Με το τέλος του ‘Β Παγκοσμίου Πολέμου, τότε που ο κόσμος πάλευε να στήσει όρθια την επόμενη μέρα του, ήρθε να μπει στο λεξικό μια λέξη – απόδειξη πολιτισμού. Ήταν η λέξη γενοκτονία. Και πριν βιαστείς να με κατακρίνεις, εξηγούμαι.
Γενοκτονίες στην πραγματικότητα υπήρχαν από τ’ αρχαία χρόνια. Κι αυτό δεν είναι καμιά σπουδαία διαπίστωση, μα παρόλα αυτά θα κλέψω το λογοτεχνικό επιχείρημα του Hans van Wees: Σκέψου με πόση άνεση και χωρίς καθόλου τύψεις οι Αχαιοί σκοτώνουν μαζικά σχεδόν όλο το λαό της Τροίας (ως κι ο μικρός Αστυάνακτας δολοφονήθηκε ριγμένος απ’ τα τείχη της πόλης!). Και ναι, μπορεί να υπάρχουν στις διηγήσεις για το βάναυσο τέλος των Τρώων μια απόχρωση κρίματος, αλλά κανείς δεν καταδικάζει απερίφραστα τους Αχαιούς. Δεν είναι πολύ δύσκολο λοιπόν να συμπεράνουμε πως μια γενοκτονία στα χρόνια του Τρωικού Πολέμου δεν ήταν πια και τόσο “απάνθρωπη” υπόθεση. Θα μπορούσε να θεωρηθεί παλικαριά, κατόρθωμα, σίγουρα όχι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.
Αντίστοιχα παραδείγματα μπορεί να βρει κανείς στα χρόνια της ακμάζουσας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, του Μεσαίωνα, των Μεγάλων Κατακτήσεων. Όμως με το τέλος του ‘Β Παγκοσμίου Πολέμου, οι άνθρωποι έχουν πια συνείδηση πως ένας πόλεμος δεν είναι παλικαριά, κι ούτε κατόρθωμα είναι να σβήνεις απ’ το χάρτη έναν ολόκληρο λαό. Κι αυτή η σπουδαία συνειδητοποίηση – νίκη της ζωής, απέκτησε υπόσταση μέσ’ απ’ αυτή τη λέξη. Απ’ τη λέξη που σημαίνει αιώνια ντροπή για το θύτη και συμπόνια για το θύμα. Κι αυτή η λέξη λοιπόν, αυτή η απόδειξη του αντιπολεμικού ανθρώπινου πνεύματος, από σένα απαιτεί πια μονάχα ένα πράγμα:
Τη γενοκτονία μην την αρνείσαι. Αναγνώρισέ τη!
Ίσως ν’ ακούγεται αυτονόητο, όμως αν κάνεις μια μικρή αναζήτηση στο Google θα βρεις κάθε λογής αρνητές. Αρνητές του ολοκαυτώματος, αρνητές της γενοκτονίας των Αρμενίων, των Ποντίων, των Ασσυρίων, ακόμη-ακόμη (σοβαρά μιλάω!) και των φυλών της Αμερικής. Και το ζήτημα δεν είναι τόσο αν όντως έχουν βάση ή όχι τα επιχειρήματά των αρνητών αυτών σε ακαδημαϊκό επίπεδο (τις περισσότερες φορές δεν έχουν), όσο η σημασία που υπάρχει πίσω από αυτή την ίδια την άρνηση.
Να είμαστε ειλικρινείς; Αν αρνείσαι μια γενοκτονία, δεν το κάνεις επειδή δολοφονήθηκαν 2 αντί για 5 εκατομμύρια. Δεν το κάνεις επειδή ο λαός που αφανίστηκε ήταν “παράπλευρη απώλεια” κι όχι κύριος στόχος της επίθεσης. Με λίγα λόγια, δεν έχει σημασία για σένα αν κουμπώνει απόλυτα η πράξη πάνω στο γράμμα της λέξης. Αν αυτό είχε σημασία, θα φρόντιζες να συμπληρώσεις αμέσως:
“Δεν είναι τυπικά γενοκτονία. Αλλά!”
