τόσο φίλος των φίλτρων, υπέκυψα κι εγώ κι ενσωμάτωσα την αφεντομουτσουνάρα μου στο νέο πλαίσιο, που έγινε σύντομα trend! Αυτό συνέβη, για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί μου άρεσε πολύ η φράση “εργάτες της τέχνης”, που ήταν αρκούντως εμπνευσμένη. Ο δεύτερος και βασικότερος ήταν, γιατί τα τελευταία 7 χρόνια της ζωής μου έχω δουλέψει σε περισσότερες από 300 συναυλίες σε όλη την Ελλάδα, μπόλικα μουσικά φεστιβάλ και λοιπές καλλιτεχνικές εκθέσεις. Όπως καταλαβαίνεις, με αγγίζει λίγο παραπάνω για αυτό θα προσπαθήσω να εξηγήσω συντόμως και χωρίς να γίνω πρήξας και κουραστικός τη σημασία των τεχνοεργατών.
Μπορεί να μην το ξέρεις, αλλά ζουν ανάμεσα μας. Δεν ανεβαίνουν τόσο συχνά στη σκηνή, εκτός αν είναι ηχολήπτες, stagehands (αυτοί που στήνουν και ξεστήνουν τις σκηνές που περιμένουν του κοινού το χειροκρότημα) και μέλη του τεχνικού crew της εκδήλωσης. Συνήθως, φέρουν ένα καρτελάκι με την αφίσα της εκδήλωσης σε σμίκρυνση που τους επιτρέπει την είσοδο, σε χώρους που δεν μπορεί να μπει το κοινό. Τα καρτελάκια τα φτιάχνουν οι φίλοι μας οι γραφίστες, αφού προηγουμένως τους έχουν αλλάξει το τελικό αρχείο 12 φορές, λίγο πριν πάει για εκτύπωση.
Έπειτα, αφού εκτυπωθούν τα καθέκαστα, κάποιο από τα άτομα της παραγωγής, θα ξεποδαριαστεί να βρει όλους όσοι πρέπει να πάρουν από ένα. Δεν είναι λίγες φορές που το παραπάνω κάνει η Αγγελική Καραλή: “Ο κόσμος έχει πάρει με λάθος τρόπο το όλο κίνημα “support art workers”, γιατί κατευθείαν όλοι σκέφτονται τα μεγάλα ονόματα της εκάστοτε καλλιτεχνικής βιομηχανίας και “σιγά μωρέ, τι ανάγκη έχουν”. Δεν είναι όμως, έτσι. Δεν έχουν όλοι την δυνατότητα να εκθέτουν φωτογραφίες στο MoMa, ούτε όλοι οι μουσικοί πουλάνε όσα εισιτήρια θα πουλήσουν οι Metallica. Ακόμα κι οι Metallica όμως, έχουν από πίσω τους μια μεγάλη αλυσίδα ανθρώπων που χωρίς την βοήθειά και την εμπειρία τους, δε θα μπορούσαν να ανέβουν πάνω στη σκηνή.Η φετινή χρονιά σίγουρα θα είναι φτωχότερη από τέχνη, events και συναυλιακές αναμνήσεις, αλλά ίσως θα είναι και μια ευκαιρία να εκτιμήσουμε λίγο παραπάνω την καλλιτεχνική προσφορά πολλών ανθρώπων γύρω μας και να σκεφτούμε λίγο καλύτερα την επόμενη φορά που θα ζητήσουμε στο τσάμπα μια φωτογραφία από τη φίλη μας τη φωτογράφο ή μια “εξυπηρέτηση” από το φίλο μας το γραφίστα, τσάμπα.“
Αφού ξεκινήσει με ηχολήπτες, φωτιστές και ηλεκτρολόγους η Αγγελική, συνεχίζει με το crew της σκηνής. Συναντά τον Μίμη Καλαντζή που από όταν άφησε το μικρόφωνο των Tsopana Rave δεν έχει αφήσει λάιβ για λάιβ. “Την απαξίωση στο χώρο μας την κατάλαβα πριν πολλά χρόνια όταν στην ερώτηση με τι ασχολείσαι, απαντούσα “με τη μουσική”, και στις δημόσιες υπηρεσίες χασκογελούσαν και μου έλεγαν “ελα πες τι να γράψω”. 25 χρόνια και εκατοντάδες συναυλίες μετά ως μουσικός και ως ηχολήπτης τίποτα δεν έχει αλλάξει. Τα ένσημα μου παραμένουν ελάχιστα και το μέλλον αβέβαιο. Η δουλειά μου αντιμετώπιζεται ως “μη κανονική” και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα τώρα, αφού η ανικανότητα μιας χαρτογράφησης των συνθηκών εργασίας στον κλάδο, μας αφήνει χωρίς στήριξη“.
