Με αυτή τη φωτογραφία ο Πορτογάλος φωτογράφος Μάριο Κρουζ κέρδισε βραβείο στο διαγωνισμό World Press Photo 2019. Στη φωτογραφία, διακρίνεται ένας πιτσιρικάς να κοιμάται πάνω σε βρώμικο στρώμα, ανάμεσα σε σκουπίδια. Η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία είναι πως ο μικρός δεν κοιμάται μέσα σε κάποια χωματερή, αλλά πάνω σε ένα παχύ στρώμα σκουπιδιών που επιπλέει στο ποτάμι Pasig στη Μανίλα στις Φιλιππίνες. Η πλαστική ρύπανση είναι τόσο πυκνή στον ποταμό, με αποτέλεσμα το αγόρι να μην κινδυνεύει να βουλιάξει.
Έχει εκτιμηθεί πως ο Pasig δέχεται έως 63.000 τόνους πλαστικών σκουπιδιών κάθε χρόνο, τα οποία με τη σειρά τους καταλήγουν στον ωκεανό, επιβαρύνοντας τους θαλάσσιους οργανισμούς.
Όμως, βρισκόμαστε όπως είπαμε στη Μανίλα, μια μητρόπολη που κατοικείται από σχεδόν 23 εκ. ανθρώπους. Εκατοντάδες χιλιάδες από αυτούς αναγκάστηκαν να χτίσουν καλύβια, να ζήσουν σε φαβέλες κατά μήκος του ποταμού, για να στεγάσουν τη φτώχεια τους. Χωρίς νερό, χωρίς υποδομές, το ποτάμι είναι ο μοναδικός υποδοχέας λυμάτων και σκουπιδιών. Παρότι τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται μια προσπάθεια αποκατάστασης του ποταμού, θα περάσουν αρκετά χρόνια για να περιοριστεί η ρύπανση στην πηγή της.
Και όπως πάντα, αυτή η φωτoγραφία δείχνει μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Σε πάμπολλες ακόμα περιοχές ανά τον κόσμο, κυρίως της Ασίας και της Αφρικής, επικρατούν παρόμοιες συνθήκες. Πέρα από την ανάγκη δημιουργίας καλύτερων συνθηκών για τους ανθρώπους που ζουν κυριολεκτικά μέσα στα σκουπίδια, η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ζητά επιτακτικά μέτρα για τον περιορισμό της πλαστικής ρύπανσης μιας και εκτιμάται πως αν δεν δράσουμε άμεσα, έως το 2050 θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά τεμάχια στη θάλασσα απ’ ό,τι ψάρια.
Εμείς οι “ανεπτυγμένοι” στην Ευρώπη και την Β.Αμερική μπορεί να μην διαθέτουμε τέτοιους ποτάμιους σκουπιδότοπους, αλλά παραμένουμε μέρος του προβλήματος κι όχι της λύσης. Διότι δεν φτάνει που οι φτωχοδιάβολοι δεν μπορούν να διαχειριστούν τα δικά τους πλαστικά σκουπίδια, δέχονται κάθε χρόνο και τα δικά μας. Για παράδειγμα, το 2015 οι ΗΠΑ ‘εξήγαγαν’ 2,05 εκ. τόνους πλαστικών σε φτωχές χώρες, υποτίθεται για ανακύκλωση, αλλά στην πραγματικότητα για δημιουργία πλαστικών χωματερών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υποβάθμιση της υγείας και του περιβάλλοντος στις χώρες υποδοχής. Μετά την απόφαση της Κίνας το 2017 να κλείσει τα σύνορά της σε εισαγωγές πλαστικής σαβούρας, η παγκόσμια αγορά στη διαχείριση σκουπιδιών ταρακουνήθηκε σοβαρά, αλλά δεν πτοήθηκε. Βρέθηκαν γρήγορα νέοι τόποι προορισμού όπως οι Φιλιππίνες, η Μαλαισία, το Βιετνάμ, μέχρι και η Τουρκία. Κι έτσι μπορούμε ευτυχισμένοι να καμωνόμαστε ότι προστατεύουμε το περιβάλλον, ενώ η πραγματικότητα είναι αρκετά θολή.
* Κείμενο Αχιλλέας Πυθαράς.
