Πριν μερικές μέρες ένας φίλος που έχει μία γνωστή σελίδα στο Facebook, έφαγε 24ωρο ban για μία photo που ανέβασε, επειδή από κάποιους θεωρήθηκε “προσβλητική”. Δεν έχει σημασία τι απεικόνιζε, και ένα κουτάβι που να λέει “ειρήνη σε όλον τον κόσμο” να έδειχνε, πάλι κάποιος θα το έβρισκε προσβλητικό. Το θέμα είναι αλλού.

Επειδή το δικό μου περιβάλλον είναι αρκετά ανεκτικό στο χιούμορ, μου είναι δύσκολο να κατανοήσω τι είναι αυτό που σε οδηγεί να θες να “ρίξεις” μία σελίδα. 

Όχι να σχολιάσεις με βρισίδια και κατάρες, αλλά να θες να την “εξαφανίσεις” απ’ το ίντερνετ.

Ωστόσο, “μελετώντας” άθελά μου τόσα χρόνια τα σχόλια που κυκλοφορούν κάτω από κείμενα, αλλά και μιλώντας με μεγαλύτερους ανθρώπους, που είναι κολλημένοι με την τηλεόραση, έχω υποψιαστεί τι μπορεί να συμβαίνει και θα ‘θελα να το μοιραστώ μαζί σας, σεμνά, ταπεινά και χωρίς να φάω report γι’ αυτό.

Ενστικτώδης Προσβολή

Αρχικά ας σταθούμε στο πώς σκέφτονται οι άνθρωποι που κάνουν report. 

Για πολλούς η προσβολή λειτουργεί ενστικτωδώς, είναι μία αυτοματοποιημένη αντίδραση, τους “βγαίνει” με το που εμφανίζεται μία εικόνα μπροστά τους, χωρίς καν να χρειαστεί να σκεφτούν. Αν τους ρωτήσεις “τι ακριβώς σε πρόσβαλλε”, θα δεις ότι δεν μπορούν να το ορίσουν εύκολα. Βέβαια, θα σου πουν κάτι του τύπου “η συγκεκριμένη photo πρόσβαλλε τα Θεία”, αλλά θα διαπιστώσεις σύντομα και χωρίς να είσαι κανένας καθηγητής στην διαλεκτική, ότι η σκέψη τους (και η συζήτηση) θα οδηγηθεί σε αδιέξοδο.

Η εξήγηση φαίνεται να είναι πολύ απλή.

Η πλειοψηφία αυτών των ανθρώπων είναι εκπαιδευμένη απ’ την τηλεόραση και έρχεται με “φόρα” στο ίντερνετ, χωρίς να προσπαθεί να προσαρμοστεί στο νέο ύφος. Μαζί τους φέρνουν και τις προκαταλήψεις που τους δημιούργησε η τηλεόραση, για το ποιο είναι το “σωστό” λεξιλόγιο ή ποια είναι τα αισθητικά όρια που ΠΟΤΕ δεν πρέπει να ξεπεράσεις. Χρησιμοποιούν αυτό που τους έμαθαν, αυτό πού “διδάχτηκαν” από την TV και το φέρνουν στο ίντερνετ. Και φυσικά τα κάνουν μαντάρα.

Αισθητικός Συντηρητισμός

Το ίντερνετ τους έχει προσπεράσει. Έχει φέρει ένα σύνολο νέων τρόπων ομιλίας, έχει εισάγει άλλα ήθη στην ελεύθερη έκφραση, άλλη αισθητική και νέα συστήματα αντίληψης.

Εδώ έχουμε μία ανανέωση του ύφους, αντίστοιχη με εκείνη που έφερε η εφημερίδα στον προφορικό λόγο ή αντίστοιχη με εκείνη που έφερε η τηλεόραση στην εφημερίδα με την χρήση της εικόνας. Το ίντερνετ με τη διαδραστικότητα του δείχνει πόσο άκαμπτη και ξεπερασμένη είναι πια η TV και μαζί της και όλη η παράδοση για το politically correct που κουβαλούσε.

Αυτή, λοιπόν, η αδυναμία αντίληψης και άρα προσαρμογής από κάποιους στα νέα δεδομένα, γυρνάει μπούμερανγκ σε όλους μας και αντί για ελευθερία, φέρνει λογοκρισία, που όμως στο μυαλό τους μοιάζει με ελευθερία. Παράλογο; Σου λένε για παράδειγμα, “γιατί; Δεν κατάλαβα, δεν είμαι ελεύθερος να κάνω report”;

Ναι είσαι, αλλά αναλογίσου το γενικότερο κακό που κάνεις και δεν περιορίζεται απλά στο ότι ρίχνεις μία σελίδα. Το κάνεις στο όνομα του politically correct και βιάζεις κάθε έννοια αυτής της κατάκτησης.

Το Politically Correct ως δικαιολογία πλέον για συντήρηση

Αν μιλούσαμε με πολιτικούς όρους θα μπορούσαμε να πούμε ότι η επανάσταση του politically correct, εκφυλίστηκε και αντί να φέρει δημοκρατία, εξελίχθηκε σε κάτι σαν δικτατορία, σαν ένα αόρατο ΕΣΡ, σε μία “ελίτ χωρίς ευθύνες”, για να παραφράσουμε λίγο τον χιλιοταλαιπωρημένο Ουμπέρτο Έκο.