Σειρά έχουν τα μπαρ και μπόλικα ακόμη καρτελάκια σε υπαλλήλους τροφοδοσίας κι όσους θα μας γεμίσουν τα ποτήρια μας τις επόμενες ώρες. Παιδιά σαν τον Κωνσταντίνο Κανταρτζή: “Από το Piraeus Academy 117 μέχρι το Terra Vibe Park για τα events του καλοκαιριού έχουμε 4 μήνες σερί δουλειά, ιδέες πολλές, φουλ τρέξιμο για να βγει το live και κυρίως η εξυπηρέτηση του κόσμου όσο καλύτερα γίνεται! Και όλα αυτά για να κάτσεις στο τέλος να απολαύσεις την κρύα μπυρίτσα σου και να πεις ήμουν κ εγώ εκεί και βοήθησα να βγει όλο αυτό! Δυστυχώς φέτος την μπυριτσα αυτή θα την πιω στο μπαλκόνι του σπιτιού μου! Σέβομαι και δέχομαι όλη αυτή την κατάσταση που επικρατεί, όμως δεν βλέπω να με σέβονται και οι υπόλοιποι το ίδιο και αυτό είναι που με στεναχωρεί! Ελπίζω να βρεθεί έστω και κάποιος τρόπος να μην χάσει τόσος κόσμος τη δουλειά του! Μέχρι τότε, keep rocking!“.
Συνεχίζει ακάθεκτη και συναντά το προσωπικό ασφαλείας. Κάπου εκεί θα ήταν κι ο Χρήστος Ζάρας: “Για τους ανθρώπους των συναυλιών και των events η σαιζόν ξεκινάει κάθε καλοκαίρι, όταν κάνουμε σχεδιασμό για το crowd management, συναντήσεις επί συναντήσεων για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Όχι όμως φέτος. Δε φανταζόμουν ποτέ, ότι μετά από 11 χρόνια στον χώρο αυτό δε θα φτιάξουμε πόρτα, μπαριέρα, ασφάλεια στα καμαρίνια. Δημιουργικό άγχος, μελέτη του venue, τρέξιμο σε ρυθμό μαραθωνίου και ώρες ατέλειωτες σε έναν χώρο για να βγουν 90 λεπτά μουσικης απόλαυσης. Εκτός από φέτος…”
Λίγο πιο πέρα θα συναντήσει το συνεργείο καθαρισμού, τον γιατρό και τους σαμαρίτες του Ερυθρού Σταυρού. Κάνει μια στάση από το γραφείο και βεβαιώνεται ότι όλη η ομάδα παραγωγής έχει τα καθέκαστα. Αγκαζάρει φωτογραφικές διαπιστεύσεις και δημοσιογραφικές προσκλήσεις και τα αφήνει στο γραφείο τύπου, όπου τα τηλέφωνα βαράνε πιο δαιμονισμένα κι από πρωθυπουργικό γραφείο για κάτι ονόματα της τελευταίας στιγμής. Εκεί θα πετύχει τον Δημήτρη Κότση: “Κάθε κατάσταση φέρνει δύο ειδών αποτελέσματα: Αρνητικά και θετικά. Κι αν ένα facebook frame που φυτίλιασε τον καλλιτεχνικό χώρο έφερε awareness όσο και αντιπαραθέσεις, τότε ας ευχηθούμε –κι ας προσπαθήσουμε- αυτά με την σειρά τους να φέρουν ένα μέλλον με πιο ενεργές διεκδικήσεις εργασιακών δικαιωμάτων, από κάθε επαγγελματία του κλάδου, όταν όλα ξαναγίνουν φυσιολογικά. Κουράγιο και καλή δύναμη σε όλους. Peace“. Τελευταίους η Αγγελική αφήνει μουσικούς κι όσους συνοδεύουν τον καλλιτέχνη για τον οποίο κάποιες φορές, δεκάδες, άλλες εκατοντάδες, άλλες χιλιάδες άτομα, πλήρωσαν ένα σημαντικό ποσό για να τον δουν.