Κι αυτό το “αλλά” θα είχε τόση σημασία, γιατί αμέσως-αμέσως θα διέγραφε μονοκοντυλιά αυτό το “δεν”, κι ίσως της φράση ολόκληρη. Θα τραβούσε το μάτι μακριά απ’ το “τυπικά”, και θα ‘φερνε στο τραπέζι την ουσία. Ένας λαός ξεκληρίστηκε! Τελεία.
Όμως δεν είναι αίσθημα δικαιοσύνης, ούτε “ίσα μέτρα και σταθμά” ο λόγος που αρνείσαι. Μάλλον το αντίθετο. Είναι η μεροληψία, είναι τα πειραγμένα ζύγια της νοητικής σου ζυγαριάς. Βλέπεις, αν αρνείσαι την ουσία, για δυο λόγους το κάνεις:
Είτε γιατί συμπαθείς τους εκτελεστές, είτε γιατί μισείς τα θύματα!
Είτε αγαπάς το ναζιστή, το Νεότουρκο, τον αιμοσταγή Κονκισταδόρ, είτε μισείς τον Εβραίο, τον Ασσύριο, τον Πόντιο, τον Ιθαγενή της Αμερικής. Και το λέω αυτό με μπόλικη (κι ίσως προκλητική, δικαίωμά μου!) βεβαιότητα, γιατί στο τέλος-τέλος, ποιον απασχολεί το σημαίνον, όταν αυτό καταργεί την ουσία στο σημαινόμενο; Ποιον ενδιαφέρει το γράμμα μιας λέξης, μπροστά στο Άουσβιτς, μπροστά στη Σμύρνη, μπροστά στο μίσος (ή την αδιαφορία) που φτάνει ως την εξόντωση; Πώς είναι δυνατόν να δικαιολογείς το μίσος; Πώς είναι δυνατόν να κρύβεις πίσω από ψευδεπιστημονικά επιχειρήματα την αδιαφορία για την ανθρώπινη ζωή μιας ολόκληρης ράτσας;
Και ρωτάω εσένα, που χρησιμοποιείς στ’ αλήθεια λεπτομέρειες για να μαζέψεις τ’ ασυμμάζευτα. Εσένα που πιάνεσαι όντως απ’ το λίγο για να διαγράψεις το πολύ. Αυτούς που αρνούνται παντελώς τ’ ολοκαύτωμα, τις σφαγές και τις δολοφονίες, ε, τι νόημα έχει τελικά να τους ρωτήσω; Έχουν διαλέξει τη μεριά τους, κόντρα στην αλήθεια, κόντρα στην επιστήμη, κόντρα στην αγάπη για τον άνθρωπο. Εσύ, αν δεν τη διάλεξες, μην παίζεις το παιχνίδι τους…
Y.Γ. Για να μη δώσω ψωμί στο πεινασμένο μίσος ορισμένων, όχι, η γενοκτονία των Αρμενίων, των Ποντίων, των Ασσυρίων, δεν είναι λόγος για να μισείς τους Τούρκους. Όπως δεν είναι λόγος το Άουσβιτς για να μισείς του Γερμανούς. Τη γενοκτονία την αναγνωρίζεις γιατί το χρωστάς στα θύματα, και γιατί θες ν’ αποτρέψεις μια επόμενη. Σκοπός δεν είναι η καταδίκη των σημερινών Τούρκων για προγονικά εγκλήματα, αλλά η διεθνής πίεση για ν’ αναγνωρίσουν κι εκείνοι τελικά την πράξη τους, κι άρα να κάνουν το μεγάλο βήμα για την ίδια τους την αναμόρφωση.
