Κάποτε γνώρισα την Αλκμήνη. Είχε υπέροχα μεγάλα μαύρα μάτια και μακριά σπαστά μαλλιά. Τα χείλη της έδειχναν πάντα έτοιμα για τα πιο ζουμερά φιλιά και τα μάγουλα της ροδοκοκκίνιζαν κάθε φορά που κάτι την συνέπαιρνε. Ήταν πάντα αδύνατη, με έναν περίεργο τρόπο. Το πρόσωπο της, κατάφερνε να μένει ανεπηρέαστο από την απώλεια του βάρους της, σαν να υπηρετούσε ένα άλλο σώμα. Τα καλοκαίρια, εκεί που τα κορίτσια στέκονται στο νερό μέχρι το γόνατο και αναρωτιούνται πότε είναι η σωστή στιγμή για την πρώτη βουτιά, η Αλκμήνη κοίταξε το κορμάκι μου και μετά το δικό της. “Μου αρέσει το σώμα σου” μου είπε. “Μοιάζει τρελό, αλλά νομίζω ότι είναι λίγο πιο αδύνατο από το δικό μου”. Τα πόδια, τα χέρια, το στήθος, το κεφάλι μου και όσα τα συνδέουν μεταξύ τους, ζύγιζαν 67 κιλά. Με τα ίδια υλικά, η όμορφη μέσα και έξω Αλκμήνη, έφτανε τα 41…
Την έβλεπα να τρώει τεράστιες ποσότητες φαγητού, χάνοντας κιλά τρείς φορές τη μέρα στη λεκάνη της. Δίπλα της μια ζυγαριά. Ξέρασμα και ζύγισμα. Λίτρα γάλα και coca-cola. “Μου έχουν πει να μην ανακατεύω τα ποτά ” μου έλεγε και έλαμπαν τα μάτια της. Τα μάτια που κάθε φορά ήταν και πιο γυάλινα. Δεν έχω νέα της καιρό. Κάποια μέρα αποφάσισα ότι δεν μπορώ να μην με αντέχει στα αφτιά της.
H Νανά Καραγιάννη βρέθηκε νεκρή μετά από δέκα χρόνια αδιάκοπου αγώνα με τον παραμορφωτικό καθρέφτη που κατάπιε η ψυχή της, χωρίς να μπορέσει να τον κάνει χίλια κομμάτια. Πολλά έχουμε διαβάσει και άλλα τόσα έχουμε δει για τις διατροφικές διαταραχές, αυτές που ύπουλα τρυπώνουν στο ψυγείο αδειάζοντας το στο μπάνιο. Τα πρότυπα ομορφιά, η στερεοτυπική κοινωνία και όλα αυτά τα γνωστά και τα σωστά. Όμως για εμένα, το πρόβλημα έχει τις ρίζες του στο ταμπού που αποτελούν οι ψυχικές ασθένειες, ακόμη και σήμερα. Η ευκολία με την οποία θα θεωρήσουμε ότι ένας άνθρωπος που πάσχει από ανορεξία, είναι επιλογή του. “Να παχύνει πρέπει, ας φάει. Εμείς κάνουμε αμάν να χάσουμε κανα κιλό”…
Τις φορές που πετύχαινα την κοπέλα αυτήν που χάθηκε στα 38 της, 10 κιλά κάτω από την ηλικία της, άλλαζα κανάλι. Προλάβαινα να αναγνωρίσω την ανάγκη της να μιλήσει, να προλάβει, να ενημερώσει, όμως ο εμετός που μου προκαλούσαν κάτι κολλαριστοί τύποι που με τεράστια ευκολία της έδειχναν φωτογραφίες της πρώην “υγειής” εικόνα της, ρωτώντας την με θράσος πως από γκομενάρα έγινε έτσι όπως έγινε, εκθέτουν μια προσωπική τους προστυχιά που δεν με αφορά. Δεν είναι τηλεπαιχνίδι κύριε πρώην παρουσιαστή, σύζυγε και δεν ξέρω και εγώ τι άλλο, η ψυχική νόσος των ανθρώπων που εκθέτουν με ελπίδα την απελπισία τους απέναντι σας. Δεν είναι “θα σου φέρω σουβλάκια να δούμε αν στα αλήθεια τρως” , οι άνθρωποι που δίνουν μάχη να κρατηθούν στη ζωή, προσπαθώντας να ορθοποδήσουν το κορμί στο μυαλό τους.
