Του Γιώργου Κτενά.
Ένα εντυπωσιακό στοιχείο των τελευταίων ετών, είναι η άκριτη υιοθέτηση από τα media του όρου «οικονομική κρίση». Που είναι κομμουνιστική-μαρξιστική προσέγγιση, κάτι που δεν φαίνεται να απασχολεί τα αστικά ΜΜΕ, και αποτελεί κοινό τόπο ότι ευθύνεται αποκλειστικά για την άνοδο του φασισμού. Μία άποψη που δεν λαμβάνει υπόψη της την ολότητα της ψυχικής δομής στο πολιτικό υποκείμενο και, προφανώς, είναι ελλιπής. Εδώ θα προσπαθήσουμε να τη συμπληρώσουμε.
Αρχικά να εξετάσουμε τον όρο οικονομική κρίση. Γιατί ασχέτως από ό,τι γράφεται και λέγεται στα media, στην Ελλάδα και παντού στον κόσμο υπάρχει πρωτίστως κρίση πολιτισμού: Μια πολιτισμένη κοινωνία, δεν μπορεί να έχει οικονομικά προβλήματα. Πολύ περισσότερο από τη στιγμή που οι τεχνοκράτες αποτελούν την ατμομηχανή του συστήματος. Ο όρος κρίση αποτελεί χαρακτηρισμό-κέντα τού αστικού οικοδομήματος, που από τη μια καταρρίπτει την αρχή της αιτιοκρατίας (το οικονομικό πρόβλημα άρχισε, σε πλανητικό επίπεδο, πριν από δεκαετίες), και από την άλλη δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται για κάτι παροδικό. Που σε λίγα χρόνια φεύγει. Ήδη στην Ελλάδα έχουν το θράσος να μιλάνε για έξοδο από τα Μνημόνια.
Φυσικά και υπάρχει λεηλασία σε μισθούς, συντάξεις, περιουσίες κ.λπ. Αλλά αυτό από μόνο του δεν έχει σαν αποτέλεσμα την άνοδο του φασισμού. Η άνοδος της ασημαντότητας από την άλλη, αποτέλεσε ισχυρή πληγή τις προηγούμενες δεκαετίες, σε συνδυασμό με την πιστωτική οικονομία, που μοιραία έφερε το παγκόσμιο πρόταγμα της κατανάλωσης και της πλασματικής αφθονίας (εδώ βρίσκεται η αρχή των οικονομικών προβλημάτων). Επικροτήθηκε η κοινωνική αποξένωση, το lifestyle, η Σκύλα τής ανοησίας και η Χάρυβδη της κενής νοήματος ζωής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της ασημαντότητας δημιουργήθηκε το σύγχρονο μοντέλο ανθρώπου: Ο μαζάνθρωπος. Απαθής, δυσκίνητος, ετερόνομος από τη γέννηση μέχρι το θάνατό του.
Σε αυτόν τον ανθρωπολογικό τύπο η άρχουσα τάξη δημιουργεί διαχρονικά συγκεκριμένη ψυχική δομή, προκειμένου να διασφαλίσει τη θέση της. Εκκολάπτοντας καταπιεσμένες προσωπικότητες στο εξουσιαστικό της πλαίσιο, με αποτέλεσμα μοιραία ο φασισμός να αποτελεί την πολιτικά οργανωμένη έκφρασης στη μέση ανθρώπινη χαρακτηροδομή. Στις αντιαισθητικές, αντιδημιουργικές, γεμάτες με φοβικά και ρατσιστικά σύνδρομα κοινωνίες που ζούμε, ο φασίστας είναι μέσα μας. Κομμάτι του εαυτού μας. Και η μάχη για να τον νικήσουμε είναι καθημερινή και δύσκολη.
Φυσικά το καπιταλιστικό οικοδόμημα έχει παίξει τον ρόλο του, αλλά από την αντιστροφή που το παρατηρούμε: Δεν είναι το σημερινό οικονομικό πρόβλημα που οδήγησε στην άνοδο του φασισμού, αλλά η πλασματική αφθονία και κατανάλωση που κρατούσε τον φασίστα μέσα μας σε μορφή ήπιας καταστολής. Για αυτό μέσα στο περιβάλλον γενικευμένου ζόφου και φόβου που βιώνουμε, εκείνοι που παραμένουν δημιουργικοί και χωρίς φοβικά σύνδρομα, είναι όσοι δεν είχαν ποτέ τη θλιβερή πλαισιακή αναφορά του μαζανθρώπου. Και τόσα χρόνια μπορεί να χαρακτηριζόντουσαν από τους μικροαστούς στα περιοδικά και τις τηλεοράσεις τους, ως μίζεροι, γκρινιάρηδες, εκτός κλίματος εποχής: Ένα ιδιόμορφο εντός τόπου αλλά εκτός χρόνου. Είναι οι μοναδικοί, όμως, που δεν θα χρειαστεί ποτέ να γίνουν αντιφασίστες, γιατί ανήκουν εκ προοιμίου στο πεδίο του μη φασισμού. Αυτό το ζωντανό κομμάτι της κοινωνίας είναι που τρέμει περισσότερα από όλα ο φασισμός.
