Πόσο κοστίζει το να δουλεύεις;
Κοστίζει ώρες απ’ τη ζωή σου. Κοστίζει ενέργεια, δημιουργικότητα, πνευματικό και σωματικό κόπο. Αν λάβουμε υπόψιν κι αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν “κόστος ευκαιρίας”, κοστίζει κι όλα τα πράγματα που θα μπορούσες να κάνεις τις ώρες που εργάζεσαι. Η σούμα μετριέται ταυτόχρονα σε λεπτά, σε τζάουλ, σε ιδέες, σε βόλτες για παγωτό ή σε ταξίδια. Κι είναι μια σούμα βαριά, αλλά μετράει το “ελαφρύ” μονάχα κόστος. Γιατί στις μέρες μας, υπάρχει κι άλλο.
Το Μάιο, στη Γαλλία ξεκίνησε μια δίκη. Η περίφημη “Δίκη της France Telecom“. Και λέω περίφημη γιατί, στη Γαλλία, είναι όντως περίφημη. Όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Στο βαλκανικό χωριό μας ωστόσο, τα νέα έφτασαν μεν, αλλά δεν απασχόλησαν ιδιαίτερα. Κι αυτό είναι μάλλον κρίμα, αφού το αντικείμενο της δίκης είναι το πραγματικό κόστος της δουλειάς τον 21ο αιώνα:
Το Εργασιακό Μπούλινγκ!
Άκου μια ιστορία. Δεκαετία του ’90. Η κρατική France Telecom γίνεται “ημι-ιδιωτική”. Ωστόσο τα 2/3 των εργαζομένων της παραμένουν “δημόσιοι υπάλληλοι”. Τι πάει να πει αυτό; Πως δεν μπορεί το οποιοδήποτε εταιρικό συμβούλιο (παρά μόνο το κράτος, με συγκεκριμένες διαδικασίες) να τους απολύσει. Ωστόσο, η FT έχει πια, καπιταλιστικούς σκοπούς κι ανάγκες επιβίωσης. Σκοπούς κι ανάγκες που την αναγκάζουν τα επόμενα χρόνια να βάλει μπροστά ένα τεράστιο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης. Το πρόγραμμα απαιτεί απολύσεις. Πρέπει να φύγουν 22.000 άνθρωποι. Αλλά, πώς στην ευχή απολύει κανείς εργαζομένους που δεν μπορεί να απολύσει;
Κάπου εκεί, κάνει την είσοδό του στη σκηνή ο “μάνατζερ του τρόμου”. Ο Ντιντιέ Λομπάρ, κάθισε στην καρέκλα του CEO απ’ το 2005 ως το 2010 με βασικό του μότο: “Θα φύγουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, απ’ την πόρτα ή απ’ το παράθυρο“. Το κόλπο ήταν απλό, κι είναι παλιό. Όταν δεν μπορείς να απολύσεις, παραιτείς! Και πώς αναγκάζεις κάποιον να παραιτηθεί; “Με καλούσαν στο γραφείο και μου φώναζαν για 45 λεπτά χωρίς να υπάρχει λόγος. Μ’ έκαναν να νιώθω σκουπίδι, καθημερινά” λέει πρώην εργαζόμενος. “Άλλαξα πόστο και πόλη, τρεις φορές σ’ ένα χρόνο” λέει κάποιος άλλος. Η εργασιακή πίεση του Λομπάρ, απέδωσε. Είχε τις παραιτήσεις που ήθελε. Είχε ωστόσο επίσης…
…35 αυτοκτονίες!
Όλες μέσα στη χρονιά 2008-09. Και προς θλιβερή επιβεβαίωση του αποφασισμένου CEO, μια κοπέλα πήδηξε όντως απ’ το παράθυρο. Πώς αντέδρασε ο Λομπάρ στο “φαινόμενο”; Λοιπόν, να, το χαρακτήρισε: “Μια μόδα που δεν μπορώ να την καταλάβω“. Απόλυτη ψυχραιμία, απόλυτο θράσος, όμως ευτυχώς υπάρχουν στιγμές που η Γαλλία θυμάται ακόμη ότι είναι η Γαλλία.