Αν στη σημερινή κοινωνία ένας άνθρωπος πάσχει από ψυχογενή ανορεξία ή βουλιμία, αν καλείται καθημερινά να διαχειριστεί την υπερφαγία του, είναι κάτι σαν “τα ήθελε και τα έπαθε”. Δεν είναι καρκίνος, που “τι κρίμα νέα κοπέλα να το πάθει αυτό”. Το να λιώνει κανείς μπροστά στα μάτια μας, φανερώνοντας τα κόκκαλα του κάτω από τις πέτσες του, κρύβοντας με το ζόρι τα σαπισμένα μέσα του, για κάποιους ειδικούς στην άγνοια, είναι επιλογή.
Οι διατροφικές διαταραχές, είναι αποτέλεσμα βιοψυχοκοινωνικών παραγόντων. Οι άνθρωποι αυτοί, δεν ξύπνησαν ξαφνικά μια μέρα και έβαλαν στόχο να μπουν στο νούμερο 0. Ψυχολογικοί και συναισθηματικοί παράγοντες προδιαθέτουν μια τέτοια εξέλιξη. Οι άνθρωποι αυτοί, υποφέρουν πολλές φορές από χαμηλή αυτοεκτίμηση και αισθήματα απελπισίας. Επίσης, κοινωνικές και οικογενειακές συνθήκες μπορούν να επισπεύσουν μια τέτοια αρρωστημένη συνθήκη σε ευαίσθητα άτομα. Μέχρι και μια εγκυμοσύνη, που θα φέρει μπόλικη χαρά συνοδευόμενη από άγχος, μπορεί να μπλοκάρει μια γυναίκα που καλείται να υπηρετήσει έναν νέο ρόλο και να επαναπροσδιορίσει την εικόνα του σώματος της. Στην ίδια κατηγορία μπορούν να μπουν και οι αθλητές που με μότο τους το “νους υγιής εν σώματι υγιεί”, μπορούν να παγιδευτούν σε μια προκαθορισμένη εικόνα που απαιτείται. Για να μην πούμε για τα τραύματα της ψυχής. Αυτά που ανοίγει κάποια κακοποίηση, ένας βιασμός ή ένα πένθος και που μπορούν να τσακίσουν έναν άνθρωπο, αποτυπώνοντας στα μάτια μας τον σκελετό του.
Η θεραπεία των ανθρώπων αυτών μπορεί να αποτελέσει μια μακροχρόνια διαδικασία και μαντέψτε φωστήρες της τηλεθέασης. Οι ατάκες του στυλ “έλα πάρε τα πάνω σου και προχώρα”, το μόνο που κάνουν είναι να δημιουργούν ασφυξία στο μυαλό ενός σώματος που καταρρέει.
Αυτό, δεν είναι κανένα επιστημονικό εγχειρίδιο για το τι είναι οι διατροφικές διαταραχές, πόσο μάλλον για το πώς αντιμετωπίζονται. Είναι ένα κείμενο για όλους εκείνους που επιμένουν να κρατούν τις ψυχικές ασθένειες κλεισμένες στον φόβο και στον συντηρητισμό τους. Ένα κείμενο για την Αλκμήνη και για όλους εκείνους που παλεύουν να καταπιούν τα γυαλιά του καθρέφτη, που δεν μπορούν σπάσουν.
Πολλές φορές έχω πει ότι ό,τι έχω σκεφτεί το έχει τραγουδήσει ο Φοίβος Δεληβοριάς. Έτσι και τώρα… “Μα εγώ θα κάνω τον καθρέφτη μου κομμάτια/ ξέρω ότι αυτό που κρύβει πίσω του είσαι εσύ/ εσύ που ψάχνεις μεσ’ τα μαύρα σου τα μάτια/ να καθρεφτίζεις μόνο εμένα στην ζωή”.