Τα report και οι διαγραφές σε σελίδες, καταπιέζουν, φιμώνουν, και γενικότερα σπρώχνουν τη σκέψη να συμμορφωθεί με τον Μέσο Όρο. Έναν Μέσο Όρο όμως που έχει διαμορφωθεί από το έκτρωμα της τηλεόρασης και δυστυχώς έχει ταυτιστεί με το politically correct.

Άνθρωποι καλοπροαίρετοι, με νέες ιδέες, με κριτική ματιά συνήθως ανεξάρτητη (χομπίστες είναι οι περισσότεροι, δεν πληρώνονται για τις “χαβαλεδιάρικες” σελίδες τους) καταπιέζονται, δεν εκφράζονται και στο τέλος αναγκάζονται να στρογγυλέψουν τις θέσεις τους, όχι γιατί είναι αντικειμενικά προσβλητικές, αλλά απ’ τον φόβο μήπως φιμωθούν τελείως. Και έτσι συμβιβάζονται.

Και αυτή η αυτολογοκρισία σιγα σιγά επικρατεί γενικότερα στον δημόσιο λόγο.

Και κάπου εκεί εμφανίζεται ένας φασίστας, όπως πχ ο Trump στις ΗΠΑ, και κερδίζει μέρος του κόσμου “επειδή αυτός τα λέει, δεν φοβάται”. Τι ακριβώς λέει; Εμετούς, αλλά το γεγονός ότι μιλάει ανοιχτά, χωρίς να οχυρωθεί πίσω απ’ την πολιτική ορθότητα, του δίνει points στον κόσμο που απλά κουράστηκε με τις στρογγυλεμένες εκφράσεις και κατ’ επέκταση με την ψεύτικη ρητορική.

Και δυστυχώς, το politically correct είναι άδικο να χρησιμοποιείται με τέτοιον τρόπο, ακόμα και από μένα, εδώ, σ’ αυτό το κείμενο, σαν ένας όρος-σούπα. Ακριβώς από αυτούς τους ανθρώπους, ο όρος που κάποτε προστάτευε τους πιο αδύναμους απέναντι στη λεκτική καταπίεση που βίωναν, πλέον κάνει ακριβώς αντίθετο. Είναι ένας γελοιοποιημένος όρος, που όχι μόνο δεν προστατεύει, αλλά χρησιμοποιείται σχεδόν σαν βρισιά, σαν αντεπιχείρημα. Και οι τύποι που στο όνομά του κάνουν reports, του δίνουν άλλη μία κλωτσιά προς την ανυποληψία.

Ο χαβαλές χωρίς όρια θα σώσει το ίντερνετ

Αυτές οι ευφυείς και πρωτότυπες σελίδες είναι η αντίδραση στην βλακεία των υπόλοιπων παρωχημένων που κατακλύζουν το Facebook. Όπως και “η πρωτοπορία” στη τέχνη ήταν από πάντα η αντίδραση απέναντι στο “κιτς”, και αυτή που προχωρούσε τη δημιουργία, έτσι και αυτού του είδους οι σελίδες -στο μέγεθος βέβαια που μπορούν να επηρεάσουν- είναι τα μέσα για ένα πιο απελευθερωμένο ίντερνετ.

Άλλωστε, και οι ψιλοελεεινές σελίδες στηρίζονται στην καινοτομία των προοδευτικών σελίδων για να συνεχίσουν να υπάρχουν και να αντέξουν στον χρόνο. Για παράδειγμα, μία σελίδα βάζει ένα γκιφάκι που κάποιος το θεωρεί προσβλητικό. Ο ίδιος χρήστης όμως μετά μπορεί να πάρει το ίδιο όχημα -όπως είναι ένα γκιφάκι- και να δημιουργήσει ένα διαφορετικό, με μία “Καλημέρα” που αναβοσβηνει δίπλα σε αγγελάκια και καφέδες. Αυτός ο άνθρωπος είναι ανίκανος να δημιουργήσει, μπορεί όμως πολύ εύκολα να αντιγράψει, αλλά και να “καταστρέψει”.

Ποιοι είναι, λοιπόν, αυτοί που κάνουν report σε μια σελίδα;

Θυμάστε στα 90s ή στις αρχές των 00s που συχνά έλεγε ο παρουσιαστής κάποια εκπομπής “έχουν σπάσει τα τηλέφωνα από ανθρώπους που διαμαρτύρονται”; Πάντα αναρωτιόμουν “μα καλά, ποιος κάθεται και παίρνει τηλέφωνα σε εκπομπές και γκρινιάζει”; Τώρα νομίζω ότι επιτέλους τους είδαμε. Με μία σημαντική διαφορά, όμως: πλέον μπορούν να σταματήσουν την “εκπομπή” με το report, ενώ τότε δεν μπορούσαν.

Γι’ αυτό και το report δεν πρέπει να ταυτίζεται με το “αρνητικό σχόλιο”. Το report είναι το χέρι που σου κλείνει το στόμα. Και δεν το θες, ακόμα κι αν διαφωνείς με το περιεχόμενο μία σελίδας.