Μεγάλος σταρ του αμερικανικού φούτμπολ δεν σηκώθηκε κατά την ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου πριν από αγώνα της ομάδας του, με αποτέλεσμα να είναι πρώτο θέμα εδώ και μέρες στο Γιου Ες Έι και να διχάσει όλη την αμερικανική κοινωνία (και όχι μόνο τους πυροβολημένους ψηφοφόρους του Trump).
Αλλά τι μας νοιάζει εμάς, έτσι; Γιατί να ασχοληθούμε με τον Colin Kaepernick, quarterback των 49ers (τι είναι αυτό;) που έγινε ένας από τους πολλούς αθλητές που έχουν διαμαρτυρηθεί εντός του γηπέδου για τα περιστατικά βίας και ρατσισμού εναντίον των μαύρων των ΗΠΑ;
Θα σου πω αμέσως γιατί:
Θα ασχοληθούμε γιατί η τελευταία πολιτική διαμαρτυρία ανθρώπου του αθλητισμού που θυμάμαι ήταν του Αλέφαντου για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (“έλα μωρέ τώρα, ούτε βουλευτής στο χωριό του δεν έβγαινε ο Στεφανόπουλος, ποιος Στεφανόπουλος, τι να μας πει”).
Άσχετα, λοιπόν, αν εγκρίνεις ή όχι τον τρόπο με τον οπόιο επέλεξε ο Αμερικανός αθλητής να διαμαρτυρηθεί, δεν μπορείς παρά να αναρωτηθείς: εδώ οι δικοί μας αθλητές τι κάνουν;
Βέβαια, δεν έχω την ψευδασίσθηση ότι είναι όντως “δικοί μας”, γιατί αν εξαιρέσεις το ότι γεννηθήκαμε στην ίδια χώρα, οι περισσότεροι “μεγάλοι” αθλητές δεν έχουν και πολλά κοινά με μας. Αν και δεν θέλω να δώσω ταξικό πρόσημο, ωστόσο δεν μπορώ να έχω και την απάιτηση να θεωρεί ο Σπανούλης και ο Διαμαντίδης ότι ανήκουμε στον “ίδιο κόσμο”… Και ως εκ τούτου να περιμένω μία πράξη τους πολιτική, που να μην επιδέχεται αποκρυπτογράφησης και ιδιαίτερης ερμηνείας, μίας πράξης τους ΕΝΤΟΣ του γηπέδου που να στηρίζει εμένα και τους εκατομμύρια που έχουμε πληγεί ουσιαστικά απ’ τις πειραματικές οικονομικές πολιτικές.
Απ’ την άλλη όμως, δες και την περίπτωση του Colin Kaepernick, ο οποίος μπορεί να μας περνάει τόσο απαρατήρητος ως αθλητής, όσο και το αμερικανικό φούτμπολ, αλλά το συμβόλαιο 114 εκατομμυρίων δολαρίων με τους San Francisco 49ers, σίγουρα μόνο απαρατήρητο δεν μας περνάει. Ο Αμερικανός αθλητής μεγάλωσε σε πλούσια λευκή οικογένεια, είναι ούτως ή αλλως κατά το ήμιση μαύρος και δεν έχει και πολλά κοινά με αυτούς που προσπάθησε να εκφράσει.
Ωστόσο, δήλωσε το εξής:
“Αυτό που έκανα δεν ήταν για μένα (…) Αυτό ήταν για τους ανθρώπους που βλέπω να τους συμβαίνουν πράγματα και να μην έχουν έχουν φωνή, ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν ένα μέσο για να μιλήσουν και να ακουστούν και να κάνουν τα πράγματα να αλλάξουν. Εγώ είμαι σε θέση να το κάνω αυτό και θα το κάνω για εκείνους που δεν μπορούν”.
Τόσο απλό. Εδώ, τι γίνεται με τους αθλητές που έχουν φωνή; Ο Kaepernick είχε πολλά να χάσει πηγαίνοντας αντίθετα στις συντηρητικές αρχές του συστήματος που τον δημιούργησε. Από φανς και δημοτικότητα μέχρι συμβόλαια από χορηγούς, που δεν συγκρίνονται σε μεγέθη με τα αντίστοιχα των “δικών μας”. Γιατί όμως αυτοί δεν μίλησαν ποτέ και ειδικά τα τελευταία 6 χρόνια, που ξέρουμε καλά τι έχει συμβεί σ’ αυτήν την πονεμένη τριτοκοσμική χώρα;
Και μην πει κανείς “μιλάνε μέσα στο γήπεδο”, ή “δίνουν κουράγιο σε όλους εμάς μέσα απ’την προσπάθεια, το παράδειγμά τους” και άλλα τέτοια θλιβερά. Οι ποδοσφαιριστές και οι μπασκετμπολίστες, δηλαδή οι πιο προβεβλημένοι αθλητές, δείχνουν να ζουν σε έναν δικό τους, μικρό και αποστειρωμένο κόσμο, σε έναν μικρόκοσμο μιας άλλης πραγματικότητας, πολύ διαφορετικής από εκείνης του μέσου ανθρώπου. Απ’ την άλλη, πολύ συχνά κι εμείς οι ίδιοι τους μειώνουμε, λέγοντας “έλα μωρέ τώρα, οι περισσότεροι είναι χαζοί, ούτε να μιλήσουν δεν μπορούν” (παραδέξου το, το έχεις κάνει), αλλά ακόμα και αυτό αν ίσχυε (που δεν ισχύει), δεν χρειάζεται ιδιαίτερη αντίληψη για να αγανακτίσεις με ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα της Κρίσης και να το ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΑ. Με λίγα λόγια, λέγοντας τους “χαζούς”, τους δικαιολογούμε που δεν όρθωσαν ποτέ το ανάστημά τους απέναντι σε εχμμμ, οτιδήποτε αφορά τους καθημεριμενούς ανθρώπους βασικά, οτιδήποτε αφορά τις πραγματικές μας ανάγκες.