Η χώρα του Διαφωτισμού, του “Κόκκινου Μάη”, η χώρα που κάποτε καθιέρωνε το εβδομαδιαίο 35ωρο και σεβόταν ως και το δικαίωμα των εργατών σε διάλειμμα για φαγητό, δεν άφησε έτσι τη “μόδα” της Telecom. Η δίκη της “εργασιακής πίεσης” άνοιξε, και το αποτέλεσμά της μπορεί να επηρεάσει όλη την Ευρώπη. Μια καταδίκη της εταιρίας, μια καταδίκη του Λομπάρ και των άλλων διευθυντάδων, ανοίγει την πόρτα για να μπει το νταηλίκι του εργοδότη, μια και καλή στο τσούρμο των πιστοποιημένων εγκλημάτων. Με τη στενή (για τη Γαλλία) αλλά κυρίως με την ευρεία έννοια, η απόφαση του δικαστή στην υπόθεση της Telecom, δημιουργεί δεδικασμένο. Ένα δεδικασμένο που, στα μεγάλα του γράμματα, αναγνωρίζει το προφανές:
Η κατάθλιψη δεν είναι “η ασθένεια της εποχής μας” κατά τύχη!
Η ζωή έγινε σύνθετη, οι ρυθμοί έγιναν γρήγοροι, το κέρδος θέλει κυνήγι και δεν αφήνει περιθώρια για ύπνους και ξεκούραση. Αλλά στο τέλος της μέρας, όχι, δεν γίνεται να θυσιαστεί όλη η ποιότητα ζωής των ανθρώπων για να πετύχουν οι επιχειρήσεις. Η κοινωνία, τους ανθρώπους οφείλει να προστατέψει, όχι τις επιχειρήσεις. Δεν γίνεται να ονομάσουμε τις ψυχολογικές διαταραχές “παράπλευρη απώλεια” στο κυνήγι της ευημερίας. Γιατί, πώς διάολο μιλάει κανείς για ευημερία κι εννοεί μόνο μισθούς και μπόνους; Αν έχεις μια επιχείρηση γεμάτη άτομα που καλοπληρώνονται για να δουλεύουν 10 ώρες τη μέρα, 7 μέρες την εβδομάδα σε καθεστώς πίεσης, τι έχεις; “Πλούσιους” εργάτες που… επιβιώνουν! Να το βράσω.
Θα μου πεις: “Έτσι δουλεύει ο καπιταλισμός”. Θα σου πω: Όχι, δεν δουλεύει απαραίτητα έτσι. Πόσες φορές δεν έχουμε χειροκροτήσει Έλληνες επιχειρηματίες για τον τρόπο που φέρονται στους ανθρώπους; Έλληνες επιχειρηματίες που αναγνωρίζουν όλες τις αργίες, δίνουν τα δώρα, διατηρούν θετικό κλίμα. Το μεγάλο κέρδος λοιπόν μιας καταδίκης της Telecom, θα είναι ακριβώς αυτό: ότι το “θέλω” που χειροκροτούμε σήμερα σε κάποιους, θα γίνει “πρέπει” για όλους. Στο τέλος-τέλος, αν ο ανταγωνισμός λειτουργεί όταν όλες οι επιχειρήσεις είναι εντελώς ελεύθερες, λειτουργεί κι όταν όλες οι επιχειρήσεις φορτώνονται τους ίδιους κανόνες, έτσι δεν είναι;
Όχι, δεν έχω ψευδαισθήσεις. Δεν θα δουλεύει μετά τις 12 Ιουλίου (τότε περιμένουμε την απόφαση του δικαστηρίου) ο κάθε εργαζόμενος σε μια όαση με νέκταρ, αμβροσία και τρεχούμενα νερά. Αλλά θα ‘χει τουλάχιστον στα χέρια του ένα όπλο για να υπερασπιστεί στο δικαστήριο το δικαίωμά του να δουλεύει χωρίς να τον φλερτάρει πιεστικά η κατάθλιψη. Θα ‘χει ένα όπλο για ν’ απειλεί τον εργοδότη με “ποινή φυλάκισης” αν εκείνος τον κλείνει σ’ ένα δωμάτιο και του φωνάζει για 45 λεπτά τη μέρα χωρίς λόγο. Θα ‘χει στα χέρια του ένα όπλο. Και πρέπει να το ‘χει…
Υ.Γ. Αν πιστεύεις πως ο καπιταλισμός είναι μια λύση, μάλλον είσαι φιλελεύθερος. Αν νομίζεις ότι ο καπιταλισμός είναι λύση ανάγκης (ελλείψει καλύτερης), προφανώς είσαι ρεαλιστής. Άμα γουστάρεις κι αγαπάς τον καπιταλισμό έτσι που τον “φοράμε”, είσαι σίγουρα μαλάκας.
