Όταν είσαι μικρός, μπορεί να θες να πας στην κατασκήνωση, στην εκδρομή του σχολείου, στο ταξίδι με τη χορωδία ή την ομάδα μπάσκετ. Κι εκεί υπήρχαν ομαδάρχες, δάσκαλοι, προπονητές και μαέστροι, που φορτώνονταν ολάκερη τη δέσμευση απέναντι στους γονείς σου, πως “όλα θα πάνε καλά”. Κι αυτό αρχίζει από το να γυρίσεις όρθιος κι αρτιμελής, και φτάνει ως το να μην ανοίξει το ταξίδι αυτό πληγές στην παιδική ψυχούλα σου. Όταν είσαι πια ενήλικος, δεν υπάρχουν άνθρωποι να δεσμευτούν πως θα σε κυνηγάνε μη σκαρφαλώσεις σε δέντρα και μη βουτήξεις στη θάλασσα με το στομάχι σου γεμάτο. Όμως δεσμεύονται αυτοί που σε καλούν σ’ ένα “παιχνίδι” τους, πως δεν θα πέσεις θύμα εγκλήματος μέσα σ’ εκείνο το παιχνίδι. Και πρώτ’ απ’ όλα, (φυσικά;) πως δεν θα εγκληματήσουν εναντίον σου οι ίδιοι. Έτσι είναι. Ή μήπως, έτσι θα ‘πρεπε να είναι;
Ισπανία, 2017. Η Καρλότα Πράντο ζούσε για κάποιο καιρό “…μες σε μια γυάλα και τη βλέπαμε όλοι εμείς“. Εν προκειμένω, στη γυάλα του “Μεγάλου Αδερφού” της ισπανικής τηλεόρασης. Μια μέρα, ένα πάρτι, η Καρλότα ήπιε. Πολύ. Την επόμενη μέρα είχε κενό μνήμης. Ρώτησε ένα συμπαίκτη της. “Όλα καλά” της είπε εκείνος. Μετά από λίγο τον κάλεσε ο “αδερφός” και τον απέβαλλε απ’ το παιχνίδι. Κι έπειτα κάλεσε την Καρλότα. “Μην ανησυχείς, αυτό που θα δεις δεν θα βγει στον αέρα“, της είπε. Και την έβαλε να δει το βίντεο. Ένας βιασμός. Κάμποσα λεπτά. Η Καρλότα…
…είδε να τη βιάζουν μπροστά σε κάμερες, κι ενώ τεχνικοί και σκηνοθέτες περνούσαν “άλλη μια μέρα στη δουλειά”!
Ανατρίχιασες; Έχει και συνέχεια. Τους παρακάλεσε να σταματήσουν, να μη δει άλλο. Ο “αδερφός” επέμεινε: “Νομίζω πως πρέπει να το δεις όλο“. Η κοπέλα έκλαιγε. Κι αν θες, έλα τώρα κι επανάλαβε μαζί μου: Μια κοπέλα ήπιε μέχρι λιποθυμίας. Τη βίασαν. Κι έπειτα την έβαλαν να δει το βιασμό της, χωρίς ψυχολογική υποστήριξη από ειδικό, κι επέμειναν να το δει μέχρι τέλους. Μα το χειρότερο, το πιο μεγάλο έγκλημα απ’ όλα, δεν το διάβασες ακόμη.
Ο ισπανικός νόμος τιμωρεί το βιασμό με 15-20 χρόνια. Αλλά για να δει βιασμό, πρέπει να δει και “βία”. Κι αν ένα θύμα είναι αναίσθητο, δεν υπάρχει ανάγκη “βίας”, δεν χρησιμοποιείται βία, κι άρα (για την ισπανική δικαιοσύνη) δεν υπάρχει βιασμός. Για να μην παρεξηγηθώ, δεν ερμηνεύω εγώ έτσι το νόμο τους. Αυτός είναι, κι έτσι τον εφαρμόζουν. Οπότε, υπάρχει πιθανότητα, για ο,τι έπαθε η Καρλότα…
…να μην τιμωρηθεί κανείς!
Ναι, και στα δικά μου αυτιά το σενάριο ακούγεται υπερβολικό. Έλα όμως που το υποστηρίζει μια εξοργιστική πραγματικότητα: στην ίδια χώρα, ένα μήνα πριν, η δικαιοσύνη είδε (μέσ’ απ’ την κορδέλα που της κλείνει τα μάτια) 5 “αθώους” στο πρόσωπο 5 αντρών που επιβεβαιωμένα βίασαν ένα μεθυσμένο κοριτσάκι δεκατεσσάρων ετών. Τώρα, γιατί να δει αλλιώς;
Ακόμα ωστόσο κι αν αφήσω στη μπάντα την πλάστιγγα της Θέμιδας στην Ισπανία, ακόμα κι αν τιμωρηθεί ο δράστης, αν κλείσει το κανάλι, ο ίδιος ο “μεγάλος αδερφός” αν μείνει ως τα γεράματά του πίσω από τα σίδερα, μια σκέψη θα συνεχίσει να ζει ελεύθερη και να χαλάει την εικόνα που (μας μάθανε να) έχουμε για τον κόσμο. Μια σκέψη τόσο εύκολη, και μια ερώτηση τόσο τρομακτική:
Τι θα γινόταν, αν…
Αν δεν υπήρχε νόμος να φοβούνται στο κανάλι. Κι αν δεν υπήρχε η εποχή που βγάζει τους ανθρώπους στο δρόμο για την αυτοδιάθεση. Κι αν δεν υπήρχαν social media να γιγαντώσουν τις διαμαρτυρίες. Τελικά, αν δεν υπήρχε η φωνή της κοινής γνώμης και ο μπαμπούλας του ΕΣΡ της Ισπανίας, θα βλέπαμε έναν βιασμό στην τηλεόραση, δημόσια;
Δεν ξέρω και δεν θ’ απαντήσω (ούτε να κατασκευάσω πραγματικότητες θέλω, ούτε να μαντέψω προθέσεις). Μα ξέρω πως, σ’ ένα παιχνίδι με σκηνοθέτη, καμεραμάν, ηχολήπτες, σ’ ένα παιχνίδι με ομάδα ολόκληρη να δουλεύει για την παραγωγή του, δεν βρέθηκε ένας άνθρωπος να χτυπήσει το χέρι στο τραπέζι. Να πει: “ρε σεις, τι κάνουμε δω πέρα;”, να σταματήσει ο,τι έγινε προτού να γίνει. Και ν’ απαντήσω δεν μπορώ, όμως αναρωτιέμαι: Ένα μάτσο άνθρωποι βλέπαν το βιασμό μπροστά στα μάτια τους – τα λεπτά περνούσαν (θες ευθυνόφοβοι, θες ασυνείδητοι, η ουσία δεν αλλάζει και πολύ). Η πράξη η ίδια δεν τους ενόχλησε αρκετά για να τη σταματήσουν. Γιατί να τους ενοχλήσει η… κλειδαρότρυπα; Στο κάτω-κάτω, κλειδαρότρυπα δεν είναι που υπόσχεται το “παιχνίδι” στον ηδονοβλεψία θεατή; Σοκ, και σκάνδαλο, και “θέαμα”;
Αύριο θα ‘ναι μια άλλη μέρα. Και θα μπορώ να ελπίζω πως ο κόσμος είναι ακόμα γεμάτος ανθρώπους – ότι δεν γέμισε παραγωγούς, και θεατές, κι αρένες για θεάματα. Όμως δεν βίασαν εμένα, κι οι ελπίδες μου κουρνιάζουν στη ζεστή ασφάλειά τους…