“Και γιατί να το κάνουν αυτό; Αυτή είναι η δουλειά τους”; Εννοείται πως όχι. Οι άνθρωποι είναι επαγγελματίες, ζουν απ’ τον αθλητισμό, δεν είπε κανείς ότι είναι μέσα στις υποχρεώσεις τους να μιλάνε ή να πράττουν πολιτικά. Όμως βλέποντας τόσα παραδείγματα αθλητών που μόλις κρεμάσουν τη φανέλα, ζητάνε τη ψήφο μου για να μπουν στη βουλή, ε περιμένω κι εγώ να έχεις κάνει κάτι τόσα χρόνια ρε άνθρωπε για μένα, τότε που είχες δημόσιο λόγο και ήσουν στην κορυφή, όταν ο λόγος σου μετρούσε. Ή βλέποντας τη μακρά παραδοση της πολιτικής διαμαρτυρίας που έχουν οι Αμερικανοί αθλητές, με χαρακτηριστικές περιπτώσεις του Μοχάμεντ Άλι και τον “μαύρων πανθήρων” των Ολυμπιακών Αγώνων του ’68.
Κάποιος θα μπορούσε να δικαιολογήσει την απολιτίκ στάση των Ελλήνων αθλητών, λέγοντας ότι στη χώρα μας τα πάντα έχουν κομματικοποιηθεί. Ότι για παράδειγμα μία διαμαρτυρία τους κατά του μνημονίου, θα σήμαινε ταυτόχρονα και μία σταση υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ όταν ήταν(;) κατά του μνημονίου κτλ. Ότι δεν μπορείς να κάνεις αυτή τη στιγμή μία πράξη πολιτική, χωρίς να την εκμεταλλευτεί ένα συγκεκριμένο κόμμα και να την οικειοποιηθεί (κάτι που πολύ συχνά δίνεται και ως απάντηση στο άλλο ερώτημα-ανέκδοτο “γιατί δεν μιλούν οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας”).
Αλλά και σε ποιο σημείο του πλανήτη μπορεί να συμβεί αυτό;
Ο Colin Kaepernick μίλησε για ένα πολιτικό θέμα που ξεπερνάει τα κόμματα της χώρας του. Τα περιστατικά βίας και οι δολοφονίες μαύρων γίνονται με μαύρο Πρόεδρο, Δημοκρατικό, ενώ αυτός που του είπε να φύγει και να πάει να ζήσει σε άλλη χώρα, είναι ο Donald Trump, ο καθυστερημένος υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών. Είναι καλύτερα δηλαδή όταν τους βάζεις ΟΛΟΥΣ απέναντί σου;
Τέλος, είναι προφανές ότι το πρόβλημα στην Αμερική (ρατσισμός, βία εναντίον Αφροαμερικάνων κτλ) είναι πολύ συγκεκριμένο, ενώ η “Κρίση” εδώ είναι μία πολύ γενικά έννοια που δέχεται πολλές ερμηνείες. Ωστόσο, έχουν υπάρξει και εδώ τόσες δεκάδες “συγκεκριμένες” περιπτώσεις πριν την κρίση, κατά τις οποίες θα μπορούσαν να έχουν σπάσει την εκκωφαντική του σιωπή οι αθλητές όπως ήταν η δολοφονία Γρηγορόπουλου, το περιστατικό με τη “Ζαρτινιέρα”, μη μιλήσουμε για τα χρόνια των διώξεων για τα πολιτικά φρονήματα ή της Χούντας. Σε αντίθεση με άλλους επαγγελματίες με δημόσιο λόγο, οι αθλητές απέφευγαν πάντα να μιλήσουν.
Δεν ξέρω λοιπόν, γιατί και στη χώρα μας δεν υπάρχουν αντίστοιχες διαμαρτυρίες σαν αυτές των Αμερικανών αθλητών, παρότι αντικειμενικά αυτό που ζούμε, υπερβαίνει τα κόμματα. Αλλά αν δεν γίνει μία αρχή και τώρα, αυτήν την εξωφρενικά άδικη εποχή που ζούμε, θα γίνει ποτέ;
