Γράφει ο Γιώργος Κτενάς.
Ένας ασφαλής τρόπος για να ιχνηλατήσει τα οικεία του ένας νους, να κάνει δηλαδή γνωστές διαδρομές που μπορούν να επιβεβαιώσουν την καρτεσιανή νοησιαρχία της ύπαρξης, είναι να επιστρέψει σε βιωματικές ιστορίες που ερμηνεύουν και δεν συσκοτίζουν το υπάρχον. Μια τέτοια ιστορία θα περιγράψουμε εδώ, σήμερα, με την ευχή να φωτιστεί μια άλλη πλευρά που αφορά το πανεπιστημιακό άσυλο. Εκείνη που δείχνει ότι έχει παραβιαστεί πολλά χρόνια πριν καταργηθεί, χωρίς αυτό να αναιρεί στο ελάχιστο την πράξη θανάτου που καθαρογράφτηκε με την ελευθερία της εισόδου των δυνάμεων καταστολής στα ΑΕΙ.
Σε κάποιο χωριό της Ελλάδας, τα χρόνια μετά την γερμανική κατοχή, μια οικογένεια με τρία αγόρια προσπαθούσε να πατήσει στα πόδια της και να ζήσει με αξιοπρέπεια. Η ιστορία ίσως είναι οικεία σε πολλούς, καθώς μια παρόμοια έχουν λίγο-πολύ οι περισσότερες οικογένειες στη χώρα μας. Ο πατέρας της οικογένειας δεν έβρισκε πουθενά δουλειά γιατί ήταν χαρακτηρισμένος για πολιτικούς λόγους, με αποτέλεσμα ο μεγάλος γιος και στη συνέχεια και οι δύο μικρότεροι, να παρατήσουν το σχολείο και να αρχίσουν τη δουλειά από τα μικράτα τους για να μείνει όρθιο το σπίτι. Την ίδια στιγμή κάποιος άλλος στο ίδιο χωριό, περίπου συνομήλικος με τον μεγάλο γιο της προηγούμενης οικογένειας, είχε τον τρόπο και την ικανότητα για να προχωρήσει στο σχολείο παρά τα πολύ δύσκολα εκείνα χρόνια. Με αποτέλεσμα να το τελειώσει, να βρεθεί στο πανεπιστήμιο και, τελικά, να τα φέρει έτσι η ζωή που να φτάσει μέχρι ένα υψηλό πολιτειακό αξίωμα στην ελληνική κοινοβουλευτική δημοκρατία, και να παραμείνει εκεί για πολλά χρόνια.
Για να το πούμε με όρους εκείνων των χρόνων στο χωριό, και οι δύο αγαπούσαν τα γράμματα. Μόνο ο ένας από τους δύο όμως είχε την ευκαιρία να συνεχίσει στα γράμματα, κι αυτό έφερε προκοπή στη ζωή του. Τι διδάσκει αυτή η ιστορία; Πόσο χρήσιμη είναι η εκπαίδευση και η σωστή κατεύθυνση εντός της κοινωνικής αλλά και της σχολικής και ακαδημαϊκής Παιδείας στη ζωή ενός ανθρώπου. Τα εφόδια που μπορεί να του δώσει, αν λειτουργήσει σωστά, και πώς μπορεί να διαμορφώσει δημιουργικές καταστάσεις ή, αντίθετα, να τις περιορίσει. Για αυτό είναι σημαντική η εκπαίδευση μέχρι το ανώτερο στάδιό της, όσο σημαντική φυσικά είναι και η περιρρέουσα Παιδεία σε όλη την έκταση της κοινωνίας. Για αυτό και είναι σημαντικό να διακινούνται ελεύθερα οι ιδέες εντός των πανεπιστημίων, παράλληλα με την ελευθερία της έρευνας και της διδασκαλίας, καθώς είναι αυτές που μπορούν τελικά να αλλάξουν τις ζωές των ανθρώπων, βοηθώντας παράλληλα στην εξέλιξη της κοινωνικής διαδικασίας.
Και πηγαίνουμε στον πυρήνα του θέματος, που δεν είναι τα κοινοβουλευτικά επιχειρήματα υπέρ ή κατά της κατάργησης του ασύλου, αλλά το γεγονός ότι υπάρχει διαχρονική παραβίασή του από όλες τις κυβερνήσεις. Το άσυλο δεν υπάρχει για να προστατεύει την παραβατικότητα, αλλά αφορά την ελευθερία της έρευνας, της διδασκαλίας και τη διακίνηση ιδεών. Αυτό το τρίπτυχο καταπατείται ήδη από τη βίαιη υποταγή τού πανεπιστημίου στις επιταγές του Κεφαλαίου, με αποτέλεσμα εδώ και πολλά χρόνια να έχει πάρει τη στράτα τής αναστολής τής αυτοτέλειάς του έναντι της εξουσίας που επιβάλλει η ελεύθερη αγορά.
Προφανώς και η είσοδος δυνάμεων καταστολής στον χώρο του πανεπιστημίου είναι κυρίαρχη και δομική σημασία του φασισμού, αλλά το πανεπιστημιακό άσυλο παραβιάζεται από την εποχή που στο επίκεντρο των φαντασιακών σημασιών βρίσκεται σταθερά ο οικονομισμός. Δηλαδή από όταν η ελεύθερη αγορά έχει εισβάλει σε κάθε φάσμα του κοινωνικού και η πολιτική των λογιστών έχει επιβάλει δικούς της όρους στο κρατικό (ακόμα και στο ιδιωτικό) πανεπιστήμιο, παραβιάζοντας τελικά με μακιγιαρισμένο τρόπο το άσυλο του ίδιου του πνεύματος του πανεπιστημίου. Οι ανθρωπιστικές σπουδές τείνουν στην εξαφάνιση και κυριαρχεί ο νεοθετικισμός, γεγονός που δομεί σε έναν βαθμό το αδιέξοδο της υπαρκτικής κατάστασης του ανθρώπου. Κι αυτό έχει αρχίσει εδώ και πολλά χρόνια στα πανεπιστήμια χωρίς κανείς να το έχει πάρει χαμπάρι, στο όνομα της ελεύθερης αγοράς που δήθεν θα φέρει δουλειές στους πτυχιούχους. Για αυτό και είναι προταγματικού χαρακτήρα η ανάγκη για την υπεράσπιση του ασύλου από την ίδια την κοινωνία, στην υπηρεσία της ίδιας της κοινωνίας. Υπεράσπιση του δημόσιου (και όχι του κρατικού) Πανεπιστημίου για τους φοιτητές και όχι για τον καπιταλισμό-καζίνο.
Κλείνοντας, ένα περιστατικό από τη ζωή του Ζακ Λακάν που είναι δύσκολο μεν να επιβεβαιωθεί, παρά μόνο από όσους ήταν παρόντες, αλλά παρουσιάζει ενδιαφέρον: Όταν ρωτήθηκε σε κάποια συγκέντρωση ποιο μπορεί να είναι το μέλλον της ανθρωπότητας, η όψη του άλλαξε και αναφώνησε αλαφιασμένος: “Στο άσυλο κύριοι! Όλοι στο άσυλο”. Το μέλλον της ανθρωπότητας, δηλαδή, είναι εκεί που δεν μπορεί να λειτουργήσει η αυθαιρεσία της εξουσίας. Όποιας εξουσίας. ΚΙ αυτό καλό είναι να το θυμόμαστε πάντα.
