“Το 1976, σε μια φυλακή με το όνομα “Ελευθερία”…
Οι πολιτικοί κρατούμενοι της Ουρουγουάης δεν μπορούν να μιλούν χωρίς άδεια, να σφυρίζουν, να χαμογελούν, να τραγουδούν, να βαδίζουν γρήγορα ή να χαιρετούν άλλον κρατούμενο.
Ούτε μπορούν να ζωγραφίζουν ή να λάμβάνουν ζωγραφιές με εγγύους γυναίκες, ζευγάρια, πεταλούδες, αστέρια ή πουλιά.
Ο Ντιντοσκό Πέρες, δάσκαλος, που βασανίστηκε και φυλακίστηκε επειδή είχε “ιδεολογικές ιδέες”, δέχεται μια Κυριακή επίσκεψη της κόρης του Μιλάι, πέντε ετών.
Το κορίτσι του φέρνει μια ζωγραφιά με πουλιά. Οι λογοκριτές τη σχίζουν στην είσοδο της φυλακής.
Την επόμενη Κυριακή, η Μιλάι του φέρνει μια ζωγραφιά με δέντρα. Τα δέντρα δεν απαγορεύονται και η ζωγραφιά περνάει.
Ο Ντιντοσκό την παινεύει για το έργο της και την ρωτά για τους μικρούς χρωματιστούς κύκλους που φαίνονται πάνω στα δέντρα, πολλοί μικροί χρωματιστοί κύκλοι ανάμεσα στα κλαδιά:
– Είναι πορτοκάλια; Τι φρούτα είναι;
Η μικρή τον κάνει να σωπάσει.
– Σσσστ.
Και συνωμοτικά του εξηγεί:
– Χαζούλη, δε βλέπεις ότι είναι μάτια; Τα μάτια των πουλιών που σου έφερα κρυφά”.
Τα πιο δικά μας ευαγγέλια είναι αυτά που μας κληρονόμησε ο Εδουάρδο Γκαλεάνο, ενισχύοντας την πανανθρώπινη πίστη ότι το καλό θα βρίσκει πάντα τρόπο να ανασαίνει, ρίχνοντας φωτεινές ακτίνες στις σκοτεινές εποχές που μας κυκλώνουν σκελετωμένες, αναδύοντας μια μυρωδιά απύθμενου πόνου.
Δεν έχω ιδέα τι θα έγραφε σήμερα ο “για πάντα” στην καρδιά μας, Ουρουγουανός συγγραφέας και δημοσιογράφος, δεν ξέρω που μπορεί να χωρέσει ένα ζευγάρι μάτια, ελευθερίας. Και δεν μπορώ, γιατί η ελπίδα πεθαίνει στη Μόρια, τα παιδιά σταμάτησαν να κοιτούν την άβυσσο και τώρα πια βυθίζονται μέσα της.
Το “σύνδρομο παραίτησης”, που χτυπά παιδιά και εφήβους με μετατραυματικό σοκ, είναι η ψυχική ασθένεια που ακόμη και οι γιατροί αδυνατούν να εντοπίσουν κάποια βλάβη στο νευρικό τους σύστημα. Τα παιδιά σταματούν να περπατούν, να μιλάνε, να τρώνε και βυθίζονται σε ένα βαθύ λήθαργο. Ο Guardian παρουσιάζει την 9χρονη Αΐσα, που ζει στο κολαστήριο της Μόριας και είναι το πρώτο κρούσμα “συνδρόμου παραίτησης”.
“Η Αΐσα είναι εννέα ετών. Ο πατέρας της την ξαπλώνει με ήρεμες κινήσεις σε ένα στρώμα στην κλινική, και το μόνο σημάδι ζωής που γίνεται αντιληπτό είναι η κίνηση του θώρακά της καθώς αναπνέει. Η Αΐσα παραμένει σχεδόν ακίνητη, σε αντίθεση με τα άλλα παιδιά που τρέχουν γύρω από την παιδιατρική κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μόρια”, γράφει στη βρετανική εφημερίδα η νευρολόγος και συγγραφέας Jules Montague.
Έχουν περάσει 14 ημέρες από τότε που το κορίτσι άνοιξε τα μάτια της, μίλησε και περπάτησε. Η ομάδα ψυχικής υγείας της Μόριας υποστηρίζει πως ίσως πρόκειται για ένα από τα πρώτα κρούσματα με “σύνδρομο παραίτησης” που καταγράφεται στον καταυλισμό. “Βρίσκομαι στη Λέσβο όπου μελετώ τις ψυχολογικές επιπτώσεις του τραύματος σε αυτά τα παιδιά, που στην πλειοψηφία τους έχουν ξεφύγει από βίαιες συγκρούσεις στη χώρα τους, μόνο για να καταλήξουν σε έναν προσφυγικό καταυλισμό, όπου οι συνθήκες είναι χαοτικές και απάνθρωπες. Σύντομα κατάλαβα πως η Αΐσα, σε αυτό το στάδιο, έχει σωματοποιήσει ότι μπορεί να συμβεί σε ένα παιδί που χάνει οποιαδήποτε ελπίδα“, σημειώνει η Jules Montague.
Στη Σουηδία, εκατοντάδες παιδιά τα οποία ζουν σε καταυλισμούς προσφύγων έχουν καταγραφεί με τη σοβαρή ψυχική ασθένεια που μπορεί να κρατήσει μήνες ή και χρόνια. Τα παιδιά αυτά, χωρίς κανένα πρόβλημα υγείας στο παρελθόν, αναγκάζονται σήμερα να φοράνε πάνες και να σιτίζονται με καθετήρα. Όσα κατάφεραν να επανέλθουν, έγινε μόνο όταν βρέθηκαν σε ασφαλές μέρος με την οικογένεια τους.
Η Αΐσα είδε τον 9χρονο αδερφό της, να σκοτώνεται δίπλα της, από βόμβες στο Αφγανιστάν. Η ίδια τραυματίστηκε και χρειάστηκε να κάνει κάμποσες χειρουργικές επεμβάσεις στο δεξί της πόδι, το οποίο εξακολουθεί να περιβάλλεται από μεταλλικές λάμες. Όσο δυνατή και κατάφερε να μείνει, περνώντας δεκάδες κύματα, φτάνοντας τελικά στη Λέσβο, η Αΐσα βυθίστηκε σε μία χαοτική κατάσταση εδώ και μέρες. Ένας έφηβος μαχαιρώθηκε θανάσιμα κοντά στη σκηνή τους. “Υπήρχε παντού αίμα και ηχούσαν σειρήνες. Όλοι φώναζαν και άρχισε να ουρλιάζει. Αλλά ξαφνικά σταμάτησε να μιλάει“, περιέγραψε ο πατέρας του κοριτσιού.
Η ελπίδα παραλύει στη Μόρια…