Σε μεγαλύτερη η μικρότερη κλίμακα τα ίδια συμβαίνουν σε θεατρικές παραστάσεις, κινηματογραφικά φεστιβάλ, ή μεγάλες εκθέσεις! Ο Γιώργος Κασσάκος διευθυντής παραγωγής στο Φάντασμα της Όπερας, φέτος προσθέτει: “Το οικονομικό τοπίο στο χώρο του θεάτρου ήταν ήδη άγονο πριν τον κορονοϊό. Η οριστική παύση των παραστάσεων μας προστάτευσε από την εξάπλωση του ιού, ωστόσο στρίμωξε πολύ κόσμο. Το επίδομα ήταν ένα σεβαστό βοήθημα, αλλά δυστυχώς αρκετοί συνάδελφοι εργάζονται χωρίς ασφάλιση, με αποτέλεσμα να μείνουν εκτός. Αυτοί είναι οι πρώτοι που ζητούν το άνοιγμα των εκδηλώσεων για το καλοκαίρι. Μπορούν όμως πραγματικά να γίνουν παραστάσεις ή συναυλίες υπό τις υπάρχουσες συνθήκες; Κι αν ναι, πως θα είναι βιώσιμες οικονομικά αν μιλάμε για πετσοκομμένες χωρητικότητες; Προσωπικά τα θεωρώ πολύ επικίνδυνα σενάρια, όταν σε όλο τον κόσμο έχουμε ακυρώσεις και αναβολές ως και έξι μήνες μετά. Θα ήταν λάθος να βάλουμε τη δουλειά μας, πάνω από τις ζωές όλων. Πρέπει η πολιτεία να στηρίξει τον κλάδο του πολιτισμού για τους επόμενους μήνες, διαφορετικά το δίλημμα είναι οικονομική εξαθλίωση ή κίνδυνος για τη δημόσια υγεία“.
Πρόκειται όπως καταλαβαίνεις για μια αλυσίδα εργαζομένων που δουλεύει μαζί, από την ανακοίνωση κάθε εκδήλωσης, μέχρι και να μαζευτεί το τελευταίο τενεκεδάκι, ή μια μισοσβησμένη γόπα όταν το event τελειώσει. Κι αν νομίζεις, ότι είναι μόνο αυτοί, πάλι γελιέσαι. Πρόσθεσε φωτογράφους σαν τη Χριστίνα Αλόσσι: “Οι φωτογράφοι έχουν την πιο άχαρη δουλειά στα λάιβ. Βρισκόμαστε στο no mans land, τη γραμμή που χωρίζει καλλιτεχνη από τους φαν, οριακά ενοχλητικοί… Δυστυχώς είμαστε οι τελευταίοι που θα σκεφτεί ο κόσμος ότι μείναμε άνεργοι και με μηδέν εισόδημα ή βοήθεια και με την σκέψη ότι ίσως η δουλειά μας να μην είναι ποτέ ξανά η ίδια“.
Δίπλα της, θα δεις video operators, μοντέρ, υπαλλήλους υποδοχής και τροφοδοσίας φαγητού, αφισοκολλητές και παιδιά που μοιράζουν φυλλάδια για να διαφημίσουν τις εκδηλώσεις για λίγα ευρώ την ώρα, υπό βροχή ή καυσωνικές συνθήκες μερικές φορές. Βάλε ακόμη οδηγούς, φύλακες, ηθοποιούς, ενδυματολόγους, μακιγιέζ, μπούμεν, υποβολείς, ταξιθέτες κι άλλους που ίσως ξεχνώ. Οι περισσότεροι, από τους παραπάνω δουλεύουν ως εποχικό προσωπικό το καλοκαίρι και δεν έχουν καν συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Προσπαθούν μέσα από κουραστικά 15ωρα μεροκάματα να καλύψουν και τους νεκρούς μήνες που γίνονται ελάχιστες εκδηλώσεις, παρότι λογαριασμοί και ενοίκια τρέχουν και σφίγγουν τη θηλιά, όπως σε κάθε άνθρωπο που ζει κι αναπνέει γύρω μας.
Ο κόσμος ολόκληρος άλλαξε σε 2 μήνες κι οι επόμενοι που θα έρθουν, θα είναι περίεργοι. Για τους εργάτες της τέχνης αντίστοιχα, μιας κι η φύση της δουλειάς τους, οι μαζικές συναθροίσεις τους βάζει τελευταίους στη λίστα επανεκκίνησης της “κανονικότητας”, όσο άσχημα κι αν ηχεί αυτή η λέξη. Για αυτό ας ακούσουμε τουλάχιστον όσα έχουν να μας πουν. Όσο κλισέ κι αν ακούγεται χωρίς αυτούς, η Τέχνη δεν θα έφτανε ποτέ τόσο μακριά!
